Μαρία Γ. Μισέντου: Αβλαβής Διέλευση-Επιβλαβής Διαχείριση

Η έννοια της πολιτικής, στην περίοδο που διανύουμε, ίσως πιο έντονα από ποτέ, ταλαντεύεται μεταξύ του χαρακτηρισμού της ως επάγγελμα ή ως λειτούργημα. Αντιλαμβανόμενοι την αξία της ως πρωταγωνιστή ενός εξαιρετικά σοβαρού και βαρύνουσας σημασίας κοινωνικού ρόλου, οφείλουμε να κατανοήσουμε πως απαιτεί μελέτη, καταξίωση, γνώση, εξειδίκευση και, φυσικά, νομιμοφροσύνη. Τοποθετείται, έτσι, κάπου ανάμεσα στις δύο αυτές έννοιες, αυτή του «λειτουργήματος» και του «επαγγέλματος», εκεί όπου, συνήθως, βρίσκεται και η αλήθεια.
Οι τρέχουσες εξελίξεις της επικαιρότητας αιτούνται διπλωματία. Η άγνοια των νομοθεσιών και των Διεθνών Συνθηκών μπορεί να αποβεί εγκληματικά μοιραία για την Εθνική Κυριαρχία και τις αξιώσεις μας ως χώρα με κυρίαρχο ρόλο στη Διεθνή Πολιτική. Η πρόκληση παραβιάσεων των διακρατικών συνθηκών και της νομοθεσίας, οι οποίες εκτός των άλλων απειλούν τα εθνικά μας συμφέροντα, μένουν αναπάντητες και χωρίς νομικές κυρώσεις και αυτό λόγω φόβου ανάληψης ευθυνών και -σαφέστατα- λόγω άγνοιας των εθνικών μας δικαιωμάτων. Η επικίνδυνη τακτική της εξαγγελίας δηλώσεων-απειλών, οι εν θερμώ στρατιωτικές, κοινωνικές και πολιτικές «απαντήσεις», η χρήση «τσαμπουκά και μαγκιάς» σε ένα ευνομούμενο κράτος, θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλειά του, προσβάλλοντας την Εθνική του Κυριαρχία.
Χρειάζονται δεξιότητες που εδράζονται στην γνώση για να διαχειριστούμε με ψυχραιμία και επ’ ωφελεία του εθνικού συμφέροντος, μεθοδευμένες καταστάσεις, όπως οι ολοένα αυξανόμενες Τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο, η πολυάριθμη έκδοση NAVTEX της Τουρκίας τόσο στην Ελληνική όσο και στην Κυπριακή ΑΟΖ αλλά και οι γεωτρήσεις της σε αυτήν.
Το δίκαιο της θαλάσσης αποτελεί ένα από τα βασικότερα και πιο ζωντανά τμήματα του διεθνούς δικαίου. Από την άλλη πλευρά, οι όψιμες διεκδικήσεις που προβάλλει η Τουρκία στο ζωτικό Ελληνικό Χώρο του Αιγαίου καθιστούν το θέμα αυτό, ειδικά για τους Έλληνες, ιδιαίτερης σπουδαιότητας. Επιπλέον, το δίκαιο της θαλάσσης έχει για τη χώρα μας ιδιαίτερη βαρύτητα λόγω της γεωγραφικής της θέσεως και της ισχυρής της ναυτιλίας.
Το δικαίωμα της Αβλαβούς Διελεύσεως είναι ένας από τους πλέον αναγνωρισμένους εθιμικούς κανόνες του Διεθνούς Δικαίου της θάλασσας. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν, γενικώς, τα gaps που εμφανίζει η σύστασή του. Εκεί όπου, κατά κοινή ομολογία, υπάρχει κενό στο γράμμα του νόμου και ως ακάλυπτη λεπτομέρεια δυσχεραίνει τις διακρατικές σχέσεις, η ελληνική κυβέρνηση οφείλει ελαστικότητα και «διπλωματική νοημοσύνη».
