Σωτήρης Αποστολόπουλος*: Από την οικονομική κρίση στο δημοκρατικό έλλειμμα. Οι περιπτώσεις της Ουγγαρίας, της Πολωνίας και της Αυστρίας δεν είναι οι μόνες.

Η οικονομική και νομισματική κρίση του 2008 έδειξε ότι ακόμη και αδύναμες οικονομίες κρατών μελών της ΕΕ μπορούν μέσα από τους μηχανισμούς στήριξης και ελέγχου και μέσα από πολιτικές λιτότητας και οριζόντιες περικοπές να βελτιώσουν τους μακροοικονομικούς δείκτες τους, έστω και με τεράστιες επιπτώσεις στους κοινωνικούς δείκτες όπως φτώχεια, αποκλεισμό, ανεργία, απασχόληση.  Η περίπτωση της Ισπανίας, της Πορτογαλίας και της Ιρλανδίας είναι χαρακτηριστικές. Ταυτόχρονα η οικονομική και νομισματική κρίση του 2008 επιβεβαίωσε ότι κάθε οικονομικής κρίσης προηγείται μια ευρύτατη αξιακή κρίση που δημιουργεί δημοκρατικά ελλείμματα, συρρίκνωση πολιτικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, υποχώρηση κοινωνικών δικαιωμάτων, ξενοφοβίες αλλά και γόνιμο έδαφος για την  εμφάνιση και εδραίωση ακραίων λαϊκίστικων πολιτικών κινημάτων. Σε αυτή την οδό πορεύονται, δυστυχώς, σήμερα πολλά κράτη μέλη της ΕΕ. Αν στα παραπάνω προσθέσει κανείς και τα μεγάλα μεταναστευτικά ρεύματα προς τις χώρες της ΕΕ από τους πολέμους, στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ, στη Συρία, στη Λιβύη και σε πολλές ακόμη περιοχές της Ασίας και της Αφρικής έχουμε διόγκωση των ξενοφοβικών αντιλήψεων και δημιουργία προϋποθέσεων επιβολής συντηρητικότατων πολιτικών. Μια γρήγορη εικόνα σε χώρες της ΕΕ επιβεβαιώνουν τα προαναφερόμενα.
Στην Ουγγαρία το κόμμα Fidesz που ανήλθε στην εξουσία το 2010 και έχει κερδίσει τρεις συνεχόμενες φορές τις εθνικές εκλογές, στήριξε την προεκλογική του καμπάνια πάνω σε αντιμεταναστευτικά συνθήματα. Το 2015 ύψωσε φράχτη στα σύνορα της χώρας για να παρεμποδίσει την είσοδο στην Ουγγαρία μεταναστών και προσφύγων. Αν παρ΄ όλα αυτά κάποιος πρόσφυγας ή μετανάστης κατορθώσει να εισέλθει στη χώρα φυλακίζεται σε ειδικά κέντρα φυλακών που δε διαφέρουν από στρατόπεδα συγκέντρωσης. Τα αντιπολιτευόμενα μέσα ενημέρωσης, έντυπα ή ηλεκτρονικά, κλείνουν ή περνούν στα χέρια επιχειρηματιών φιλικά προσκείμενων στην κυβέρνηση. Επίσης, η κυβέρνηση προχώρησε στον πλήρη έλεγχο των ανεξάρτητων θεσμών μέσα από συνταγματικές και νομικές αλλαγές που επέφερε. Στο στόχαστρό της, λόγω της ξένης ιδιοκτησίας του, μπήκε και το Κεντρικό Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο (CEU) που ιδρύθηκε το 1991 και το οποίο θεωρείται από τα πιο πυκνά διεθνή πανεπιστήμια στο κόσμο. Οι μεγάλες διαδηλώσεις που ξέσπασαν στην Ουγγαρία ενάντια στις αντιδημοκρατικές πολιτικές δεν επέφεραν κανένα αποτέλεσμα όπως καμία συνέπεια δεν είχαν και οι αντιδράσεις των θεσμών της ΕΕ στις πολιτικές αυτές.
Στην Πολωνία το συντηρητικό και ευροσκεπτικιστικό κόμμα «Νόμος και Δικαιοσύνη» που ίδρυσαν οι δίδυμοι αδερφοί Κατσίνσκι βρίσκεται στην εξουσία από το 2015 με συνθήματα περί οικονομικού πατριωτισμού και στήριξης της οικογένειας και όχι του ευρώ. Μέσα από σειρά νομοθετημάτων δημιούργησε ισχυρή κυβερνητική επιρροή στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, στη δικαιοσύνη και στη δημόσια διοίκηση. Είναι χαρακτηριστικός ο περιορισμός εισόδου των μέσων μαζικής ενημέρωσης στο κοινοβούλιο καθώς και ο περιορισμός των εξουσιών του συνταγματικού δικαστηρίου. Περιόρισε το δικαίωμα της δημόσιας