Ό,τι βλέπετε στην παραπάνω φωτογραφία, αυτό το απέραντο και περίεργο τοπίο, είναι μνήματα, τάφοι, θρήνος, απουσίες ανδρών, γυναικών, παιδιών. Όλος αυτός ο κεκοιμημένος κι αφανισμένος κόσμος θα μπορούσε εν δυνάμει να δουλεύει, να υπάρχει, να δημιουργεί, να εργάζεται, να συμμετέχει στη ζωή, στο όνειρο και όχι στην απουσία… Μια νεκρόπολη της απόλυτης σιωπής αντί μιας πόλης, με φώτα, κίνηση, ζωτικότητα, συλλογικότητα!
Αντ’ αυτών, ένα απέραντο νεκροταφείο, κεντρικό σημείο ταφής των μουσουλμάνων από πολύ παλιά· τώρα, με τους φανατικούς τζιχαντιστές και ιδιαίτερα με τους εμφύλιους, που δεν λένε να κοπάσουν στην Μ. Ανατολή, η νεκρόπολη αυτή γίνεται δείγμα ντροπής για τη διεθνή κοινότητα, η οποία, τόσο ξεδιάντροπα (δεν είναι τυχαία η λέξη) και χωρίς ενοχές, συνεχίζει να σέρνει τις εκμεταλλευόμενες χώρες σε αδιέξοδα, να τις υποτάσσει και να τις μετατρέπει σε αποικίες— δορυφόρους οδηγώντας τες σε ομαδικές σφαγές, δημιουργώντας εστίες καθημερινού θανάτου· νέοι τάφοι, νέα αθώα θύματα.
Η Wadial-Salaam στη Νατζάαφ του Ιράκ μοιάζει, στο απρόσεκτο μάτι, με μια πόλη· δεν είναι όμως. Αντιθέτως, δεν φιλοξενεί ανθρώπους αλλά τις ψυχές και τα κουφάρια τους… Η περιοχή είναι γνωστή ως «Κοιλάδα της Ειρήνης» και εκεί, με τον ανελέητο πόλεμο και τις καθημερινές, σχεδόν διπλάσιες απ’ ό,τι την περίοδο της ειρήνης, ταφές, υπάρχουν τώρα πάνω από 5.000.000 τάφοι!!!
Τι σχόλιο μπορώ να αναπτύξω πίσω από αυτή την παγκόσμια ντροπή των συγκρούσεων; Με ποια επιχειρήματα μπορώ να υπερασπιστώ ποιον; Να προσποιηθώ πως φταίει ο… Χατζηπετρής; Να… ξεχάσω τα κυνικά και ωμά πολιτικά παιχνίδια για τον έλεγχο αυτών των πετρελαϊκών χωρών, τις κατακτήσεις εδαφών από τις κατά περιόδους μεγάλες — ισχυρές χώρες και τις δήθεν απελευθερωτικές επεμβάσεις τους; Οι «εξηγήσεις» μου δεν θα έχουν νόημα· απλώς θα επαναλάβουν χιλιοειπωμένα λόγια και γραφόμενα. Ό,τι και να παραθέσω, θα υπερισχύει στο μυαλό και θα βαραίνει στη συνείδηση η εικόνα της νεκρόπολης με τα χρώματα της άμμου, από την έρημο που έχει απλωθεί και σκεπάζει το απέραντο τοπίο της καταθλιπτικής ερημίας…
Η εικόνα, έχει την ικανότητα να εκπέμπει τα δικά της μηνύματα και να προσθέτει το δικό της βάρος στο παγκόσμιο υποσυνείδητο. Το ερώτημα που γεννάται είναι εάν αυτό το συνειδησιακό βάρος είναι ικανό να προκαλέσει οργή, θυμό και κυρίως αντίδραση. Όχι, δεν το θέτω το ερώτημα για να λάβω απάντηση. Γνωρίζω πως η αντίδραση όλων ημών για ό,τι βλέπουμε και πληροφορούμαστε, περιορίζεται και εξαντλείται στο θυμό της πολυθρόνας και της καταναλωτικής μανίας των ειδήσεων.
