Μιχάλης Λαγάνης*: Στην τύχη τους οι πρόσφυγες

Το «Π» παρουσιάζει την έκθεση των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για τις συνθήκες στους καταυλισμούς

Την περασμένη Τρίτη ένας ακόμη θάνατος μετανάστη καταγράφηκε στο hotspot, στη Μόρια της Λέσβου. Επρόκειτο για έναν 22χρονο Αιγύπτιο ο οποίος βρέθηκε νεκρός από άλλους μετανάστες με τους οποίους μοιράζονταν την ίδια σκηνή.

Οι αρχικές πληροφορίες σχετικά με τον θάνατό του έκαναν λόγο για δηλητηρίαση από αέρια προερχόμενα από ξυλόσομπα. Εν τέλει η νεκροτομή έδειξε ότι επρόκειτο για αναρρόφηση κατά τη διάρκεια του ύπνου. Αυτό όμως δεν αλλάζει την τραγική εικόνα που εξακολουθεί να επικρατεί στους καταυλισμούς των νησιών αλλά και της υπόλοιπης Ελλάδας. Περισσότεροι από 60.000 εγκλωβισμένοι προσφυγές, πέρα από την αβεβαιότητα, την ανασφάλεια, τα διαρκώς αυξανόμενα ψυχικά νοσήματα, έρχονται αντιμέτωποι και με τον ιδιαίτερα βαρύ – φέτος – χειμώνα.

Τραγικές εικόνες

Οι τραγικές εικόνες με σκηνές βυθισμένες στο χιόνι και μικρά παιδιά να περπατούν σχεδόν γυμνά και ξυπόλητα στα λασπόνερα, με το θερμόμετρο να δείχνει βαθμούς υπό το μηδέν, προκάλεσαν διεθνή κατακραυγή. Εν όψει του νέου σφοδρού κύματος κακοκαιρίας που έρχεται από τη Βόρεια Ευρώπη και παρά τις διαβεβαιώσεις του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι, ανάμεσά τους πολλά μικρά παιδιά, θα δοκιμαστούν ξανά. 

Στις 20 Ιανουαρίου οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα δημοσιοποίησαν τα συμπεράσματα στα οποία κατέληξαν μετά την τελευταία καταγραφή και τα οποία διαψεύδουν για ακόμη μια φορά την πολιτεία, επιβεβαιώνοντας τη διαρκή έκκληση των δημάρχων και των κατοίκων των τοπικών κοινωνιών σχετικά με την άμεση αποσυμφόρηση των δομών φιλοξενίας .

Το «Π» παρουσιάζει την έκθεση των ΓΧΣ και τις συνθήκες στις οποίες ζουν εδώ και σχεδόν έναν χρόνο οι πρόσφυγες και μετανάστες. Συνθήκες οι οποίες διαρκώς επιδεινώνονται αφού καθημερινά εξακολουθούν να περνούν από τα τουρκικά παράλια στη χώρα μας δεκάδες νέοι μετανάστες, την ώρα που οι διαδικασίες εξέτασης των αιτήσεων ασύλου παρουσιάζουν μεγάλες καθυστερήσεις ως προς την ολοκλήρωσή τους.

Δομές φιλοξενίας

Οι ελληνικές Αρχές έχουν υποσχεθεί εδώ και μήνες να βελτιώσουν τις συνθήκες διαβίωσης στα νησιά, ωστόσο η κατάσταση δεν φαίνεται να προχωρά. Η νέα χρονιά βρήκε τους ανθρώπους στα νησιά να εξακολουθούν να ζουν σε απάνθρωπες συνθήκες, και μάλιστα σε θερμοκρασίες υπό το μηδέν.

Παρόλο που τα πιο ευάλωτα άτομα υποτίθεται ότι θα μεταφέρονταν στην ηπειρωτική χώρα πριν από μερικές εβδομάδες, πολύ λίγα έχουν γίνει από τότε. Σήμερα, πολλές οικογένειες με νεογέννητα και μικρά παιδιά εξακολουθούν να μένουν σε σκηνές με πολύ χαμηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια της νύχτας.

 «Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα είχαμε προειδοποιήσει για αυτή την έλλειψη προγραμματισμού και προετοιμασίας ενόψει του χειμώνα από τον Οκτώβριο, ωστόσο οι ελληνικές Αρχές επέλεξαν να κάνουν απλά αποσπασματικές κινήσεις και να βρίσκονται πάντα πίσω από τις εξελίξεις. Παρά τους ισχυρισμούς της ελληνικής κυβέρνησης ότι τα σχετικά μέτρα έχουν ολοκληρωθεί με επιτυχία, η προετοιμασία για τον χειμώνα για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες που είναι εγκλωβισμένοι στην Ελλάδα και κυρίως στα νησιά έχει αποτύχει.

