Η ανάπτυξη ενός κέντρου πρωτονικής θεραπείας στην Ελλάδα είναι «ένα εγχείρημα ανώριμο στην παρούσα φάση», αναφέρει ο αναπληρωτής υπουργός Έρευνας και Καινοτομίας Κώστας Φωτάκης σε απάντησή του σε δημοσιεύματα περί «Όχι στο CERN», τα οποία εμφανίζουν τον Τομέα Έρευνας και Καινοτομίας του υπουργείου Παιδείας και τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ) να ολιγωρούν ή να αδιαφορούν για την ανάπτυξη σχετικής δραστηριότητας στη χώρα.
Όπως αναφέρει ο υπουργός, «το κόστος μιας τέτοιας επένδυσης είναι υψηλό, σε συνδυασμό με το πειραματικό ακόμη στάδιο της αποτελεσματικότητας και της περιορισμένης ευρύτητας εφαρμογών της συγκεκριμένης μεθόδου», ειδικά «αν ληφθεί υπόψη ότι στις συνήθεις και κατά πολύ οικονομικότερες ακτινοθεραπείες έχουν ήδη σημειωθεί σημαντικές βελτιώσεις στον περιορισμό των παρενεργειών».
Ο κ. Φωτάκης επισημαίνει ότι η Ελλάδα από την αρχή της συζήτησης για την ενδεχόμενη εγκατάσταση στο Μαυροβούνιο της υποδομής με τεχνογνωσία του CERN, παρακολουθεί στενά το εγχείρημα και συμμετέχει σε όλες τις συναντήσεις στο πλαίσιο καλής γειτονίας και περιφερειακού συντονισμού. Τονίζει ακόμη ότι το απαιτούμενο κόστος εγκατάστασης επιχειρείται να προέλθει από ειδικούς πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης που απευθύνονται στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων και δεν έχουν ακόμη εξασφαλιστεί.
Ο υπουργός επισημαίνει ότι η έρευνα και η εφαρμογή νέων τεχνολογιών στην Υγεία αποτελεί τομέα υψηλής προτεραιότητας για το υπουργείο (;), που έμπρακτα προωθεί την ανάληψη σχετικών πρωτοβουλιών, όπως η εμβληματική Δράση για τη δημιουργία Εθνικού Δικτύου Ιατρικής Ακριβείας με έμφαση στην Ογκολογία. Τέλος, αναφέρει ότι «τέτοιου είδους πιέσεις για τη διαμόρφωση επιστημονικών επιλογών, μέσω της δημιουργίας θορύβου στον Τύπο, είναι όχι μόνο αντιδεοντολογικές και αντιεπιστημονικές, αλλά συχνά υποκρύπτουν τακτικισμούς εξυπηρέτησης προσωπικών φιλοδοξιών που υποκινούνται από ιδιοτελή κίνητρα».
Σκληρή απάντηση του μέλους της Επιστημονικής Επιτροπής του CERN Ε.Γαζή στην ΓΓΕΤ
Ο καθηγητής του ΕΜΠ και μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του CERN, Ευάγγελος Γαζής, καταρρίπτει τα επιχειρήματα του αναπληρωτή Υπουργού Έρευνας και Καινοτομίας Κώστα Φωτάκη, σχετικά με τη Μονάδα Ακτινοβολίας Καρκινικών Όγκων.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του LIFO.gr που ήρθε σε επαφή με τον διακεκριμένο καθηγητή, που κατηγόρησε το πρωί τους αρμόδιους φορείς ότι «απορρίπτουν ανεξήγητα» μία σημαντική επένδυση 100 εκατομμυρίων ευρώ, με τεχνολογικά αλλά και θεραπευτικά οφέλη για τους πολίτες. Ο ίδιος έκανε μάλιστα λόγο για «πολιτική απόφαση».
Στην απάντηση που έστειλε στην παραπάνω ιστοσελίδα και μάλιστα ηλεκτρονικά ο κ. Γαζής, σημειώνει ότι ο υπουργός παραδέχεται την κίνηση της ΕΕ και του CERN, την οποία η χώρα παρακολουθεί «σαν παρατηρητής», χωρίς να υπεισέρχεται στην ουσία της διεκδίκησης της υποδομής, ως θα όφειλε.
