Νότης Μαυρουδής*: Η μουσική των μηχανών

Η επαφή με τις μουσικές και τα τραγούδια έκανε τους ανθρώπους να γνωρίζουν και να έχουν εξοικειωθεί όχι μόνο με τους φυσικούς αλλά, τα τελευταία πενήντα χρόνια, και με τους ηλεκτρικούς ήχους.
Αναγνωρίζουμε δηλαδή κατά κάποιο τρόπο τον ήχο του πιάνου, της κιθάρας, του βιολιού, του κλαρινέτου, αλλά και του μπουζουκιού, του σαντουριού, της γκάιντας, του μαντολίνου, κλπ. Γνώριμα ακούσματα τα οποία τα ακούμε από το ξεκίνημα του κύκλου ζωής τού καθενός. Μην ξεχνάμε και άλλους παράλληλους ήχους, «παραήχους» θα τους ονόμαζα εγώ, όπως τον θόρυβο της μηχανής τού αυτοκινήτου, τη βοή των μεγάλων δρόμων από τα πολλά αυτοκίνητα, το χτύπημα μιας πόρτας, το γρύλισμα κάποιων  ζώων, την χαρακτηριστική φωνή  ορισμένων πουλιών που μοιάζει με κραυγή, τον ήχο των κεραυνών, των ανέμων, κλπ.
Όλα γνώριμα θα μπορούσαμε να πούμε, αλλά, ας ερωτηθούμε σοβαρά. Όλα; Όχι θα έλεγα, γιατί οι εξελίξεις της τεχνολογίας έχουν ήδη κάνει το θαύμα τους και όχι μόνο στις μίξεις και τις τεχνικές ευρεσιτεχνίες (copyright)· τεχνολογικές αλλαγές οι οποίες εισάγονται στη διαδικασία της σύγχρονης μουσικής δημιουργίας ή ακόμα και της κομπιουτερίστικης  σύνθεσης.
Για να ξεκαθαρίσω τη δική μου θέση, θα έλεγα πως αυτή η αισθητική τάση, η Σχολή, το ρεύμα, το μουσικό είδος, η τεχνοτροπία, έχουν το δικό τους ενδιαφέρον εάν αυτό το είδος συγχωνευτεί, γεφυρωθεί, με την ηχητική και μελωδική γνώση που έχει ο μέσος Έλληνας ακροατής.
Οι μηχανές και οι πατέντες που παράγονται σήμερα και μπαίνουν στην αγορά, θα τις ονόμαζα πειραματικές, προσωρινές και μεταβατικές. Κάθε μέρα προστίθενται ανανεωμένα τεχνολογικά στοιχεία με συνθετητές (synthesiser) ήχων ήδη επεξεργασμένων και μιξαρισμένων. Η σημερινή δισκογραφία συμπεριλαμβάνει -ως επί το πλείστον- αυτά τα όργανα μια και οι τόσες ηχητικές δυνατότητες μπορούν να καλύψουν τα νέα τραγούδια μιας κουλτούρας η οποία προσαρμόζεται σε τέτοιες ηχητικές δημιουργίες και όχι σε εκείνες των παλαιών οργάνων που γνωρίζουμε εδώ και αιώνες…
Όμως, θα το προχωρήσω παραπέρα και θα προσθέσω την εξέλιξη του ηλεκτρονικού ήχου σχετικά πρόσφατης τεχνολογίας, η οποία έχει προχωρήσει σε αντικατάσταση οργάνων με ολόκληρα… δωμάτια τα οποία στεγάζουν μηχανές ρυθμισμένες με απόλυτο συγχρονισμό, ένα εργαστήριο μηχανικών ήχων που μεταλλάσσει παλαιότερα δείγματα παλμικών κινήσεων, σε νεότερα, με απόλυτη μαθηματική αντίληψη και εφαρμογή.
Χρησιμοποιείστε τους ιστότοπους που παραθέτω ως δείγματα μιας εξελιγμένης μουσικής, την οποία θα πρέπει να ακούσετε (και να θαυμάσετε) με ιδιαίτερες συνθήκες ακρόασης… Μέσα σε ένα κλίμα Progressive (έτσι το ονόμασαν), που σημαίνει πως ο συνήθης τρόπος ακρόασης θα πρέπει να… ξεχαστεί, αφού η ίδια η μουσική των υπολογιστών ή η μουσική των μηχανών είναι ένας εξ’ ολοκλήρου διαφορετικός κώδικας, με αποστάσεις από τα έως τώρα μουσικά ρεύματα τα οποία παραγόντουσαν από τα παραδοσιακά κλασικά όργανα.
Και πώς μπορεί να γίνει αυτό; η μουσική, εκτός των άλλων, είναι και μια συνήθεια. Οι άνθρωποι δένονται με τα έργα, τα κομμάτια, με τους σολίστες, τους μαέστρους, τα τραγούδια κάθε εποχής και κάθε είδους.
Από πολύ παλιά ο κόσμος συνδέεται με μουσικούς κώδικες, σε κάθε μέρος τού πλανήτη. Παρ’ όλο που η Αγορά των μουσικών προϊόντων διαθέτει τη δύναμη να επιβάλει ό,τι αποφέρει κέρδος, εν τούτοις, υπάρχουν τα κλασικά ακούσματα τα οποία χαρακτηρίζουν εποχές και μουσικές προσωπικότητες, οι οποίες έχουν προκαλέσει βαθύτατη συναισθηματική σύνδεση, όπως και ταύτιση μαζί τους, σε εκατομμύρια ανθρώπους. Αυτή η σχέση δεν αλλάζει εύκολα και συνεχίζει να διατηρείται μέσα στο χρόνο.
Το μουσικό αποτέλεσμα που παράγεται από κάποιες μηχανές, τις οποίες βλέπουμε στα παραδείγματα που εκθέτω, πολύ αμφιβάλω αν διαθέτουν την δύναμη και την οντότητα, να μετατρέψουν την παγκόσμια αισθητική ώστε να αλλάξει το… status quo της ακρόασης και της απόλαυσης.