Στην ηπειρωτική Ελλάδα, είναι αλήθεια ότι η κατάσταση σε πολλούς καταυλισμούς βελτιώθηκε πρόσφατα. Πέρα από αυτές τις μεμονωμένες βελτιώσεις, για άλλη μια φορά, μας ανησυχεί ιδιαίτερα η απουσία γενικότερης πρόβλεψης για τα πιο έντονα καιρικά φαινόμενα, τα οποία είναι αναμενόμενο να έρθουν, ιδίως σε περιοχές όπως η Βόρεια Ελλάδα και η Μαλακάσα όπου έχουμε χαμηλές θερμοκρασίες κάθε χρόνο. 

Τις τελευταίες εβδομάδες στη Βόρεια Ελλάδα είδαμε καταυλισμούς θαμμένους στο χιόνι, με πάγο ακόμα και μέσα στις τουαλέτες, χωρίς νερό και θέρμανση για ημέρες και με έντονα προβλήματα ηλεκτροδότησης. Στη Μαλακάσα το ίδιο. Η κατάσταση αυτή απέχει πολύ από το να χαρακτηριστεί ικανοποιητική. Είναι ντροπή αυτή η εικόνα των καταυλισμών» αναφέρει χαρακτηριστικά η οργάνωση.

Λάθος κατεύθυνση

Σήμερα οι ευρωπαϊκές πολιτικές εφαρμόζονται χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ανθρωπιστικές επιπτώσεις και οι ανάγκες εξαιρετικά ευάλωτων ανθρώπων, ως εργαλείο αποτροπής όσων εξακολουθούν να αναζητούν ασφάλεια στην Ευρώπη. Η Ε.Ε. διώχνει μακριά τους ανθρώπους που ζητούν προστασία και προέρχονται από τις πιο ενεργές εμπόλεμες ζώνες που υπάρχουν αυτή τη στιγμή. Η εμμονή των κυβερνήσεων της Ε.Ε. στα μέτρα αποτροπής αντί της υποδοχής και της προστασίας, το μόνο που κάνει είναι να μεγεθύνει τη δυστυχία των ανθρώπων και να τους σπρώχνει σε πιο επικίνδυνες οδούς, που σε κάποιες περιπτώσεις τους οδηγούν ακόμη και στον θάνατο.

Η συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας συνεχίζει να αποτελεί ένα τεράστιο βήμα προς τη λάθος κατεύθυνση, καθώς επισημοποιεί ένα σύστημα που απειλεί το δικαίωμα στο άσυλο, περιφρονώντας πλήρως τις ανθρωπιστικές ανάγκες και τις ανάγκες προστασίας. Είναι απορίας άξιο πώς μπορεί η Ευρώπη να υπερηφανεύεται για μια τέτοια συμφωνία που μεταφέρει το ζήτημα της προστασίας των προσφύγων σε τρίτες χώρες.

Είναι αλήθεια ότι έχουν διατεθεί πάρα πολλά εκατομμύρια ευρώ από την Ε.Ε. σε πολλούς φορείς, όπως στις ελληνικές Αρχές, την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης και μέσω αυτών ή απευθείας από την Ε.Ε. σε Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, διεθνείς και ελληνικές, για να υλοποιήσουν συγκεκριμένες δράσεις. Αξίζει να τονιστεί ότι αυτή η χρηματοδότηση δεν απαλλάσσει σε καμία περίπτωση την Ευρώπη από τις ευθύνες της στη δημιουργία της ίδιας της «προσφυγικής κρίσης» με τον τρόπο που τη διαχειρίζεται και τις πολιτικές που υιοθετεί.

Οι ανεπάρκειες που βλέπουμε στους καταυλισμούς φανερώνουν έλλειψη προετοιμασίας και αποτελεσματικότητας, είναι προϊόν της κακής διαχείρισης των πόρων και της έλλειψης πολιτικής βούλησης. Πολλές φορές οι δραστηριότητές παρακωλύονται από τη γραφειοκρατία και την αναλγησία της δημόσιας διοίκησης στην Ελλάδα καθώς και από την έλλειψη ενός εθνικού σχεδίου δράσης. Η ευθύνη βαραίνει πρωτίστως τις ελληνικές και ευρωπαϊκές Αρχές και τους διεθνείς οργανισμούς που διαχειρίζονται αυτά τα κονδύλια.

*Άρθρο του Μιχάλη Λαγάνη από το topontiki.gr