Σε όλους συμβαίνει να έχουν τέτοιο κόλλημα με κάποιο αντικείμενο που να το αντιμετωπίζουν σχεδόν σαν… φετίχ. Κάτι αναγνωριστικό, κάτι που να συμβολίζει τον καθένα μας, την προσωπικότητα, την ιδιότητα ή το επάγγελμά του.
Αυτά σκέφτομαι όταν βλέπω δημοσιογράφους με το στιλό στο χέρι να ομιλούν, να διαβάζουν, να εκφράζονται χειρονομώντας, να αναλύουν… Πάντα με το στιλό ανά χείρας. Το στιλό είναι η συνέχεια του χεριού τους και αν παραφράσω τον Ρίτσο, «δεν μπορεί κανείς να (τους) το πάρει»…
Είναι σύνηθες και κατανοητό και το συναντάμε κυρίως στους τηλεοπτικούς δημοσιογράφους, όχι σε όλους αλλά σε αρκετούς. Όσες φορές έχω βρεθεί με ραδιοφωνικούς δημοσιογράφους (δηλαδή πάρα πολλές φορές, αμέτρητες), δεν έχω παρατηρήσει ποτέ να κρατάνε στιλό. Τυχαίο;
Βλέπετε, η τηλεόραση είναι εικόνα, είναι η πιο ισχυρή προβολή μετάδοσης μηνυμάτων. Εκεί, το σύμβολο του στιλό στο χέρι, αναδεικνύει το… γεγονός ότι ο-η δημοσιογράφος γράφει ακατάπαυστα, διαθέτει τον χρόνο του-της για να καταγράφει τις ειδήσεις και την επικαιρότητα, ανά πάσα στιγμή, ασχέτως εάν, στην εποχή μας, η γραφή γίνεται σχεδόν αποκλειστικά με το πληκτρολόγιο, αφού έχουμε μεταβεί εδώ και χρόνια στην ηλεκτρονική δημοσιογραφία.
Ασχέτως αν, μετά το πέρας τής εκπομπής θα παρατήσει το στιλό, για να πάρει το πληκτρολόγιο…
Το στιλό ανά χείρας όμως, κρατάει το ισχυρό ακόμη, αν και παλαιό, σύμβολο της γραφής, της ενασχόλησης με τα γράμματα, την πνευματική εργασία, την καλλιέργεια, τη μόρφωση…
«Λεπτομέρειες», θα μου πείτε. Δεν είναι το μόνο σύμβολο ιδιότητας και εργασίας, θα μου (ξανα)πείτε. Ο Γιατρός, έχει τα δυο φίδια, (διαβάζουμε πως το φίδι, το γνωστό σύμβολο-σήμα των γιατρών, σχετίζεται με την ηρωο-λατρεία και με το φιδο-θεό Ασκληπιό.) ο Μαέστρος έχει την μπαγκέτα του, τα Ωδεία, την λύρα τού Απόλλωνα, το ΚΚΕ, το σφυροδρέπανο, οι Ολυμπιακοί αγώνες, τους πέντε κύκλους κλπ. Όλοι έχουν κάποιο ιδιαίτερο σημάδι αναγνώρισης, κάτι που να σηματοδοτεί την αποστολή τής εργασίας τους, αλλά σκέφτηκα να ασχοληθώ με το θέμα τού… ανά χείρας στιλό, λόγω της επιμονής των πολλών, οι οποίοι εξακολουθούν να διατηρούν τέτοια παραδοσιακά σύμβολα, τα οποία, στις μέρες μας, ίσως και να μην σημαίνουν τίποτα.
