Πάσχος Μανδραβέλης*: Άμεση Ανάλυση: Αρχή νέας εποχής;

Τέλος εποχής και όχι μόνο της μεταπολίτευσης. Συνηθίσαμε τους μικρούς θανάτους αυτού που συκοφαντείται ως κατεστημένο και κάποιοι σήμερα μπορεί μέχρι και να χαίρονται για τον θάνατο δύο εφημερίδων που ήταν η ζωντανή ιστορία του τόπου. Δεν έχουν σημασία αυτοί οι χαιρέκακοι. Δεν ήταν αναγνώστες. Πιθανότατα ανήκουν στην συνομοταξία εκείνων που μεγάλωσαν με τον Πασκάλ και τον Μπρικνέρ κι έμαθαν να μισούν οποιαδήποτε ιδέα δεν έγινε σύνθημα στα καφενεία της μεταπολίτευσης.

Ο Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη είναι η ιστορία του τόπου με τα καλά του και και τα κακά του. Τα τελευταία χρόνια, όταν έφυγαν  από το τιμόνι του οργανισμού οι διανοούμενοι σαν τον Λέοντα Καραπαναγιώτη, τα κακά έπνιξαν τα πολλά καλά: τις μεγάλες συζητήσεις, τις έξυπνες στήλες, τα πνευματώδη σημειώματα των εφημερίδων του.

Η πολιτική συναλλαγή (μετά ή άνευ αιλουροειδών) εξάντλησε ταχύτατα το πολυτιμότερο κεφάλαιο ενός ειδησεογραφικού οργανισμού, που είναι η αξιοπιστία. Η έμμεση στήριξη των κυβερνήσεων του Κώστα Καραμανλή, αφού βεβαίως είχε προηγηθεί η… κλωνοποιημένη Ντόλι,  και η ενεργός συμμετοχή των εφημερίδων στις εσωκομματικές διαδικασίες του ΠΑΣΟΚ, αποξένωσε την μεγάλη δεξαμενή των αναγνωστών του. Ή τουλάχιστον το 60% αυτής. Μην ξεχνάμε ότι το Βήμα και τα Νέα ήταν οι εφημερίδες του συνόλου της «Δημοκρατικής παράταξης», η οποία είχε σχεδόν διχαστεί  το 2007. Κατόπιν ήρθε η εχθροπάθεια προς στον ΣΥΡΙΖΑ, η οποία έγινε ξαφνικά υπερβολική συμπάθεια (ποιος ξεχνά τα «κόκκινα πρωτοσέλιδα;) για να ξαναγίνει σε μικρό χρονικό διάστημα εχθροπάθεια. Τα τελευταία χρόνια ο ΔΟΛ εξέφρασε με τον καλύτερο τρόπο την παρασιτική μεταπολίτευση που οδήγησε την χώρα στα βράχια. Ήταν κομμάτι της…

Αυτά όμως αφορούν το παρελθόν το οποίο πεθαίνει μαζί με άλλες «σταθερές» της μεταπολίτευσης· ή τουλάχιστον αυτές που νομίζαμε «σταθερές» και αποδείχθηκε ότι είχαν σαθρά θεμέλια. Μέσα όμως από το τέλος εποχής, που αναδεικνύεται με το δράμα του ΔΟΛ, φαίνεται το σπέρμα μιας νέας εποχής.

Το γεγονός ότι έξι μήνες τώρα οι εργαζόμενοι των εφημερίδων, του ραδιοφώνου, του δικτυακού τόπου κ.λπ. εργάζονται απλήρωτοι και παράγουν δημοσιογραφικό προϊόν, στο οποίο επ’ ουδενί φάνηκε ότι η επιχείρηση βρίσκεται σε βαθιά κρίση, είναι κάτι που πρέπει να προσέξουμε. Είναι πρώτη φορά στην μεταπολίτευση που εργαζόμενοι διαμαρτύρονται  παράγοντας και ουχί απεργούντες. Και δεν είναι μόνο αυτό. Υπάρχει κάτι άλλο που πρέπει να τονίσουμε· όχι καταφεύγοντας στις μεγαλοστομίες περί «Δημοκρατίας», «ενημέρωσης που είναι πυλώνας της κοινωνίας» κ.λπ.

Πρέπει να δούμε τους τελευταίους έξι μήνες με καθαρά οικονομικούς όρους. Το γεγονός ότι αυτοί οι άνθρωποι, απλήρωτοι και χωρίς καμιά βεβαιότητα για την επόμενη μέρα παρήγαγαν τόσο καλό προϊόν είναι ένας καλός δείκτης για το τι θα μπορούσαν να κάνουν, αν πληρώνονταν και δεν είχαν τις πολιτικές δουλείες του παρελθόντος. Οποιοσδήποτε τραπεζίτης θα έβλεπε οικονομικές προοπτικές σε ένα τέτοιο σχήμα. Θα χρηματοδοτούσε μια οιονεί startup επιχείρηση ενημέρωσης σε μια αγορά που αναγκαστικά θα επανακάμψει· έστω με νέους όρους ψηφιακούς. Μιλάμε βέβαια για τραπεζίτες που δεν θα φοβόνταν να πάρουν το ρίσκο…

Κι εδώ έχουμε την δεύτερη και αντίστροφη φάση της καταστροφικής ανάμιξης του πολιτικού συστήματος στην αγορά της ενημέρωσης. Το πολιτικό σύστημα χαντάκωσε τα ΜΜΕ την εποχή των παχέων αγελάδων μοιράζοντας προνόμια και θαλασσοδάνεια, που είχαν όμως ως κόστος την αξιοπιστία των ενημερωτικών επιχειρήσεων αλλά και τις καλές επιχειρηματικές πρακτικές. Τώρα δίνει και την χαριστική βολή απαγορεύοντας επί της ουσίας νέες προσπάθειες των συντακτών, που θα μπορούσαν να χτιστούν με τον μεγαλύτερο δημοσιογραφικό οργανισμό της χώρας σε εκκαθάριση.

Η κρίση σάρωσε το παλιό, και πολύ καλά του έκανε. Ήταν παρασιτικό, κόστιζε πολύ και δεν προσέφερε προστιθέμενη αξία. Σε αυτό που απέμεινε, όταν σαρώθηκαν οι πολλές παράγκες της μεταπολίτευσης, πρέπει να φυτρώσει η νέα επιχειρηματικότητα, τα νέα ΜΜΕ, οι νέες προσπάθειες.

Το πολιτικό σύστημα πρέπει να επιτρέψει, οι τραπεζίτες και οι υγιείς επιχειρηματίες πρέπει να επενδύσουν στα πρόσωπα των συντακτών που κοσμούν την σημερινή πρώτη σελίδα των Νέων. Η επένδυση πρέπει να γίνει με διαφάνεια, με νέους όρους και για τους εργαζόμενους.

Δεν πρέπει να αναπαραχθούν οι παθογένειες του παρελθόντος, πρέπει να δοκιμάσουμε καινούργια πράγματα. Πρέπει μετά την χρήσιμη κρίση να έρθει και η αναγκαία προσπάθεια. Σε κάθε τομέα της χώρας…

*Από την ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ  http://www.kathimerini.gr – 8/2/2017