διαμαρτυρίας και έχει προτείνει ανησυχητικές ρυθμίσεις για τις ΜΚΟ. Με νόμο αμφισβήτησε το Ολοκαύτωμα επιβάλλοντας μεγάλες ποινές σε αυτούς που εκφράζουν διαφορετική άποψη και ποινικοποίησε την άρνηση του ρόλου της Ουκρανίας στη σφαγή των Πολωνών στο Βόλιν. Τάχθηκε ενάντια στις αμβλώσεις και ψήφισε ένα από τα πιο αντιδημοκρατικά νομοσχέδια για τις αμβλώσεις. Ήρθε σε ρήξη με την Κομισιόν και τους άλλους ευρωπαϊκούς θεσμούς και δεν είναι λίγοι αυτοί που ισχυρίζονται ότι η πολωνική κυβέρνηση λειτουργεί ενάντια στο ευρωπαϊκό κεκτημένο και στην ενότητα της ΕΕ.
Στην Αυστρία το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα του Σεμπάστιαν Κούρτς μαζί με το εθνικιστικό «Κόμμα Ελευθέρων» είναι σήμερα στην κυβέρνηση εκφράζοντας και εφαρμόζοντας ακραίες ξενοφοβικές πολιτικές. Να σημειωθεί ότι το 1991 ο τότε ηγέτης του Κόμματος Ελευθέρων Γκεργκ Χάιντερ που σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα το 2008 είχε χαρακτηρίσει την πολιτική των ναζιστών «σωστή» και αποκαλούσε τα στρατόπεδα συγκέντρωσης «ποινικά στρατόπεδα». Το 2015 και το 2016  οι αυστριακοί κατασκεύασαν φράχτη  χιλιομέτρων στα σύνορα με τη Σλοβενία για να εμποδίσουν την είσοδο μεταναστών και προσφύγων. Η σημερινή κυβέρνηση καθημερινά ψηφίζει διάφορα αντιμεταναστευτικά νομοσχέδια. Στο πρόγραμμά της προβλέπει σε κάθε μετανάστη ή πρόσφυγα που παρά τα μέτρα εισέρχεται στη χώρα να του κατάσχεται το κινητό τηλέφωνο, να του αφαιρούνται τα χρήματα και ότι άλλα πολύτιμα αντικείμενα έχει μαζί του και να δίνονται στις δομές φροντίδας προσφύγων, να απαγορεύεται οι πρόσφυγες να ζούνε σε ιδιωτικά καταλύματα αλλά μόνο σε καταυλισμούς, να αποκλείονται από κοινωνικές υπηρεσίες και οι αιτούντες άσυλο να απαγορεύεται να κυκλοφορούν τις βραδινές ώρες και να απομονώνονται στους στρατώνες. Για τη σημερινή κυβέρνηση η «ασφάλεια των συνόρων» και ο «τερματισμός του εξισλαμισμού» είναι τα δυο θέματα προτεραιότητας.
Αναφέραμε τρεις περιπτώσεις κρατών μελών της ΕΕ που το έλλειμμα δημοκρατίας συνεχώς διευρύνεται. Δυστυχώς πολλά ακόμη κράτη μέλη της ΕΕ κινούνται στην ίδια κατεύθυνση. Η κατάσταση γίνεται ανησυχητική όταν για παράδειγμα στην Τσεχία ο πρόεδρος Μίλος Ζέμαν παρουσιάζεται σε συνέντευξη τύπου με ένα ψεύτικο όπλο που έφερε επιγραφή με τίτλο «για τους δημοσιογράφους», ή όταν ο πρώην Πρωθυπουργός της Σλοβακίας Ρόμπερτ Φίτσο αποκαλεί τους δημοσιογράφους «βρόμικες πόρνες» και «ηλίθιες ύαινες» ή όταν στη Μάλτα δολοφονείται η δημοσιογράφος Ντάφνι Καρουάνα Γκαλιζία για να μην αποκαλύψει τη σχέση μελών της κυβέρνησης με τα Panama Papers και άλλους κρυφούς λογαριασμούς σε offshore εταιρίες.

Προηγούμενα άρθρα

1. Σωτήρης Αποστολόπουλος*: Η μέθοδος ανάλυσης SWOT ως εργαλείο στρατηγικού σχεδιασμού στις υπηρεσίες παροχής υγείας. Η περίπτωση των University Hospitals Bristol
2. Σωτήρης Αποστολόπουλος: Υπάρχει ζωτικός χώρος να αναπτυχθεί σήμερα στην Ελλάδα η Κεντροαριστερά και αν ναι, ποιος μπορεί να την εκφράσει;
3. Σωτήρης Αποστολόπουλος: Μια προσέγγιση του εκλογικού αποτελέσματος της Ιταλίας
4. Αποστολόπουλος Σωτήρης: Η Εκτίμηση της Ποιότητας Ζωής Ασθενών μετά από Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο

*Ο Σωτήρης Αποστολόπουλος (MSc in Healthcare Management, MSc in Finance), είναι υπεύθυνος Επικοινωνίας & Δημοσίων Σχέσεων του Κέντρου Αποκατάστασης «ΔΙΑΠΛΑΣΗ» Καλαμάτας)