Νίκος Τσούλιας: Απόλυτη η αναγκαιότητα του συνδικαλισμού

Πολλά αρνητικά έχουν λεχθεί και γραφεί για τα αρνητικά σημεία του συνδικαλισμού και έχουμε και εμείς αναφερθεί στις αρνητικές όψεις του με αυτοκριτική διάθεση, αφού ασχοληθήκαμε μαζί του σε όλη τη διάρκεια της επαγγελματικής πορείας. Δύσκολα, πολύ δύσκολα όμως θα βρούμε αρθρογραφία για τα θετικά στοιχεία του και αυτό όχι γιατί δεν έχει, αλλά γιατί δεν έχουμε κουλτούρα κριτικής και δημιουργικής, αντικειμενικής και δίκαιης προσέγγισης των πτυχών του συνδικαλισμού – αλλά και γιατί εύκολα λέμε και κατακρίνουμε το κακό αλλά δύσκολα αναφερόμαστε και προκρίνουμε το καλό.
Στη φαιά προπαγάνδα κατά του συνδικαλισμού κατά κύριο λόγο περισσεύει η πρόθεση των κυβερνήσεων και των πολλαπλών μορφών εξουσίας, των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και των αντιδραστικών πολιτών να πλήξουν ευθέως την ίδια την ύπαρξή του και την αναγκαιότητά του. Επιδιώκουν δε με τον πιο κυνικό τρόπο να διαμορφώσουν ένα σκηνικό της μορφής ότι ο συνδικαλισμός πλήττει και βλάπτει την κοινωνία – θέτοντας τους εργαζόμενους έξω ή και απέναντι απ’ αυτή!
Προφανώς και ο συνδικαλισμός έχει αρνητικά φαινόμενα όπως φυσικά και κάθε άλλος θεσμός: τα πολιτικά κόμματα, η αυτοδιοίκηση, τα επιμελητήρια, τα πανεπιστήμια κλπ κλπ. Αλλά δεν μπορούν να χρησιμοποιούνται αυτά τα φαινόμενα μονομερώς με μια κατεδαφιστική μαύρη κατάμαυρη κριτική για να αποδομείται η αξία της συλλογικής δράσης. Ας αναλογιστούμε το εξής. Πώς θα μπορούσε να νοηθεί μια κοινωνία και ο κόσμος της εργασίας χωρίς το συνδικαλισμό; Να είναι δηλαδή κάθε εργαζόμενος μόνος του απέναντι στον κάθε εργοδότη: στην πολυεθνική εταιρεία, στην κάθε λογής επιχείρηση, στο κράτος και στις τόσες και τόσες μορφές του αυταρχισμού τους, να πηγαίνει στη δουλειά του και μετά στο σπίτι του και να είναι στο έλεος της καλής προαίρεσης του εργοδότη του αν θα του δώσει αυτό που δικαιούται, αν θα έχει άποψη για την άσκηση της εργασίας του κλπ. Ποιος μπορεί να φανταστεί μια τέτοια εφιαλτική εικόνα του εργαζόμενου, εικόνα καθολικού ευτελισμού του και πλήρους απαξίωσής του;
Ο συνδικαλισμός είναι σημαντικός κοινωνικός θεσμός. Είναι συστατικό στοιχείο μιας πλουραλιστικής δημοκρατίας και κρίσιμος παράγοντας κάθε «ανοιχτής κοινωνίας». Αποτελεί έναν από τους βασικότερους παράγοντες της ταξικής πάλης και της δράσης κατά των δυνάμεων του κεφαλαίου. Είναι η αυθεντική έκφραση των εργαζομένων. Μορφοποιεί τα συμφέροντά τους και τα δικαιώματά τους και τα διεκδικεί με το συνεχή αγώνα και τη συστηματική και οργανωμένη δράση. Διαμορφώνει θέσεις και προτάσεις τόσο για τον κλαδικό χώρο όσο και για τον κοινωνικό θεσμό που αντιστοιχεί. Αγωνίζεται για ευρύτερα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα αναδεικνύοντάς τα και προωθώντας τα σε προοδευτική πάντα κατεύθυνση.
