Σπύρος Παπασπύρος*: Αυτή η λέξη από «Δ»!

Δημοκρατία: 44 χρόνια από την πτώση της δικτατορίας. Από τα συνθετικά “δήμος” και “κράτος” δηλ. συνέλευση και κυριαρχία. Επινοήθηκε τον 5ο πχ αιώνα στην αρχαία Αθήνα σε αντιδιαστολή με την μοναρχία, την αριστοκρατία και την ολιγαρχία. Στο έδαφος αυτής της κληρονομιάς και των σκληρών εμπειριών δικτατοριών και ξενόφερτων παρεμβάσεων άρχισε η μεταπολίτευση.
Με οργάνωση, μαθητικό και φοιτητικό κίνημα, ΔΑΠίτες, ΚΝίτες, ΠΑΣΠίτες, Ρηγάδες, Β’ Πανελλαδικάριους, ΠΠΣΠίδες, σε όλα τα χρώματα και όλους όσους πιστεύαμε στον ορισμό ότι “πηγή κάθε εξουσίας είναι ο λαός” -καταγράφεται ως μακροβιότερη περίοδος αποδοτικής δημοκρατίας- με αναζητήσεις και μάχες ιδεών σε ατέλειωτες συνελεύσεις, πολυήμερα αμφιθέατρα, μαζικές συγκεντρώσεις. Το αν μπορεί ο “καπιταλισμός να συμβιώσει με την Δημοκρατία” ή η ρήση Πουλατζά: “ο σοσιαλισμός ή θα είναι δημοκρατικός ή δεν θα υπάρξει καθόλου” στο επίκεντρο της πάλης δεξιάς-αριστεράς και μεταξύ αριστεράς. Αντιιμπεριαλιστικές διαδηλώσεις, εκδημοκρατισμός, κινήματα ειρήνης, εθνικά θέματα στην ημερήσια διάταξη, τα ψηφίσματα και τα τραπεπεζάκια, το κλίμα της δίψας για πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά δικαιώματα, ανεξαρτησία κατασκεύαζαν την εποχή των αγώνων και αισιοδοξίας.
Η τροφοδότηση της ελπίδας και “ματαίωσή” της, η σταθερότητα της δημοκρατίας και η εμβάθυνση, η προσδοκία αλλαγής, είναι το ρυθμιστικό και ανατρεπτικό πλαίσιο που πορεύτηκαν προδικτατορικές γενιές: του 114, των Λαμπράκηδων, του ανένδοτου που συνδαυλίστηκαν με την αντίσταση, το Πολυτεχνείο και μπόλιασαν την γενιά της αλλαγής. Σιγά-σιγά όμως τα κινήματα χειραγωγήθηκαν από τα κόμματα, οι ιδέες αφυδατώθηκαν σε μηχανισμούς, στο κομματικό και εξουσιαστικό παιχνίδι διαιρέσεων. Τα μέσα του ´90 η παγκοσμιοποίηση και οι γιάπηδες αναδύονται αντιθετικά στο πνεύμα, τις ιδεολογίες, τον πλουραλισμό. Επιδιώκουν να φορμάρουν τις μορφές διακυβέρνησης σε θεωρίες μονόδρομων. Έτσι από τους “αμίλητους” έξω από τα μπαράκια, τους όρθιους στις πλατείες, καταλήξαμε μαζί με την κρίση στην μελαγχολική Δημοκρατία, τους θυμωμένους και αγανακτισμένους γενικώς και προς κάθε κατεύθυνση. Η δημοκρατία έγινε “μισητή” από ένα τμήμα πολιτών γιατί η οργή για την μνημονιακή “υποδούλωση” και την αναστολή των λειτουργιών της δαιμονοποιεί την ίδια με βάση ελαττώματα, ανικανότητες, ανηθικότητες, πολιτικές προσώπων και κυβερνήσεων μετά την ένταξη στο ευρώ και την κυριαρχία του χρηματοπιστωτικού τομέα που γέννησε την κρίση.
Η αποχή, η αδιαφορία, η μη συμμετοχή στα κοινά, η αδράνεια είναι μακράν το πρώτο κόμμα. Η ψήφος προβάλλεται ως μόνο όπλο της Δημοκρατίας, για να αντιμετωπιστεί η αδικία και αποδεικνύεται ότι δεν αρκεί για να αντισταθεί και να μεταβάλει την μοίρα μας. Ο φόβος που καλλιεργούν πλευρές της δεξιάς, η Ακροδεξιά ή η βία, όπου συμβαδίζουν εδώ και ομάδες “αριστερών εξεγερμένων”, ουσιαστικά οδηγούν στον θρίαμβο των εκλογικών και μόνο ποσοστών-αριθμών και “μεταβάλλουν” την ψήφο κάθε ξεριζωμένου, γνωστικού ή μή σε μια “πατάτα μέσα σ’ ένα τσουβάλι πατάτες” όπως υπογραμμίζει ο Μαρξ γιατί καθιερώνει τεχνητούς διαχωρισμούς και εμποδίζει την χειραφέτηση των ανθρώπων .
Έτσι η Δημοκρατία “δεν ασκείται από τον λαό για τον λαό”. Πέρα από αναλυτικές ταξινομήσεις (αντιπροσωπευτική , άμεση, προεδρική, φιλελεύθερη, κοκ) με ιδιαίτερη σημασία στα σύγχρονα ζητήματα: λήψη αποφάσεων, υπερεθνικά όργανα και ενώσεις κρατών, η Δημοκρατία στην Ευρώπη είναι πολύπλοκη ιστορία καθώς προϋποθέτει νέες δομές, αποτελεσματικές μεθόδους και διαδικασίες. Δύσκολοι καιροί γιατί η συσχέτιση της Wall Street, των αγορών, της οικονομίας και της παγκοσμιοποίησης που εξελίσσονται μαζί με την δημοκρατία, που είναι σε ύφεση ή δέχεται πολύ εχθρότητα, είναι ζωτική για το μέλλον του πολιτισμού. Απαιτούνται ένα συν ένα «Δ» δηλ. Δημιουργική Δημοκρατία. Συνθέσεις, λύσεις, ιδέες, έργο, ποιότητα σε κάθε πράξη, ώθηση της Δημοκρατίας σε ένα κόσμο που όλο και πιο πολύ η λειτουργία της θα σχετίζεται με τη γνώση, την νοημοσύνη, τον έλεγχο της τεχνολογίας, την διάχυση των επιτευγμάτων της!

*Ο Σπύρος Παπασπύρος είναι πρώην Πρόεδρος της ΑΔΕΔΥ

Δείτε και τα 142 προηγούμενα άρθρα του Σπύρου Παπασπύρου