Η αποκτηθείσα ροή των τουρκικών προκλήσεων και παραβιάσεων στο χώρο του Αιγαίου αποτελεί ένα θέμα, πλέον, καθημερινής επικαιρότητας, ένα θέμα εξαιρετικά αμφιλεγόμενο όσον αφορά την στόχευσή του και την επιτυχία της συστηματικής του τάσης. Οι προκλήσεις στο Αιγαίο έχουν ως βάση την έννοια της Αβλαβούς Διελεύσεως, η οποία είναι νόμιμη και δεν επιφέρει κυρώσεις. Και αυτό φαίνεται να έχει γίνει πασπαρτού για την Άγκυρα, η οποία χρησιμοποιεί κατά κόρον την ελευθερία κινήσεων που της δίνει το Διεθνές Δίκαιο, προσπαθώντας να αποσπάσει η πρόκλησή της casusbeli από τις Ελληνικές Αρχές. Το μάτι στην Ελλάδα, όμως, κλείνει το μικρό «παραθυράκι» της υποσημείωσης «Η διέλευση δεν θεωρείται αβλαβής υπό οποιαδήποτε προπαγανδιστική ενέργεια που αποσκοπεί στην προσβολή της άμυνας και της ασφάλειας του παράκτιου κράτους». Πόσο μη προπαγανδιστική είναι η αύξηση των τουρκικών παραβιάσεων στα ελληνικά χωρικά ύδατα κατά 450% μέσα στο 2017; Πόσο μη προπαγανδιστική είναι η πρωτοφανής ένταση των τουρκικών προκλήσεων στο Αιγαίο κατά το 2018; Πού έγκειται η διαχωριστική γραμμή μεταξύ αβλαβούς διελεύσεως επί σκοπού εμπορικού ή άλλου και προπαγάνδας;
Διπλωματία είναι η τέχνη να μπορείς να χαϊδεύεις το σκύλο μέχρι τη στιγμή που θα είναι έτοιμο το φίμωτρο. Στην προκειμένη περίπτωση το σκυλί «γαυγίζει» προκλητικά πολύ. Ας ενημερώσει κάποιος το Διπλωμάτη (βλ. Ελληνική Κυβέρνηση) πως υπάρχει φίμωτρο. Σύμφωνα, μάλιστα, με το νόμο (28(I)/2011) περί αβλαβούς διελεύσεως, «Αν ένα πολεμικό πλοίο δεν συμμορφώνεται με τους νόμους και τους κανονισμούς της Δημοκρατίας που αφορούν στη διέλευση από τα χωρικά ύδατα και αγνοεί οποιοδήποτε αίτημα που γίνεται σ΄ αυτό για συμμόρφωση, η Δημοκρατία μπορεί να απαιτήσει απ’ αυτό να εγκαταλείψει αμέσως τα χωρικά».
Πρότυπο νόμιμης και άμεσης απόκρισης στις τουρκικές προκλήσεις αποτελεί η Κυπριακή Δημοκρατία η οποία πέρασε στην αντεπίθεση εκδίδοντας Antinavtex και αρνείται να αποδεχθεί τα τουρκικά NAVTEX υπ’ αριθμόν 0288/18 και 0369/18, με τα οποία η Τουρκία δεσμεύει τμήματα της Κυπριακής ΑΟΖ και περικυκλώνει, έτσι, τη νότια πλευρά του νησιού για λόγους περιβαλλοντικής έρευνας, εντός του οικοπέδου 10 της Κυπριακής ΑΟΖ. Με πρόσχημα τη χρήση του δικαιώματος του όρου της Επιστημονικής Έρευνας της Αβλαβούς Διελεύσεως, βλέπουμε κράτη όπως η Τουρκία να εισέρχονται στις ΑΟΖ άλλων κρατών, όπως της Κύπρου, και να διενεργούν έρευνες και γεωτρήσεις, χωρίς να ανοίγει ρουθούνι, χωρίς να παραβιάζεται κάποια Σύμβαση ή Συνθήκη.
Σύμφωνα, πάντα, με το δικαίωμα της Αβλαβούς Διελεύσεως, επιτρέπεται η χρήση της σε περίπτωση «θαλάσσιας επιστημονικής έρευνας και υδρογραφικών εργασιών». Η πλάνη κρύβεται στα «μικρά γράμματα». Η Διέλευση ΔΕΝ γίνεται αποδεκτή ως αβλαβής όταν αφορά «οποιαδήποτε ανάληψη δραστηριοτήτων έρευνας και επισκόπησης». Η επεξήγηση των διαφορών της χρήσης δύο φαινομενικά όμοιων προτάσεων υπό δύο διαφορετικές συνθήκες έγκειται στη φύση της έρευνας. Φαίνεται πως αφήνεται η επίλυση της οριοθέτησης της «έρευνας» στη διακρατική σχέση και την αμοιβαιότητα των δύο χωρών. [Οποιαδήποτε έρευνα αφορά πέραν περιβαλλοντικών λόγων, υποθαλάσσιας ζωής, θαλάσσιου οικοσυστήματος, προστασίας και ανάπτυξης αυτών, σύμφωνα με τη νομοθεσία του Δημοσίου Ναυτικού Δικαίου, αποτελεί προπαγανδιστική ενέργεια απειλής της Δημοκρατίας και των Διεθνών Συνθηκών.]. Η Κύπρος εκμεταλλευόμενη το gap του νόμου «γύρισε το παιχνίδι» δρώντας άμεσα, ειρηνικά, ψύχραιμα και αποτελεσματικά.
Το μέγιστο σφάλμα στο οποίο μπορεί να υποπέσει κάποιος είναι η αμάθεια και οι περιορισμένες γνώσεις. Πόσο μάλλον όταν σε αυτόν τον «κάποιον» επαφίενται θεσμοί όπως αυτός της Διπλωματίας και της Εξωτερικής Πολιτικής, οι οποίες ορίζουν την Εθνική Κυριαρχία της Ελλάδος, την ασφάλεια της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Ελληνικής Κοινωνίας άμεσα ή έμμεσα, την οριοθέτηση του χώρου ενεργειών και κινήσεων χωρών που προσβάλλουν την Εθνική μας Υπόσταση, την Εθνική μας Αξιοπρέπεια και την εν γένει θέση της Ελλάδος ως ενεργό και σημαντικό μέλος της Διεθνούς Κοινότητας.

*Η Μαρία Γ. Μισέντου είναι Μέλος Κ.Ε. και Π.Σ. Ε.Δ.Ε.Μ. – Ένωση Δημοκρατικής Εθνικής Μεταρρύθμισης και Μέλος Γραμματείας Επιτροπής Διακήρυξης Κινήματος Αλλαγής