Ο «αγώνας» στην ΔΕΘ τελείωσε ισόπαλος, πάμε στην παράταση (Μάιο ´19) ή στα πέναλτι (φθινόπωρο) χωρίς να αποκλείεται και άλλος χρόνος αν το δημοσκοπικό δελτίο καιρού επιβάλει. Ότι «καταλάβαμε, καταλάβαμε» για ομοιότητες και διαφορές, για ειλικρίνεια και μη ή «αθλητικές» επιδόσεις στην ΔΕΘ. Ας μιλήσουμε για αυτά που δεν ακούσαμε και αποδεικνύουν ή την μερικότητα των σχεδίων ή την άσκηση επί χάρτου ή την ατολμία να «προσεγγίσουν» τα υπάρχοντα κόμματα πιο ολικά, σε βάθος και σφαιρικά, φλέγοντα θέματα. Στα ίχνη πχ των μεταναστών στην οικονομία της χώρας και της Ευρώπης διαπιστώνονται: δύσκολες δουλειές, (οικοδομή, γεωργία, κατασκευές κλπ), «κακές» και μη ασφαλείς συνθήκες, χαμηλές αμοιβές δηλαδή ένας συντελεστής παραγωγής που «εξισορροπεί» χαμηλά το κόστος σε συγκεκριμένους τομείς και τμήματα παραγωγής. Στην χώρα το ποσοστό συμμετοχής τους στον συνολικό πληθυσμό είναι το υψηλότερο στην ΕΕ -πάνω από 10% και άνω του 15% του οικονομικά ενεργού- με θετικά αποτελέσματα. Το «φαινόμενο» θα συνεχίσει να αυξάνει. Άλλωστε στην Ελλάδα της κρίσης το ζούμε σε όλες τις διαστάσεις του. Οι άνθρωποι μετακινούνται πρώτα στις πόλεις, μεγαλώνουν αναζητώντας ευκαιρίες σε άλλες χώρες. Τα στοιχεία της Eurostat δείχνουν ότι 1.260.000 εκατ. άνδρες, γυναίκες και παιδιά, ζήτησαν άσυλο στην Ευρώπη το 2016. Το 2015 σχεδόν διπλάσιοι από το 2014 που την σειρά του είχε περίπου τριπλάσιους από 2013. Και μπορεί να είναι οι υψηλότεροι αριθμοί τα τελευταία 70 χρόνια αλλά σε μια Ευρώπη 500 εκ. η ενσωμάτωσή τους και πρώτα η οικονομική δεν είναι ανέφικτη. Ειδικοί αναλυτές εκτιμούν ότι ένα μεγάλο μέρος πρόκειται να εγκατασταθεί μόνιμα στην Ευρώπη. Μια πολιτική υπόθεση θέλει το μισό των συνολικών αιτήσεων ασύλου να το σκοπεύει αυτό. Ο τρόπος ενσωμάτωσης στην αγορά εργασίας, ο χρόνος, καθορίζει τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις εισροών, τις πιθανότητες κοινωνικής και συνολικής οικονομικής ενσωμάτωσης στις ευρωπαϊκές κοινωνίες.
Η επανεξέταση του νομικού πλαισίου για την πρόσβαση των προσφύγων στην εργασία με δομημένα μέτρα και προγράμματα, αναδεικνύεται σε βασική πολιτική προτεραιότητα. Ο προσδιορισμός ορθών πρακτικών που υπάρχουν στην Ευρώπη και την διοίκηση βελτιώνει την αποτελεσματικότητα των επιλογών. Η έγχυση φρέσκου αίματος στην εργασία αντισταθμίζει την άμεση οικονομική επιβάρυνση υποδοχής. Ωστόσο οι πολιτικές συχνά σκοντάφτουν σε νομικά ή διοικητικά εμπόδια, απενεργοποιούνται και ακυρώνονται. Οι προκλήσεις είναι σύνθετες και προϋποθέτουν ικανότητα πολυεπίπεδης διακυβέρνησης. Ίσως το ζήτημα να φαίνεται τεχνητό από την εντατική εκμάθηση γλώσσας μέχρι τις υπηρεσίες διαμεσολάβησης για εργασία αλλά απαιτούνται συνδυασμένες ενέργειες διατομεακού χαρακτήρα. Η εξατομίκευση αναγκών, προφίλ, κινήτρων, συσχετίζονται με την δυνατότητα ένταξης και εργασιακής απόδοσης. Οι γενικές πολιτικές δεν αρκούν . Αν και είναι δύσκολο ένα «τυποποιημένο» πρότυπο η απαραίτητη διαδρομή δεν μπορεί παρά να βασιστεί: στην αξιολόγηση δεξιοτήτων, στην προσέγγιση του πολιτιστικού, κοινωνικο-επαγγελματικού προσανατολισμού, της κατάρτισης τους.
Παράλληλα η έρευνα για νέες υπηρεσίες πχ οικολογικές για αξιοποίηση διαθέσιμων πόρων, ανακύκλωση, προστασία περιβάλλοντος κα, σε τοπικό επίπεδο αυξάνουν την απασχόληση, δείχνουν στις κοινότητες τις λύσεις και εκτός «ενιαίου μεγέθους». Η χώρα μας ωστόσο έχει πολλές διαφορές ακόμη και με τον ευρωπαϊκό νότο. Η έρευνα πρέπει να εξετάσει τις διαφορετικές τυπολογίες τοπικών κοινωνιών, εδαφών, μέσων διαβίωσης και να καινοτομήσουν με νέα προϊόντα, νέες αγορές και ποιοτικές θέσεις απασχόλησης. Η συγκεκριμένη εξέταση προβλημάτων και πλεονεκτημάτων είναι η μόνη αποδοτική διαδρομή τόσο για την ένταξη των μεταναστών με παραγωγικά σχέδια αλλά και για την τολμηρή στροφή προς την ανανέωση του ιστού των ανθρωπίνων κοινωνιών. Εδώ βρίσκεται το κλειδί για το παρόν και το μέλλον: συστηματική οργάνωση και ανάπτυξη δράσεων πρωτίστως σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο γιατί περιλαμβάνονται άμεσα και οι απαντήσεις της αγοράς εργασίας. Έτσι μπορεί να γίνει πιο ευδιάκριτη η θετική συμβολή στον καρπό της οικονομίας δηλ. την εργασία και η συμμετοχή των μεταναστών στον μετασχηματισμό της Ευρώπης του 21ου!
* Ο Σπύρος Παπασπύρος είναι πρώην Πρόεδρος της ΑΔΕΔΥ