Η μουσική των μηχανών, που μας δείχνουν οι ιστότοποι, είναι αποτέλεσμα κατασκευών μαθηματικού τύπου, διότι, πέρα από τους ήχους που παράγονται, απαιτούν και συγχρονισμούς πολλαπλών κρούσεων οι οποίες θα πρέπει να συντονιστούν με απόλυτη ακρίβεια. Η μαθηματική μελέτη της οργάνωσης κάθε κίνησης των ξύλινων, μεταλλικών και εγχόρδων  κατασκευών, που υποθέτω πως θα βλέπετε και θα ακούτε, είναι αυτονόητη και σίγουρα είναι αποτέλεσμα σκληρής μελέτης και υπολογισμών. Δεν είμαι σε θέση να εξηγήσω και ακόμα περισσότερο να αναλύσω, την κατασκευαστική δημιουργία όλων αυτών των ιδιόφωνων ηλεκτρονικών μουσικών μηχανών που σας παραθέτω.
Αναφέρομαι λοιπόν σε έναν διαφορετικό «κόσμο», με αντικειμενικό στόχο να επινοεί, να σκέφτεται, να δημιουργεί, να ακούει, να αντιλαμβάνεται διαφορετικά…
Βρίσκομαι σε δίλημμα όταν ακούω μια τέτοια μουσική περίπτωση. Δεν μπορώ να διαχωρίσω τους δημιουργούς και τη μουσική δημιουργία σε «εκείνους» και τους «άλλους», δηλαδή σε έναν διχασμένο κόσμο. Από δω οι «παλαιοί», από κει οι «νέοι». Εδώ οι «έντεχνοι», εκεί οι «σύγχρονοι»… Οι ξεπερασμένοι εκεί, οι… εκσυγχρονιστές εδώ. Η Μουσική πάντα θα παράγεται από την παλμική κίνηση ενός ξύλινου, μεταλλικού και έγχορδου σώματος. Η ανθρώπινη φαντασία θα εξαρτάται πάντα από τους ήχους των παλμικών κινήσεων. Οι οποιεσδήποτε μουσικές επινοήσεις-κατασκευές-ευρεσιτεχνίες με παράξενα, ευρηματικά όργανα και μηχανές, με υπολογιστές και λογισμικά υβρίδια τα οποία θα συνεχίζουν να επινοούνται και να διεκδικούν την παρουσία τους στο διηνεκές του χρόνου, θα απασχολούν τον άνθρωπο και την αισθητική του. Και αυτά όμως θα ολοκληρώσουν τον κύκλο τους, όταν ο κόσμος θα τα ενσωματώσει στην μακροχρόνια καλλιέργειά του και θα τα αντικαταστήσει από νέες μελλοντικές μουσικές κατασκευές, με διαφορετικά «νέα μυστικά» και παράξενους ασυνήθιστους ήχους.
Φρονώ πως έτσι θα κυλήσει ο χρόνος. Με το ανθρώπινο δαιμόνιο και την ακούραστη προσπάθεια του ανθρώπου να δημιουργεί, ασταμάτητα. Θα επινοεί μηχανές, πνευστά, έγχορδα με δοξάρι, νυκτά, πληκτροφόρα, κρουστά, ιδιόφωνα, ηλεκτρικά, ηλεκτρονικά. Θα ψάχνει νέους ήχους εσαεί και θα αναζητά την παραμικρή λεπτομέρεια που θα πηγάζει μέσα από τις επιστήμες και τα φιλοσοφικά ρεύματα των εποχών και των ανθρώπινων ερευνών.
Μόνο έτσι, ίσως, ξαραχνιάζουν οι κοινωνίες, οι οποίες δημιουργούν σκιές και  προκαλούν πνευματική κούραση κατά περιόδους.
Κάθε νέα ανακάλυψη, σε κάθε χώρο τέχνης και επιστήμης, φωτίζει ολόκληρο τον ορίζοντα και ας αφορά ένα μικρό κομμάτι κοινωνίας.
Η τεχνολογία των μουσικών μηχανημάτων παραγωγής ήχων δεν θα λύσει κανένα κοινωνικό ή πολιτικό πρόβλημα· θα συμμετέχει όμως στο γενικότερο φως της κάθε μειονότητας…
Ακόμα και αυτή η θέα των… τρελών μηχανικών εξαρτημάτων, τα οποία έχουν ρυθμιστεί με απόλυτο συγχρονισμό ώστε να κρούονται, να τσιμπούν (νύξη-νυκτό) χορδές, να παράγουν αέρα για να ακουστούν, να περιστρέφονται μεταξύ τους, να παρεμβαίνουν ρομποτικά για να μπουν στο προγραμματισμένο ηχητικό «παιχνίδι», όλα αυτά, επαναλαμβάνω, για να πραγματοποιηθούν στηρίχτηκαν στην προϋπόθεση να ακολουθήσουν ό,τι κατέκτησε ο άνθρωπος στο διάβα τού χρόνου και τον οδήγησε στην επινόηση οργάνων, ήχων, μελωδιών, μέτρου, ρυθμού και Αρμονίας…

Οπτικά-ακουστικά παραδείγματα: ΝΥΚΤΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ
https://www.youtube.com/watch?v=toXNVbvFXyk

https://www.youtube.com/watch?v=97f_Fpu_kR0

*Ο Νότης Μαυρουδής είναι κιθαριστής – συνθέτης

Δείτε τα προηγούμενα 77 άρθρα του Νότη Μαυρουδή