Νίκος Τσούλιας: Δεν θα προλάβω τα διαβάσματά μου!

Μπορεί να δημιουργηθεί πηγή άγχους σε μια πολύ όμορφη συνήθεια; Μπορεί κάτι που έχει αυταξία και πλήρες νόημα για τη ζωή να επιτρέπει να αναπτυχθεί παράπλευρά του εστία ανησυχίας; Κι όμως, σ’ αυτό τον κόσμο με τις τόσες και τόσες αντιφάσεις του είναι κι αυτό δυνατό.
Ανησυχώ ότι δεν θα προλάβω να τελειώσω τα διαβάσματά μου, να απολαύσω όλα εκείνα τα βιβλία που θεωρώ ότι πρέπει να γνωρίσω το ταξίδεμά τους. Η πνευματική παρακαταθήκη του ανθρώπου, που διαμόρφωσε το πολιτισμικό του σύμπαν, είναι μεγάλη. Οι τίτλοι ατέλειωτοι. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Τα κλασικά βιβλία σε καλούν ξανά και ξανά. Θέλουν πολλές συναντήσεις μαζί τους στις διάφορες φάσεις της ζωής. Αλλά και η επιλογή πέραν των κλασικών βιβλίων δεν είναι εύκολη. Οφείλεις να παρακολουθείς τη σύγχρονη βιβλιοπαραγωγή και να αντλείς από εδώ εκείνα τα βιβλία που έχουν κάτι να σου δώσουν, να σε προβληματίσουν, να σε συναρπάσουν, να σε ανησυχήσουν, να σε γοητεύσουν, να σου καταθέσουν μια άποψη για τη ζωή για να διασταυρωθεί με τη δική σου άποψη κι έτσι να κατακτήσεις μια φιλοσοφική στάση που διαρκώς θα συνδιαλέγεται και θα πορεύεται μαζί σου μέχρι την τελευταία σου ανάσα.
Αλλά το διάβασμα δεν είναι μόνο διάβασμα. Είναι περιπλάνηση στους λαβύρινθους του εαυτού σου και στα άπειρα σύμπαντα της πραγματικότητας και της ονειροφαντασίας. Είναι άσκηση πνεύματος, στάση ζωής. Το διάβασμα είναι και αυτοσκοπός και «μέσο». Και για τα μεν λογοτεχνικά βιβλία επικυριαρχεί ο αυτοσκοπός, αλλά στα επιστημονικά, στα φιλοσοφικά, στα κοινωνικά βιβλία και στα κάθε λογής δοκίμια το διάβασμα είναι κυρίως «μέσο» μάθησης ή επαγγελματικής χρήσης ή βιβλιογραφικής στήριξης στην αρθρογραφία και θέλεις εμβάθυνση και αφομοίωση, αποδελτίωση και δεύτερο διάβασμα – αλλιώς δεν υπηρετείται ο σκοπός του.
Υπάρχει και κάτι άλλο που καθιστά το ζήτημά μας ακόμα πιο σύνθετο και κυρίως πιο όμορφο. Η επιθυμία για διάβασμα όχι μόνο παραμένει ακέραια αλλά και θεριεύει στο πέρασμα του χρόνου. Δεν την ξεθωριάζει η ηλικία και το βάρος της. Ίσως να είναι και η μόνη βασική επιθυμία του ανθρώπου που παραμένει πάντα θαλερή. Ακόμα και η ερωτική επιθυμία, η πρώτη των επιθυμιών – που είναι ο μέγας τροφοδότης και ο μέγας υμνητής της ζωής – εμφανίζεται με διάθεση ωρίμανσης και ό,τι ωριμάζει έχει τη γνωστή απόληξή του…
Αναλογίζομαι ότι για να παραμένει πάντα ακμαία η αναγνωστική επιθυμία σημαίνει ότι είναι θεία δωρεά. Είναι το μόνο ασφαλές καταφύγιο όταν η ανημπόρια και η υπεργηρία ξεθωριάσουν πολλές από τις φυσικές δυνάμεις του ανθρώπου, για να μπορεί να αρτιώνει την προσωπικότητά του μέσα από του διαβάσματος τα τόσα και τόσα μονοπάτια. Και πρέπει να ευχόμαστε να έχουμε καθαρότητα πνεύματος μέχρι τέλους ζωής, για να μπορούμε να απολαμβάνουμε τη γλύκα της μέσα στις αστείρευτες πηγές των βιβλίων. Εκείνο που δεν ξέρω είναι το εξής. Στην περίπτωση που μας επιφυλάσσεται κάποια μακροχρόνια ασθένεια, ο συνοδευτικός της πόνος θα είναι ανασταλτικός παράγοντας για το διάβασμα ή το διάβασμα θα απομειώνει του πόνου την επικράτεια άρα θα λειτουργεί και θεραπευτικά για τη γλύκανση της αρρώστιας;
Αφού έτσι έχουν τα πράγματα και με το τελευταίο ζήτημα που θίξαμε να είναι ανοιχτό και να μην απαντιέται με βεβαιότητα προς το ένα ή το άλλο σκέλος του ερωτήματος, ο άνθρωπος δεν έχει άλλη λύση προκειμένου να διαβάσει όσο το δυνατό περισσότερα καλά βιβλία μπορεί. Να διαβάζει, να διαβάζει, να διαβάζει… Υπάρχει και ένα όμορφο παράδειγμα / πρότυπο βιβλιοφάγου, ένας ήρωας των βιβλίων που δεν έμεινε μόνο αθάνατος αλλά και δημιούργησε μια πολύ όμορφη σύλληψη του ίδιου του Κόσμου και του ανθρώπου, ένας ήρωας που δραπέτευσε από τα βιβλία αποικίζοντας τη σκέψη μας στον αιώνα των αιώνων. Μας τον …αποκαλύπτει ο Θερβάντες. «Στο τέλος ο ιδάλγος μας, ο Δον Κιχώτης, απόχτησε μια τέτοια μανία για το διάβασμά του, που περνούσε τις νύχτες του διαβάζοντας από το βράδυ ως το πρωί, και τις ημέρες του από το πρωί ως το βράδυ. Κι έτσι ο λίγος ύπνος και το πολύ διάβασμα του ξέραναν το μυαλό σε βαθμό που να χάσει το λογικό του».
Και μη γελιόμαστε, κανένας δεν χάνει το λογικό του αν έχει πάθος με τον έρωτα και με το διάβασμα όπως ο Δον Κιχώτης. Αντίθετα βρίσκει τους πραγματικούς χυμούς της ζωής και μεθάει με αυτούς κάνοντας την πνευματικότητά του το Όλον του εαυτού του και έτσι γίνεται ιερό πρόσωπο!

Νίκος Τσούλιας, πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ)

Προηγούμενα άρθρα

1. Νίκος Τσούλιας: Προβληματισμοί για το συλλαλητήριο της 4ης Φεβρουαρίου 2018
2. Νίκος Τσούλιας: Απόλυτη η αναγκαιότητα του συνδικαλισμού
3. Νίκος Τσούλιας: Η οδύσσεια του ελληνικού σχολείου
4. Νίκος Τσούλιας: Μια εκτίμηση για αποτελέσματα του 18ου Συνεδρίου της ΟΛΜΕ