Μάικλ Ρούμπιν: Είναι η Τουρκία η νέα Βενεζουέλα;

Με το τρομοκρατικό χτύπημα στο κοσμοπολίτικο κλαμπ Reina της Τουρκίας ανήμερα της Πρωτοχρονιάς πολλά είναι τα ερωτήματα που γεννώνται αναφορικά με την ασφάλεια της χώρας καθότι εδώ και πολύ καιρό βρίσκεται στο έλεος τρομοκρατικών επιθέσεων και η οικονομία της έχει αρχίσει, εδώ και 3 χρόνια, να εμφανίζει σημάδια ύφεσης.

Πολλοί είναι οι πολιτικοί αναλυτές που προσπαθούν να δουν τις αναλογίες που επικρατούν στην πολιτική σκηνή της Τουρκίας με άλλες χώρες που βρίσκονται στο χείλος της κατάρρευσης και στο παρελθόν έχουν υπάρξει ηγετικές χώρες όπως η Τουρκία του Ερντογάν.  Μια ενδιαφέρουσα ανάλυση έγραψε ο Μάικλ Ρούμπιν αναφορικά με την κατάσταση η οποία επικρατεί στην Τουρκία την οποία και συγκρίνει με τη Βενεζουέλα του Τσάβες.

«Το 1970, η Βενεζουέλα δεν ήταν μόνο η πλουσιότερη χώρα στη Νότια Αμερική, αλλά, επίσης, μια από  τις είκοσι πλουσιότερες χώρες στον κόσμο. Εξαιτίας του πετρελαίου και των άλλων φυσικών πόρων, οι κάτοικοι της Βενεζουέλας είχαν κατακεφαλήν εισόδημα όχι πολύ μικρότερο από εκείνο του Ηνωμένου Βασιλείου. Υπήρχε εισοδηματική διαφορά, αλλά το μέλλον ήταν λαμπρό.

Μετά ήρθε ο Τσάβες, ένας πρώην στρατιωτικός ο οποίος το 1992 είχε φυλακιστεί ως ηγέτης της προσπάθειας πραξικοπήματος στη χώρα. Απέναντι στην αβεβαιότητα που προκλήθηκε από τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις, η λαϊκιστική ρητορική του Τσάβες έβγαζε νόημα για τους Βενεζουελάνους, ιδίως εκείνους που ένοιωθαν πως είχαν «μείνει πίσω». Παρά το μειονέκτημα του πολιτικού κυνισμού και της απογοήτευσης με το υπάρχον πολιτικό σύστημα και την διαφορά στο εισόδημα, ο Τσάβες κέρδισε το 56% των ψήφων.

[Ο Τσάβες] ποτέ δεν κοίταξε πίσω. Εκδίωξε τους τεχνοκράτες και τοποθέτησε σε θέσεις εξουσίας ανθρώπους που είχαν την ίδια ιδεολογία με εκείνον, που ήταν ακόλουθοί του. Διώξε τα μέσα ενημέρωσης ώστε να περιορίσει την κριτική και κάθε είδους ρητορική που θα αντέκρουε τις πολιτικές εξαγγελίες της κυβέρνησής του.

Η οικονομία της Βενεζουέλας πάτωσε. Σίγουρα, η πτώση της διεθνούς τιμής πώλησης του πετρελαίου είχε αντίκτυπο στη χώρα, αλλά το γεγονός αυτό από μόνο του δεν επαρκεί για να εξηγηθεί η κατάσταση της Βενεζουέλας σήμερα.  Έτσι και αλλιώς η πτώση των τιμών πετρελαίου υπήρχαν ήδη πριν τον Τσάβες και το αντίκτυπο της πολιτικής του στην χώρα» γράφει για τη Βενεζουέλα ο Ρούμπιν πριν περάσει στην αναλογία που κάνει με την Τουρκία.

«Πίσω στην Τουρκία. Αν οι αναλυτές αντικαταστήσουν τον σοσιαλισμό με τον ισλαμισμό, η άνοδος του Ερντογάν είναι μια απόκοσμη «ανάμνηση» του Τσάβες.  Σίγουρα, υπάρχουν σημαντικές διαφορές στις δυο ιστορίες των δύο αντρών, αλλά αυτές πάντα υπάρχουν σε κάθε αναλογία: Ο Τσάβες ήταν στρατιωτικός, ο Ερντογάν όχι. Ο Τσάβες ήταν σοσιαλιστής, ο Ερντογάν, τουλάχιστον στην αρχή, υποστήριξε την ελεύθερη αγορά.