Επιπλέον υπογραμμίζει ότι η εξήγηση του υπουργού περί «υψηλού κόστους επένδυσης σε συνδυασμό με το πειραματικό ακόμη στάδιο της αποτελεσματικότητας» δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
«Η συγκεκριμένη μέθοδος έχει αρχίσει να αναπτύσσεται από το 1944 και να θεραπεύει ασθενείς από το 1960» απαντά στον κ. Φωτάκη που έκανε λόγο για «εγχείρημα ανώριμο στην παρούσα φάση».
Σε ανακοίνωσή της που εξέδωσε το απόγευμα, η Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ) έκανε λόγο για «ανυπόστατους ισχυρισμούς».
«Η Ελλάδα δεν έχει απορρίψει πρόταση του CERN για τη δημιουργία Κέντρου Πρωτονικής Θεραπείας για καρκινοπαθείς στην Ελλάδα, ούτε υπάρχει κάποια σχετική μελέτη από ΑΕΙ ή ερευνητικά κέντρα της χώρας μας για τη δημιουργία μιας τέτοιας εγκατάστασης στη χώρα μας», υποστήριζε η ΓΓΕΤ. «Απάντησα με επιστημονικά επιχειρήματα και όχι με αγοραία συνθήματα και είμαι πρόθυμος να καταθέσω περισσότερα στοιχεία, εάν και εφόσον μου ζητηθούν. Είμαι πειραματικός σωματιδιακός φυσικός, ερευνητής στο CERN και πανεπιστημιακός δάσκαλος επί 38 χρόνια στο ΕΜΠ, με ενδιαφέρει ο εκσυγχρονισμός του χώρου της δημόσιας υγείας με την μεταφορά τεχνολογίας και τεχνογνωσίας από το CERN και δεν υπάρχει απολύτως κανένα ίδιον όφελος, φιλοδοξία ή κίνητρο», σημειώνει ο κ. Γαζής.
Διαβάστε ολόκληρη την απάντηση του καθηγητή
«1. Η αδρονική θεραπεία (HADRON THERAPY) του καρκίνου είναι η σύγχρονη απάντηση της τεχνολογίας και καινοτομίας από τον χώρο της πειραματικής σωματιδιακής φυσικής στη μεγάλη μάστιγα της ανθρωπότητας τον καρκίνο. Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται στα πιο προηγμένα κράτη του κόσμου (ΗΠΑ, ΡΩΣΙΑ, ΚΑΝΑΔΑΣ, ΙΑΠΩΝΙΑ, Ν.ΚΟΡΕΑ, ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ, ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ, ΕΛΒΕΤΙΑ, ΙΤΑΛΙΑ, ΑΥΣΤΡΙΑ, ΓΕΡΜΑΝΙΑ, ΓΑΛΛΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΩΝΙΑ), θεραπεύει σε μεγάλο ποσοστό ασθενείς με πρωτοπαθή κακοήθη όγκο, ΑΝΑΙΜΑΚΤΑ και με υψηλά ποσοστά επιτυχίας σε αντίθεση με τα μέχρι σήμερα ποσοστά επιτυχίας της ακτινοθεραπείας η οποία επιφέρει πολλές παρενέργειες και πολύ συχνά μετάσταση στους ασθενείς.
2. Η μελέτη, σχεδίαση, κατασκευή και εγκατάσταση του συνολικού βασικού εξοπλισμού μπορεί να γίνει με την βοήθεια, εκπαίδευση του Ελληνικού επιστημονικού και τεχνολογικού προσωπικού με την ανάλογη μεταφορά τεχνολογίας και τεχνογνωσίας από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Έρευνα στη Σωματιδιακή Φυσική (CERN), όπως ήδη έχουν εξελιχθεί αντίστοιχα προγράμματα στο παρελθόν, στην ΙΤΑΛΙΑ, ΑΥΣΤΡΙΑ, κλπ.
3. Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ), το ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», σε συνεργασία με την Ιατρική Σχολή του Παν/μίου Θεσσαλίας έχουν εκπονήσει, από το 2014, τεχνική μελέτη σε μια εθνική προσπάθεια υλοποίησης ενός τέτοιου εθνικού προγράμματος με την συνεργασία και την ανάλογη υποστήριξη του Υπουργείου.