Στην πολυθρόνα μας λοιπόν, με χειραγωγημένες ψυχές και κουρασμένα πλέον πολιτικά—συνειδησιακά ανακλαστικά! Όλα περνούν από μπροστά μας: κρανίου τόποι, νεκροπόλεις, βομβαρδισμοί και εξοντώσεις αμάχων, εν ψυχρώ εκτελέσεις, εκατέρωθεν βία, εξαγωγή σφαγών σε άλλες χώρες, στο ναδίρ η κουλτούρα της παγκόσμιας συμπαράστασης στους ανέστιους άμαχους και άλλα πολλά που δεν καταμετρώ…
Πώς θα απαλλάξω τη σκέψη μου απ’ το ότι θα πρέπει συνεχώς να σκέφτομαι την υποχρέωσή μου να προσαρμόζω τη ζωή μου μέσα στον κόσμο που εξελίσσεται και διαμορφώνεται «αλλιώς»; Όταν η ποιότητα αυτού τού «αλλιώς» έχει μεταβάλλει όλα τα χαρακτηριστικά μιας ζωής διαφορετικής από εκείνη της νεότητάς μου; Νιώθω πως ο κόσμος, αυτός «ο μέγας», έχει καταπέσει έχοντας καταβροχθίσει χωρίς να τα έχει αφομοιώσει ό,τι φωτεινό τού προσφέρθηκε από τον Διαφωτισμό και εντεύθεν! Παραδόσεις, ηθικές, αξίες, πνεύμα, ύλη, επιστημονικά επιτεύγματα, εκπαίδευση, τέχνες, βιβλία, εικόνες, παραστατικές τέχνες, φιλοσοφίες, ιδεολογίες, επαναστατικές θεωρίες, τεχνολογίες, ιστορία!!!
Όλα τα μάσησε και τα κατάπιε με την παμφάγα και βουλιμική καταναλωτική μανία του, δήθεν για να γίνει καλύτερος, πιο ευαίσθητος, πολίτης σκεπτόμενος, αλτρουιστής, αλληλέγγυος , με λόγο πανανθρώπινο. Δεν θα ισχυριστώ πως κάτι τέτοιο δεν επετεύχθη καθόλου· πόσο όμως και σε ποια κλίμακα επηρέασε την παγκόσμια ανθρωπιστική συμπεριφορά και πρόοδο;
Βλέποντας αυτόν τον τόπο ψυχών, τη γη των απόντων και των ξεχασμένων, το δέος της τόσης οδύνης που έχει ξοδευτεί, με οδηγεί σε παρόμοιες μαύρες σκέψεις, αναλογιζόμενος την ουτοπία στην οποία κάποτε πίστεψα.
Ψάχνω να επαληθεύσω τη φράση: «για έναν κόσμο καλύτερο» και — ομολογώ — δυσκολεύομαι να διακρίνω εάν αυτή η εξέλιξη του κόσμου περιέχει κάποια ποιότητα που να κάνει τη διαφορά. Οι παλαιότερες γενιές είχαν και αυτές συσσωρευμένα προβλήματα· βίωσαν την άμεση απειλή από τους εν ενεργεία σκληρούς πολέμους. Συμμετείχαν σε μάχες, αντιμετώπισαν το χειρότερο· φτώχεια, στερήσεις, μεταναστεύσεις. Κρατούσαν όμως στο βάθος της καρδιάς τους ένα «κοινό μυστικό» που τους κρατούσε ζωντανούς, ενεργούς και πρόθυμους στον συλλογικό αγώνα. Μετά τις τόσες περιπέτειες, έπρεπε να ξαναστήσουν μια πατρίδα, μια οικογένεια, ένα νοικοκυριό. Είχαν όραμα να ρίξουν τον σ π ό ρ ο για μια καλύτερη ζωή…
Η τελευταία τριακονταετία του 20ού αιώνα βρήκε την Ελλάδα σε οικονομική ευφορία (μια εύθραυστη οικονομία που, λίγο αργότερα, κατέρρευσε). Στήθηκε μια κοινωνία που μπορούσε να καταναλώσει προϊόντα, να ευημερήσει και να προσφέρει στα παιδιά της, συνθήκες μιας πιο εύκολης πορείας. Μέσα σ’ αυτή τη ραστώνη της απαστράπτουσας ευημερίας, ο σπόρος δεν… γονιμοποιήθηκε. Η τυφλή κατανάλωση τα σάρωσε όλα. Τα μοντέλα ζωής που προωθούνταν από τα τηλεοπτικά προγράμματα, τις ταινίες, τις μοδάτες μουσικές και την ουσιαστικά εικονική πραγματικότητα, έγιναν «τρόπος ζωής» για να ακολουθήσει η κοινωνική οκνηρία, η αγκύλωση και η πνευματική αδιαφορία στο μεγαλύτερο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας.