Ωστόσο, οι ομοιότητες υπερκαλύπτουν τις διαφορές τους. Και οι δυο μεγάλωσαν σε φτωχέ γειτονιές. Και οι δυο εξέτισαν ποινή φυλάκισης. Ήταν και στους δυο αδύνατον να μην «παραστρατήσουν» από το σύνταγμα. Και οι δυο άντρες έθεσαν ως προτεραιότητα την απόκτηση προσωπικής εξουσίας.  Όπως ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Τουρκία, έτσι και ο Τσάβες αναγνώρισε πως ο ελεύθερος τύπος θα μπορούσε να περιορίσει τις επιδιώξεις του (αν, ακόμα και σήμερα  τα ΜΜΕ στην Βενεζουέλα είναι πιο ελεύθερα απ’ ότι στην Τουρκία). Και οι δυο άντρες χρησιμοποίησαν το μονοπώλιο που έχουν στην προβολή από τον τύπο για να προωθήσουν θεωρίες συνομωσίας και για να αποποιηθούν προσωπικές ευθύνες. Αν και ισχυρίζονταν να υπερασπίζονται τους φτωχούς, Τσάβες και Ερντογάν φαίνεται πως πλούτισαν οι ίδιοι και οι οικογένειές τους» επισημαίνει ο αναλυτής και συνεχίζει:

«Πράγματι, τα πρώτα χρόνια, ο Ερντογάν εμφανίστηκε να έχει βάλει την οικονομία της Τουρκίας σε τροχιά ανάπτυξης, αν και η οικονομία της Βενεζουέλας «αιμορραγούσε» από την αρχή της διακυβέρνησης του Τσάβες.  Ο Ερντογάν πραγματοποίησε μεταρρυθμίσεις, κάποιες ήταν για τα μάτια του κόσμου, κάποιες ήταν πραγματικές και έτσι απογειώθηκε η τουρκική οικονομία. Ωστόσο, η τουρκική οικονομία βοηθήθηκε πάρα πολύ από τα κρυφά κεφάλαια από τις πλούσιες χώρες του Περσικού Κόλπου όπως το Καταρ και η Σαουδική Αραβία.

Ωστόσο, ότι αποτέλεσε τη χαριστική βολή για την οικονομία της Βενεζουέλας- η προτεραιότητα στην πολιτική πάνω από την οικονομία, μαζί με την άρνηση της πραγματικότητας- ίσως να είναι πρόβλημα και για την Τουρκική οικονομία. Τους τελευταίους μήνες, η τουρκική λίρα έχει χάσει το 15% της αξίας της έναντι του δολαρίου και συνεχίζει να πέφτει ανησυχητικά.  Η απάντηση του Ερντογάν στην κρίση αυτή ήταν να μιλήσει για την οικονομική ανάπτυξη κατά τη διάρκεια της θητείας του «Σήμερα η Τουρκία είναι 3 φορές πιο πλούσια από ότι ήταν 14 χρόνια πριν». Ωστόσο, αυτό δεν είναι απόλυτα αλήθεια. Το πραγματικό ΑΕΠ της Τουρκίας μεγάλωσε κατά 65%, πολύ λιγότερο από κάθε άλλη αναδυόμενη οικονομία. Ωστόσο, κανένας Τούρκος δημοσιογράφος δεν μπορεί να ασκήσει κριτική στον Ερντογάν για παραλείψεις καθότι αυτό μπορεί να σημαίνει ότι θα φυλακιστούν ή πως θα χάσουν τη δουλειά τους.

Δεν είναι, όμως, μόνο τα λάθη του Ερντογάν που απειλούν την οικονομία της Τουρκίας, αλλά το γεγονός πως η διαδικασία λήψης αποφάσεων στη χώρα περιστρέφεται όλο και περισσότερο γύρω από την «πολιτική βεντέτα» [του Ερντογάν] παρά από το κράτος δικαίου.  Ο Ερντογάν χρησιμοποίησε την απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου ώστε να διώξει 1.500 αξιωματούχους του υπουργείου. Έχει αναλάβει το έλεγχο σε τράπεζες και επιχειρήσεις. Τον Σεπτέμβριο, o Moody’s υποβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας στην κατηγορία «junk» και οι διεθνείς πιστωτές αποφεύγουν τις τουρκικές τράπεζες. Ενώ και οι Τούρκοι επιχειρηματίες είτε μεταφέρουν τα χρήματά τους σε τράπεζες του εξωτερικού είτε φεύγουν από τη χώρα» τονίζει ο Ρούμπιν ο οποίος, όμως, υπογραμμίζει πως στην περίπτωση της Τουρκίας  μπορεί να μην γίνουν όλα ακριβώς όπως στη Βενεζουέλα.

«Οι Τούρκοι θα πρέπει να ανησυχούν για το μέλλον της χώρας τους. Τα εκτελεστικά διατάγματα και η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης μπορεί να είναι εθίστηκα. Οι Τούρκοι δεν θα πρέπει να επαναπαύονται στην ιδέα πως η οικονομία τους είναι δυνατή και θα αντέξει. Την ίδια πίστη είχαν και στη Βενεζουέλα και δείτε που κατέληξε σήμερα»

Διαβάστε το πλήρες άρθρο του Michael Rubin του American Enterprise Institute (ΑΕΙ) με τίτλο «Could Turkey become Venezuela?» στα αγγλικά, πατώντας ΕΔΩ