Μάιος ή Μάης; Εξαρτάται πώς τον σκέφτεσαι. Η γλώσσα αποτυπώνει πάντα την διαμόρφωση της όποιας έννοιας σχηματίζεται στο μεγάλο πέρασμα του χρόνου και η μια ή η άλλη εκφορά της ίδιας λέξης δεν διαφέρει μόνο ηχητικά, αλλά και… ιδεολογικά. Η χρήση της λέξης στο καθημερινό λεξιλόγιο ορίζει, κατά κάποιο τρόπο και μια εξάρτηση από παλαιές λεκτικές συνήθειες, πρώην ή και νυν κομματικών εξαρτημένων αντανακλαστικών, οι οποίες προσαρμόστηκαν σε κομματικές εκφορές λόγου (Γενάρης, Φλεβάρης, Μάρτης, Μάης, Ιούνης, Ιούλης, Οκτώβρης κλπ). Δεν το καταχωρώ ως λάθος αλλά προτιμώ τον ήχο όλων των γραμμάτων. Μπορεί να είναι μια. φιλολογική θέση αυτή και να μην είναι του παρόντος, αλλά γεγονός είναι πως, είτε Μάιος είτε Μάης, στο άκουσμα του συγκεκριμένου μήνα, ιδιαίτερα όταν συνειδητοποιούμε τα 50 χρόνια απόστασης από εκείνη την εξέγερση του 1968, όλοι, ανακλαστικά, ανακαλούμε στη μνήμη μας το ιστορικό πλαίσιο των νεανικών μας χρόνων, άσχετα αν είχαμε άμεση ή έμμεση σχέση με τα γεγονότα εκείνου του Μαΐου (ή του Μάη).
Γράφτηκαν πολλά και ειπώθηκαν ακόμα περισσότερα, για την πορεία της Ευρώπης από εκείνο το κίνημα (;), την εξέγερση (;;), την αφύπνιση της κοινωνίας (;;;), την επανάσταση(;!?)… Και άλλες βαρύνουσες έννοιες χρησιμοποιήθηκαν, για να περιγραφεί και να κατανοηθεί το σημαντικό εκείνο συμβάν που έλαβε χώρα σε Παρίσι, αλλά έμελε να επηρεάσει βαθύτατα την Ιταλία, όπου το φθινόπωρο του ’69, εκτεταμένες διαδηλώσεις δημιούργησαν το «καυτό φθινόπωρο» (autunno caldo), πολιτικό παιδί τού γαλλικού Μαΐου (ή Μάη). Συγκεντρώσεις και συγκρούσεις, με μεγαλύτερη ένταση απ’ ό,τι εκείνες της Γαλλίας τού ’68, σε Τορίνο, Μιλάνο και άλλες μικρές ή μεγάλες πόλεις της χώρας. Διαδηλώσεις, με φοιτητές, εργάτες, διανοούμενους και άλλους πολιτικοποιημένους πολίτες, οι οποίοι εξέφραζαν την ανάγκη κοινωνικοπολιτικής αλλαγής και συγχρόνως υπογράμμιζαν το τέλος ενός ιστορικού κύκλου πολιτικής-εκπαιδευτικής και ηθικής πρακτικής, αναζητώντας έναν άλλο, με ρήξεις, αλλαγές, μεταρρυθμίσεις, ανατροπές, ανανεώσεις, διορθωτικές κινήσεις στο κοινωνικό γίγνεσθαι, περισσότερες κοινωνικές παροχές, περισσότερη δημοκρατία, περισσότερα ατομικά δικαιώματα, μεγαλύτερο μερίδιο από την οικονομική ανάπτυξη στα πιο αδύναμα κοινωνικά στρώματα… Είναι χαρακτηριστικό, εν προκειμένω, ένα από τα κεντρικά συνθήματα της εποχής: -«Τι ζητάμε; Τα πάντα»… Όλα αυτά δηλαδή που επιθυμούμε διακαώς και το 2018. Πενήντα χρόνια μετά.
Κρατάω τρία συνθήματα από τα πολλά της εποχής:
-«Η φαντασία στην εξουσία»
-«Απαγορεύεται το απαγορεύεται»
-«Κατάργηση εξουσιών σε κάθε επίπεδο».