4. Η διάρκεια υλοποίησης του έργου είναι περίπου 5-6 έτη από την έγκριση του προγράμματος και το συνολικό κόστος μελέτης, σχεδίασης, αγοράς, κατασκευής, εγκατάστασης και λειτουργίας του εξοπλισμού ανέρχεται περί τα 80.000.000,00 – 100.000.000,00 ΕΥΡΩ.
5. Ο εξοπλισμός της θεραπείας αδρονίων του καρκίνου θα παρέχει δέσμες φορτισμένων πρωτονίων ή άλλων σωματιδίων για την θεραπεία καρκίνου, με ταυτόχρονη θεραπεία 3-4 ασθενών και παράλληλα θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή ραδιοϊσοτόπων για την διαγνωστική μέθοδο PET (τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων) αλλά και για ερευνητική, αναπτυξιακή καθώς και εκπαιδευτική διαδικασία.
6. Η εγκατάσταση και λειτουργία μίας υποδομής θεραπείας καρκίνου με δέσμη πρωτονίων και άλλων φορτισμένων σωματιδίων, αλλάζει οριστικά το ιατρικό επίπεδο της χώρας και γίνεται προσιτή σε ευρύτερα στρώματα του πληθυσμού, η οποία σε συνδυασμό με την έγκαιρη διάγνωση μέσω της τομογραφίας PET, αποβαίνει εξαιρετικά αποτελεσματική η θεραπεία του καρκίνου με τα πρωτόνια.
7. Σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα ο εξοπλισμός της θεραπείας αδρονίων του καρκίνου αντιστοιχεί για την επάρκεια θεραπείας ενός πληθυσμού της τάξης περίπου των 10.000.000 κατοίκων, αλλά ταυτόχρονα πέραν της συναλλαγματικής οικονομίας μπορεί να επιφέρει και σημαντικά οφέλη «ιατρικού τουρισμού» από τη θεραπεία ασθενών από τις γειτονικές βαλκανικές και μεσογειακές χώρες καθώς και αυτές της εγγύς ανατολής.
8. Έγκυροι υπολογισμοί με συντηρητικές τιμές κόστους θεραπείας (10.000 ΕΥΡΩ/ασθενή για πολλές συνεδρίες, π.χ. 15-20) και με 3000 ασθενείς τον χρόνο, αναδεικνύουν ότι η σχετική οικονομική απόσβεση του διατειθέμενου κεφαλαίου αναμένεται σε ένα χρονικό περιθώριο των επόμενων 3-4 ετών, από την έναρξη λειτουργίας ανάλογα με την συχνότητα χρήσης τους και την στελέχωση του αντίστοιχου ιατρικού κέντρου.
9. Η τεχνολογική εξέλιξη των επιταχυντών σε πολλά εργαστήρια και ειδικά στο CERN, έχει βελτιώσει κατά πολύ τις υποδομές των ιατρικών επιταχυντών θεραπείας καρκίνου με δέσμες σωματιδίων (πρωτόνια, ιόντα άνθρακα, κλπ), σε διαστάσεις και κόστος.
ΣΧΟΛΙΑ στην ΑΠΑΝΤΗΣΗ του κ, Κ. ΦΩΤΑΚΗ, Αναπληρωτή Υπουργού Έρευνας & Καινοτομίας
1. Ο Αναπλ. Υπουργός κ. Κ. Φωτάκης, παραδέχεται την κίνηση της ΕΕ και του CERN, για εξασφάλιση υποδομής θεραπείας του καρκίνου στο ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟ ή στα Βαλκάνια εν γένει, την οποία παρακολουθεί η χώρα σαν παρατηρητής, χωρίς να υπεισέρχεται στην ουσία της διεκδίκησης της υποδομής, ως θα όφειλε, ως αρμόδια αρχή.
2. Αναφέρεται, στην ανακοίνωση-απάντηση του κ. Αναπλ. Υπουργού, πολύ σωστά η υπάρχουσα παγκόσμια κατάσταση στην ανάπτυξη και χρήση της υποδομής αυτής, όπου πάνω από 30’000 ασθενείς έχουν θεραπευθεί στα προηγμένα κράτη, αλλά δεν προβλέπει το σημείωμα του κ. Υπουργού, αν ο πληθυσμός της Ελλάδας μαζί με αυτούς των γειτονικών κρατών είναι στατιστικά ικανοποιητικός, σύμφωνα με έγκυρες διεθνείς πηγές, διεθνώς αποδεδειγμένα επιστημονικά δεδομένα και μελέτες των Ελληνικών ΑΕΙ, για την εύρυθμη και βιώσιμη λειτουργία της υποδομής αυτής στη χώρα μας.