Τα παλαιά σύμβολα λέγονται «παλαιά» επειδή οι καιροί τα αλλάζουν, τα οξειδώνουν και αφαιρούν την δυναμική τους. Γι’ αυτό και άλλαξε ο ήλιος τού ΠΑΣΟΚ, η τριχρωμία και το σφυροδρέπανο μιας πλευράς τής Αριστεράς, τα σύμβολα των Σοσιαλιστικών κομμάτων τής Ευρώπης… Κι αυτό είναι ακόμη ένα σημάδι πως οι εποχές προβάλλουν το αίτημα να επανατοποθετηθούν όλοι όσοι ακολουθούν τα νέα μηνύματα των καιρών, όπου χρειάζεται και όπου αυτά έχουν ισχυρή παρουσία και «σπρώχνουν» την αναγκαιότητα των αλλαγών…
Την ανάγκη αναγνωριστικών συμβόλων την κατανοώ, αλλά ομολογώ πως «κολλάω» στο ανά χείρας στιλό γιατί-δεν ξέρω πώς και γιατί-μου θυμίζει κάποιους άθλιους αυστηρούς και οπισθοδρομικούς δασκάλους (την εποχή που πήγαινα Δημοτικό και Γυμνάσιο), οι οποίοι έμπαιναν στην τάξη κρατώντας τον χάρακα, που τον χτυπούσαν, με προκλητικό ύφος, στην παλάμη τού άλλου χεριού κοιτάζοντας με αυταρχικό ύφος τον καθένα μας. Στον Στρατό, όταν υπηρέτησα την θητεία μου πριν από πολλά χρόνια, ο κάθε λοχίας ή δεκανέας, είχε μια μεταλλική βέργα και την χτυπούσε (ο άθλιος) κατά μήκος των μεταλλικών κρεβατιών στις 4, 4,30 τα χαράματα, για να μας σπάσει τα νεύρα… Μετά, τα πολυποίκιλα σύμβολα της Χούντας, πέρα απ’ το πουλί, έκαναν τη ζωή μαρτύριο με τον γαλάζιο Ελληνικό ουρανό να τον βάφουν με το χακί σκοτεινό χρώμα, με την κακοποίηση των δημοτικών-παραδοσιακών χορών και τραγουδιών, τα οποία (τα δύστυχα) τα μίσησα λόγω των τσάμικων και των καλαματιανών των Παττακού, Παπαδόπουλου και Μακαρέζου εκείνης της σκοτεινής εποχής και δυσκολεύτηκα να συμφιλιωθώ και πάλι μαζί τους (με τους χορούς και εκείνα τα τραγούδια)… Εμπειρίες τρόμου!
Είναι βέβαια ολίγον τραβηγμένο, διότι αντιλαμβάνομαι πως ενίοτε το στιλό χρησιμεύει για να κρατούνται σημειώσεις σε κάποια συζήτηση-συνέντευξη, αλλά θα πρότεινα στους δημοσιογράφους (σε όσους συνεχίζουν να κρατούν ανά χείρας το στιλό) να ξανασκεφτούν ένα τέτοιο φετίχ. Όχι πως έχει σχέση με τις τραυματικές θύμησες τις δικές μου, αλλά με την ευκαιρία αυτής της… ρηξικέλευθης σκέψης μου, θεωρώ πως το στιλό είναι πλέον ένα ψεύτικο σύμβολο διανόησης και σοβαρής σκέψης, και, όπως έγραψα, ξεπερασμένο από τον χρόνο, θεωρώ δε πως ο θεατής, πλέον, δεν συνδέει το στιλό με το επάγγελμα του δημοσιογράφου…
Εδώ, οι συγγραφείς, οι λογοτέχνες, οι διορθωτές, οι ερευνητές, οι ποιητές και οι πάσης φύσεως γραφιάδες, δεν ασχολήθηκαν διόλου με την επινόηση νέου συμβόλου που να υποδηλώνει το ακατάπαυστο πόνημά τους. Απέχουν από τέτοιες πατροπαράδοτες συνήθειες, προτιμώντας να νιώσουν αφανείς μέσα στο πολύβουο πλήθος. Η σφραγίδα τους είναι το κάθε βιβλίο, το κάθε έργο που εκδίδουν και μπαίνει στις ψυχές και στις βιβλιοθήκες μας.
Δεν θα διαχωρίσω τους δημοσιογράφους σε καλούς και κακούς, ανάλογα με τη χρήση του στιλό… Δεν θα ήθελα να δημιουργήσω μια τέτοια παραμορφωτική εικόνα… δεινότητας του δημοσιογραφικού κλάδου. Απλώς παρατηρώ ένα λάθος μήνυμα, μια κατά τη γνώμη μου α ν ο ρ θ ο γ ρ α φ ί α τής εποχής, αφού θεωρώ την εικόνα του στιλό ανά χείρας πεπαλαιωμένη και ξεπερασμένη, για τους λόγους που προανέφερα….
*Ο Νότης Μαυρουδής είναι κιθαριστής – συνθέτης