Η δική μας χώρα, ήταν έξω από τα γεγονότα, τα οποία εξελίσσονταν στο ευρωπαϊκό πλαίσιο της εποχής. Απομονωμένη αυστηρά από τη στρατιωτική χούντα, δίχως καθαρούς ορίζοντες και με τον κόσμο πιεσμένο, με φυλακές και τόπους εξορίας, στέρηση ατομικών δικαιωμάτων, λογοκριτικές επιτροπές για κάθε φιλελεύθερη έκφραση, με φιμωμένες τις Τέχνες και τις ερευνητικές επιστήμες, δεν κατάφερε να συνδεθεί με τα τότε κινήματα της εποχής τα οποία δρούσαν έξω από τη χώρα. Οι εποχές δεν είχαν τις επικοινωνιακές ταχύτητες του σήμερα και την άμεση πληροφόρηση, αφού το internet ήταν ανύπαρκτο.
Και, το ερώτημα, μετά από μισό αιώνα απόστασης είναι:
Τι ήταν εκείνο το «ηφαίστειο» που εξερράγη τότε και πού πήγε η. λάβα του; Ίσως μπορούμε να το πούμε, momentum; Κάτι που ξέσπασε και σιώπησε; Δεν θα το υποστήριζα, διότι, επί πολλά χρόνια, «ο Μάης τού ’68» απασχόλησε τις πρωτοποριακές κοινότητες, τους διανοούμενους, τα επονομαζόμενα συμβατικά πολιτικά κόμματα ή ακόμα και τα γκρουπούσκουλα, την πολιτική φιλοσοφία, τους συγγραφείς και τους στοχαστές. Έγινε σημείο αναφοράς της σύγχρονης ιστορίας και για κάποιο διάστημα θεωρήθηκε ως κοινωνικό παράδειγμα προς διερεύνηση και μελέτη, αφού προσφέρει το στοιχείο της ανατροπής μιας πολιτικής και καθεστωτικής παράδοσης, με στόχο να. αντικατασταθεί από ένα νέο, ανανεωμένο πολιτικό και οικονομικό πρόγραμμα!
Είναι πάντα σύνθετο και πολύπλοκο το θέμα των πολιτικών ανατροπών. Είναι αντικείμενο των ιστορικών μελετητών, οι οποίοι θα προσπαθήσουν να εμβαθύνουν και να αναλύσουν το αναμφισβήτητο γεγονός πως, πενήντα χρόνια μετά από εκείνο το momentum, η Ευρώπη, ο κόσμος, οι πολίτες, οι κοινωνίες, βρίσκονται και πάλι στην απόλυτη αναγκαιότητα της ρήξης με αρχηγούς, αρχηγίσκους, «ηγέτες», κυβερνήσεις ακατάλληλες να λάβουν το μήνυμα του «Μάη του ’68». Όχι μόνο ακατάλληλες κυβερνήσεις, αλλά και ο ίδιος ο βίος και η πολιτεία των εκλεγμένων «ηγετών», είναι μακράν τού πνεύματος εκείνου του απρόσμενου momentum. Οι, περιορισμένης πολιτιστικής και συναισθηματικής ικανότητας, «ηγέτες κρατών» συνεχίζουν να κυβερνούν τον κόσμο και μάλιστα ο. Πλανητάρχης, συνεχίζει να συμπεριφέρεται όπως ταύρος εν υαλοπωλείο…
Ο πρώτος κύκλος της ιστορίας του 21ου αιώνα, δείχνει πως η μνήμη, το μήνυμα και τα γεγονότα εκείνα του 1968, δεν υπάρχουν για τους σημερινούς διαχειριστές των εξουσιών, οι οποίοι χαράζουν πολιτικές και πρακτικές, όχι στο πνεύμα του ’68 αλλά στο ακριβώς αντίθετό του! Σε ένα κλίμα έρποντος λαϊκισμού, ρατσισμού, μιλιταρισμού, καθώς και των άκρως επικίνδυνων φιλοναζιστικών ομάδων, οι οποίες σε πολλές χώρες ρίχνουν τη σκιά τους ακόμα και σε κυβερνητικές αποφάσεις.