Τα πρότυπα μεταμορφώθηκαν σε… κουλτούρα. Ο νεοπλουτισμός, ως βιωματικό μοντέλο, εξαπλώθηκε σε όλο το τοπίο και το εύκολο χρήμα βρήκε πρόσφορο έδαφος και ρίζωσε στη χώρα μας, η οποία πέτυχε να… παρουσιάσει, με ιδιαίτερη ικανότητα, μεγάλες επιδόσεις σε σκάνδαλα και βαθιά πολιτική διαπλοκή με ιδιοκτήτες ΜΜΕ.
Όλα αυτά δηλητηρίασαν πολλούς πολίτες και διάφορα κοινωνικά στρώματα, με αποτέλεσμα η… θεραπεία να είναι χρονοβόρα, με αναγκαίες τομές και διατάγματα. Οι αναμενόμενες δεξιόστροφες τάσεις (κι όχι μόνο στη χώρα μας) έσπρωξε το καράβι στα βράχια…
Ο κόσμος άλλαξε και, ασφαλώς, οι σκέψεις των ανθρώπων είναι πλέον «αλλιώς». Άλλα μέτρα και σταθμά. Η κουλτούρα, ο πολιτισμός, οι τέχνες, η εκπαίδευση, η γνώση, παραμένουν, όπως και πριν, σε ένα μικρό κομμάτι της κοινωνίας και ο λαϊκισμός της μάζας καλά κρατεί, μια που έχει αγκυλωθεί σε πολιτικές ακραίες και ανεξέλεγκτες. Ακόμα και εκείνη η… μακρινή σκέψη της αριστερής αναγέννησης, όπου δοκιμάστηκε, απέτυχε παταγωδώς αφήνοντας το στίγμα της μετέωρο και τραυματισμένο…
Ποιος κόσμος λοιπόν θα παραδειγματιστεί από αυτό το απέραντο νεκροταφείο ψυχών της Wadial-Salaam; Ο θάνατος σίγουρα όχι, μια που δεν βρίσκεται μόνο στους τάφους των νεκροταφείων· ούτε κατ’ αποκλειστικότητα σε νεκροπόλεις σκεπασμένες από άμμο ή χώμα. Ο θάνατος βρίσκεται παντού! Ακόμα και ‘κει που τα σώματα κινούνται και αναπνέουν. Ο Θάνατος, με την έννοια της παύσης κάθε ενέργειας, είναι απλωμένος σε κάθε μήκος και πλάτος, σε κάθε ηλικία, αφού η εξέλιξη και η πρόοδος είναι ενέργειες χειραγωγημένες από το ισχυρό κεφάλαιο και τις βαριά εξοπλισμένες χώρες.
Οι εξαιρέσεις μεμονωμένων πλέον κινήσεων και ευχερειών που υπάρχουν λόγω ιντερνετικών δυνατοτήτων, δεν ξέρω μέχρι πού μπορούν να φτάσουν και σε ποιο πνευματικό επίπεδο θα σηκώσουν τον πήχη της όποιας αντίστασης.
Το σύνθημα: «Αντίσταση τώρα» θα πρέπει να εκληφθεί και να κατανοηθεί αλλιώς, και ίσως η Wadial-Salaam έστω και ως φωτογραφία να έγινε, για να μας επαναφέρει στην ουσία της πραγματικότητας…
*Ο Νότης Μαυρουδής είναι κιθαριστής – συνθέτης