Ο συνδικαλισμός είναι συλλογικό υποκείμενο του πυρήνα των κοινωνικών κινημάτων. Μορφοποιεί τις μικρές και τις μεγάλες συλλογικότητες του κόσμου της εργασίας. Ενοποιεί συχνά την προσπάθειά του σε γενικό επίπεδο, γιατί αλλιώς εύκολα αναπτύσσεται η συντεχνιακή πρακτική και παράλληλα αναγορεύεται η κλαδική διεκδίκηση ως μοναδικό πεδίο αναφοράς, που οδηγούν νομοτελειακά στη μοριοποίηση των κοινωνικών δυνάμεων και σε συντηρητική εξέλιξη των πραγμάτων βλάπτοντας τα πραγματικά συμφέροντα των εργαζομένων και προκαλώντας ρήγματα στην ενότητα και στη συλλογικότητα.
Οι βασικές αξίες του: η αλληλεγγύη, η κοινωνική δικαιοσύνη, η ισότητα, η ελευθερία, η χειραφέτηση, η αυτεξουσιότητα κλπ είναι και αξίες των δημοκρατικών κοινωνικών δυνάμεων και προάγουν την προοδευτική προοπτική. Σε κάθε περίπτωση, ο συνδικαλισμός διαμορφώνει μια πολιτική και ιδεολογική αντίληψη για την κοινωνία. Δεν μπορεί να οριοθετηθεί σε ένα περίκλειστο κλαδικό σύμπαν αγνοώντας την κοινωνική και την πολιτική πραγματικότητα, η οποία ούτως ή άλλως τον εμπεριέχει και τον επηρεάζει καθοριστικά.
Οι Γενικές Συνελεύσεις είναι πεδία καλλιέργειας συλλογικότητας και διαμόρφωσης θέσεων, που αγκαλιάζουν την πλειοψηφία των εργαζόμενων. Εδώ θα γίνει η αντιπαράθεση των ιδεών και των θέσεων των παραταξιακών ρευμάτων και των εργαζόμενων, ο γόνιμος διάλογος και ο πλούσιος προβληματισμός αλλά και η σύνθεση των διαφορετικών απόψεων και η λήψη αποφάσεων, γιατί χωρίς αποφάσεις και συνθέσεις όχι μόνο δεν μπορεί να νοηθεί συνδικαλισμός αλλά και πλήττεται η ίδια η ιδέα και η αυταξία της συλλογικότητας. Εδώ επωάζεται η ταξική συνείδηση και δυναμώνει η θέληση και η αποφασιστικότητα του διαρκούς και συστηματικού αγώνα για δίκαιη κοινωνία.
Οι εργαζόμενοι στις συλλογικότητές τους και στις συνδικαλιστικές τους εκφράσεις αλληλοδιαμορφώνουν τόσο τα γενικά πολιτικά και τα κοινωνικά στοιχεία όσο και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κλάδου τους. Ενημερώνονται από τους εκπροσώπους τους αλλά και συνδιαλέγονται και αλληλοτροφοδοντούνται για τα μικρά και τα μεγάλα ζητήματα του επαγγέλματός των και της καθημερινής εργασίας τους. Ο πλούσιος διάλογος και οι τόσοι και τόσοι προβληματισμοί, που αναπτύσσονται εδώ, διευρύνουν τις δεξιότητές και τις δυνατότητές τους για τη συνεχή βελτίωση της εργασίας τους.
Ο συνδικαλισμός μπορεί να αμβλύνει τα αρνητικά του στοιχεία και να προάγει το φοβερά δημιουργικό του ρόλο με μια και μόνο προϋπόθεση – να είναι μαζικός, να μην «κινείται» μόνο από τους αντιπροσώπους των εργαζομένων. Ο συνδικαλισμός είναι δύναμη κοινωνικής προόδου και συλλογικής δράσης. Είναι παράγοντας δημιουργίας της προσωπικότητάς μας και της κοσμοθεωρίας μας.
Προηγούμενα άρθρα

1. Νίκος Τσούλιας: Η οδύσσεια του ελληνικού σχολείου
2. Νίκος Τσούλιας: Μια εκτίμηση για αποτελέσματα του 18ου Συνεδρίου της ΟΛΜΕ