Τι συνέβη άραγε και επικράτησε η ευρωπαϊκή. λωτοφαγία; Δεν ξεχνάμε: μεταπολεμική ανάκαμψη της οικονομίας, υποστήριξη στην κοινωνικοπολιτική γερμανική ανασυγκρότηση, παράλληλη άνθιση τού αντικομουνισμού, επικράτηση του ψυχρού πολέμου, θρίαμβος της ελεύθερης αγοράς και της ανεξέλεγκτης οικονομίας, της διαφθοράς και της διαπλοκής με στόχο τα νούμερα, τα υπερκέρδη και όχι τον άνθρωπο και τις κοινωνίες. Κατάρρευση του ανελεύθερου υπαρκτού Σοσιαλισμού την τελευταία δεκαετία τού 20ού, πλήρης αλλαγή των ισορροπητικών σχέσεων των οικονομικών δυνάμεων, ταχύτατη ανάπτυξη της ασιατικής οικονομίας με τον καπιταλιστικό κομμουνισμό (;) της Κίνας, καταστροφή της πρώην Γιουγκοσλαβίας λίγο πριν τον 21ο αιώνα, φτωχοποιήσεις των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου, εμπόλεμες καταστάσεις με τεράστιες καταστροφές σε υποδομές και ανθρώπινες ζωές στη Μέση Ανατολή, μεταναστεύσεις πληθυσμών και προσφυγικά δράματα, με παράλληλη εκμετάλλευση των άμοιρων και ανέστιων συνανθρώπων μας, από οργανωμένες συμμορίες, εξαγωγή τρόμου και αντιποίνων των φανατικών ισλαμιστών φυλάρχων με στόχο την ευρωπαϊκή αστική δημοκρατία και τον αντίστοιχο τρόπο ζωής, την κοινωνική περιθωριοποίηση πολιτών, οι οποίοι κατάγονται από πρώην αποικίες, συνεχόμενη απομυθοποίηση και φθορά της έννοιας της Αριστεράς μπροστά στην αδυναμία της να δώσει λύσεις στα σημαντικά προβλήματα της κοινωνίας και όχι μόνο στη χώρα μας.
Πολλά ακόμα θα μπορούσε κανείς να προσθέσει, για να καταγράψει τις ραγδαίες αλλαγές-ανακατατάξεις της παγκόσμιας οικονομίας και του status quo της εποχής.
Εάν κανείς αναζητήσει σήμερα ομοιότητες και ιδεολογικές συνδέσεις με τον «Μάη του ’68», θα πελαγοδρομήσει. Η μόνη διαπίστωση πλέον είναι η διατήρηση των ίδιων αιτημάτων τού ’68: περί Ελευθερίας, ενδυνάμωσης των δημοκρατιών, αντίστασης κατά των ναζιστικών καταλοίπων, Παιδεία και Εκπαίδευση, ατομικά δικαιώματα, ενίσχυση του κοινωνικού κράτους, κα. Λοιπόν; Η εξέγερση εκείνη γιατί δεν μπόρεσε να εδραιώσει τα τότε αιτήματα, διδάγματα και συμπεράσματα που ήταν πανανθρώπινα; Γιατί δεν κατάφερε να διατηρήσει το περιεχόμενό της, παρά μόνο ως επετειακή μνήμη;
Και το πάγιο ερώτημα: πόση δύναμη περιέχει εν τέλει «ο Μάης τού ’68»,
αφού επί πενήντα χρόνια δεν μπορέσαμε να πείσουμε τις γενιές πως ο κόσμος εκείνος, εκείνης της εξέγερσης, είχε δίκιο;
Οι εξεγέρσεις, οι ήττες και οι θυσίες είναι χρήσιμο υλικό για να κατανοηθεί η ανθρώπινη πορεία, η ιστορία της και οι πολιτικές εξελίξεις. Δυστυχώς, το πλούσιο υλικό της συσσωρευμένης εμπειρίας από τους αγώνες και τις θυσίες που μας προσφέρει η σύγχρονη ιστορία, δεν θα συμμορφώσει τον πολίτη και δεν θα τον οδηγήσει αναγκαστικά προς μία… προοδευτική κατεύθυνση. Ο Μάης του 2018, βρίσκει την ανθρωπότητα πιο περίπλοκη, με περισσότερη ηθική και ιδεολογική κατάπτωση. Βλέπεις, οι άνθρωποί του, δεν θέλουν να χρησιμοποιήσουν τα «παλαιά υλικά» της ιστορίας, για να κατανοήσουν και να αλλάξουν το σήμερα.
Να είναι άραγε αυτό ένα «κρυφό σήμα» της ιστορίας, που δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε;
Ίσως.
*Ο Νότης Μαυρουδής είναι κιθαριστής – συνθέτης
