Μπορεί τα εθνικά να επισκιάζουν αλλά εκκρεμεί η αναγκαία και αναπόφευκτη απάντηση στην πολλαπλή κρίση. Η Εαρινή Σύνοδος του ΔΝΤ, τα stress tests των τραπεζών, η σύνοδος Κορυφής ΕΕ – Δυτικών Βαλκανίων, Eurogroup, Σύνοδος ΝΑΤΟ, νέο Eurogroup, Συνεδρίαση Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Διαδρομή στην οποία από τις σχέσεις με την Τουρκία μέχρι την οικονομία, το σκοπιανό, το προσφυγικό, το πλαίσιο στα Βαλκάνια, την τελευταία αξιολόγηση και δόση ή την μετεξέλιξη του ESM σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, συγκροτείται η ατζέντα του τρίμηνου για την χώρα. Δεδομένες οι πιέσεις αλλά και η προβληματικότητα καθώς πολλή σκουριά συγκεντρώνουν οι βραχύβιες εσωτερικές σκοπιμότητες, όπου “μαδάμε” μαργαρίτες για το χρόνο εκλογών, τα μεγάλα γεωπολιτικά παίγνια, και καθιστούν κρίσιμη και καθόλου ευθεία την πορεία.
Και στις συζητήσεις γύρω από τις σούβλες τρία ήταν τα χαρακτηριστικά: η επανεμφάνιση της αποστροφής για την καθεστηκυία “πολιτική τάξη” πραγμάτων, οι εικασίες για τις εκλογές ή για επεισόδιο στο Αιγαίο και η ηχηρή σιωπή των νεότερων. Οι νέοι δεν μιλούν ούτε για τον μισθό της υποαπασχόλησης που είναι κάτω από το επίδομα ανεργίας ή την ωριαία αποζημίωση ή τις ώρες εργασίας ή την ετερο-απασχόληση που οι συνθήκες και οι ανάγκες ζωής, και πρωτίστως οι πολιτικές, επιβάλλουν. Το ερώτημα το τι συσσωρεύει και τι ενσωματώνει η κοινωνία στην νέα πραγματικότητα είναι καίριο. Είναι όμως βέβαιο, από τα αφιλτράριστα λεγόμενα και το “κρασάκι που λύνει γλώσσες”, ότι υπάρχει διαφορετική ανάγνωση και ερμηνεία της κανονικότητας ή των παρεκκλίσεων από αυτή που κυριαρχεί στον κυρίαρχο πολιτικό λόγο.
Το αίσθημα σε αρκετούς ότι θεωρούνται “περιττοί άνθρωποι” από όσους/ όσες παίρνουν αποφάσεις και ότι είναι “σπατάλη ζωής” η ενασχόληση με την πολιτική ή η στήριξη πολιτικών αφού μόλις “κάνουν την δουλειά τους” ξεχνούν, είναι διάχυτο. Το σύστημα και ο συστημικός λόγος, δηλαδή η ρύθμιση σε προκαθορισμένη σειρά, η “διακυβέρνηση με τάξη” που πολλοί νομίζουν ότι αποτελεί απάντηση στην κρίση, χωρίς να μιλούν για το ίδιο το συστημικό μοντέλο, μάλλον λειτουργεί αρνητικά. Είναι άλλοι οι “εχθροί” των κυρίαρχων πολιτικών και άλλοι των πολιτών. Ακόμη και εκεί που φαίνεται να ταυτίζονται πχ “να μπούν οι κλέφτες φυλακή” η τάξη πραγμάτων τόσο σε πρόσωπα όσο και σε ιεραρχήσεις είναι διαφορετικής “εχθρικότητας”.
Το ορθολογικό και το ανορθολογικό, οι μνημονιακοί και μεταμνημονιακοί σχεδιασμοί, δείχνουν να μην “βρίσκουν ή να φέρνουν αρκετά στην θέση τους”. Άλλωστε οι “παρίες”, οι “περιθωριακές” ομάδες ανθρώπων είναι “προϊόν” αυτής της κανονικότητας και των προγραμμάτων. Οι νέοι πολιτικοί δογματισμοί επηρεάζουν τις σχέσεις, τις στάσεις και τις τάσεις στις σύγχρονες κοινωνίες αλλά εφήμερα και όχι με τα παλιά και πιο σταθερά χαρακτηριστικά. Ακόμη και η έκφραση των συναισθημάτων ακολουθεί τους ρυθμούς εναλλαγής της εποχής. Ο νεοφιλελευθερισμός της κατανάλωσης παλιώνει γρήγορα τις πολιτικές και τις κάνει άχρηστες, διατηρούνται για ένα διάστημα και σε πρώτη ευκαιρία οι πολίτες τις ρίχνουν στο καλάθι. Αναλώσιμα, φευγαλέα τα στοιχεία όπως και οι ανθρώπινες σχέσεις καθώς το μόνο που διαρκεί είναι η σκουριά στην ζωή των ανθρώπων και σε ορισμένα είδη καταστάσεων που είναι καταναγκαστικές και υπό εξέλιξη. Έτσι αν εξαιρέσει κανείς την ρητορική κλιμάκωση με την γείτονα, η ανησυχία που διαμορφώνει όλα τα άλλα -από την αλλαγή του εκλογικού συστήματος στις αυτοδιοικητικές εκλογές έως την συνταγματική αναθεώρηση ή τις επιθυμίες για κάλπες πριν τις εξετάσεις, το φθινόπωρο ή το ´19– είναι ντέρμπι με χαμηλό ενδιαφέρον για τους μη φανατικούς.
Και όσο οι πολίτες και οι κοινωνίες δεν κατανοούν τους μηχανισμούς, τις διαδικασίες, την ιθαγένεια και την γενεαλογία πολιτικών ή δεν βλέπουν προτάσεις σοβαρών δομικών ρυθμίσεων, κατασκευών και διευθετήσεων τόσο ερωτοτροπούν με το “χάος” στον αντίποδα της σταθερότητας όπως την ορίζουν οι κύριοι πολιτικοί παίκτες εδώ, στην Ουγγαρία, την Ευρώπη ή τον κόσμο, που κινούνται στο σχοινί σε ότι αφορά την διεθνή ασφάλεια.
Η μόνη συνθήκη που δημιουργεί εστία ενδιαφέροντος είναι η καινοτομία και εδώ ίσως έχουμε μια νέα αντίληψη, νέο τρόπο που βιώνεται υποκειμενικά το περιβάλλον και συνεπάγεται ανάδυση καλύτερων δυνάμεων παντού. Η διαπάλη αυτή στον εαυτό του καθενός, της καθεμιάς, των χωρών, των περιφερειών, των ηπείρων, του κόσμου απεικονίζει την αιώνια αναμέτρηση ανάμεσα στο παλιό και το νέο και τροφοδοτεί την πρόοδο. Επομένως κάποια αιώνια ακόμη δεν τρύπησαν!
*Ο Σπύρος Παπασπύρος είναι πρώην Πρόεδρος της ΑΔΕΔΥ