3. Ακόμη, ο κ. Αναπλ. Υπουργός αναφέρεται με την έκφραση: “…το υψηλό κόστος της επένδυσης σε συνδυασμό με το πειραματικό ακόμη στάδιο της αποτελεσματικότητας και της περιορισμένης ευρύτητας εφαρμογών της συγκεκριμένης μεθόδου αποτελεί εγχείρημα ανώριμο στην παρούσα φάση..” Αυτό δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, αν ληφθεί υπόψη ότι η συγκεκριμένη μέθοδος έχει αρχίσει να αναπτύσσεται από το 1944 και να θεραπεύει ασθενείς από το 1960, σύμφωνα με τα διεθνή δεδομένα της επίσημης ιστοσελίδας Particle Therapy Co-Operative Group, https://www.ptcog.ch/ που εδρεύει στην Ελβετία (ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ), όπου εμφανίζονται τα κέντρα και οι αντίστοιχες χώρες που α) ήδη λειτουργούν τέτοιες υποδομές, β) βρίσκονται σε υλοποίηση κατασκευής και γ) σε σχεδιασμό υλοποίησης. Με λίγα λόγια, γίνεται μια κοσμογονία στην εγκατάσταση τέτοιων υποδομών σε όλη την υφήλιο, βλέπε σχήμα δ) στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ του παρόντος, και η υπεύθυνη ηγεσία στέκεται νηφάλια εμπρός σε αυτή την καινοτομία και αναφέρει τη βελτίωση των μεθόδων ακτινοθεραπείας στη χώρα, που είναι πραγματικότητα, αλλά η συγκριτική υπεροχή της προτεινόμενη θεραπείας πρωτονίων έναντι της ακτινοθεραπείας φαίνεται εμφανώς στον πίνακα ε), χωρίς να παραγνωρίζεται η τεράστια συμβολή της ακτινοθεραπείας, των ογκολόγων γιατρών και των ακτινοθεραπευτών της χώρας.
4. Δεν θα επεκταθώ περισσότερο, παρά να αναφέρω ότι το υψηλό επιστημονικό και τεχνολογικό δυναμικό της χώρας είναι σε θέση να εγκαταστήσει, λειτουργήσει και αναπτύξει περαιτέρω μια τέτοια υποδομή.
5. Ο κ Αναπλ. Υπουργός δεν μπόρεσε να αποφύγει το ολίσθημα των συνήθων εκφράσεων του πολιτικού κόσμου: «…Τέλος, θα ήθελα να επισημάνω ότι τέτοιου είδους πιέσεις για τη διαμόρφωση επιστημονικών επιλογών, μέσω της δημιουργίας θορύβου στον Τύπο, είναι όχι μόνο αντιδεοντολογικές και αντιεπιστημονικές, αλλά συχνά υποκρύπτουν τακτικισμούς εξυπηρέτησης προσωπικών φιλοδοξιών που υποκινούνται από ιδιοτελή κίνητρα», που δεν θα έπρεπε να αναφερθούν από τον κ. Φωτάκη, ως Πανεπιστημιακού Δασκάλου και Συναδέλφου. Απάντησα με επιστημονικά επιχειρήματα και όχι με αγοραία συνθήματα και είμαι πρόθυμος να καταθέσω περισσότερα στοιχεία, εάν και εφόσον μου ζητηθούν. Είμαι πειραματικός σωματιδιακός φυσικός, ερευνητής στο CERN και πανεπιστημιακός δάσκαλος επί 38 χρόνια στο ΕΜΠ, με ενδιαφέρει ο εκσυγχρονισμός του χώρου της δημόσιας υγείας με την μεταφορά τεχνολογίας και τεχνογνωσίας από το CERN και δεν υπάρχει απολύτως κανένα ίδιον όφελος, φιλοδοξία ή κίνητρο. Παρέθεσα συγκεκριμένα γεγονότα που αφορούν τη χώρα μας.
Με εκτίμηση Ευάγγελος Γαζής Καθηγητής ΕΜΠ»
