H σημερινή μορφή της αξιολόγησης του μαθητή στο δημοτικό σχολείο συνεχίζει να αναπαράγει την παραδοσιακή – ξεπερασμένη παιδαγωγική αντίληψη, καθώς:
- προάγει τον ανταγωνισμό ανάμεσα στους μαθητές, τη βαθμοθηρία και δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα για τον εκπαιδευτικό και για το σχολείο.
- καταγράφει μόνο τις επιδόσεις του μαθητή σε κάθε γνωστικό αντικείμενο αλλά όχι τους παράγοντες που παίζουν ρόλο στην ομαλή εξέλιξη ως μαθητή και ως προσωπικότητα όπως είναι η προσπάθεια, το ενδιαφέρον, η φιλομάθεια, η συνεργασία, ο τρόπος εργασίας και η ύπαρξη στόχων που έχουν να κάνουν με τη μάθηση.
- αποτελεί εξωτερικό κίνητρο για τους μαθητές, σε αντιδιαστολή με τη βασική επιδίωξη της παιδαγωγικής που δίνει έμφαση στην ενεργοποίηση εσωτερικών κινήτρων μάθησης.
- παρέχει ελάχιστες πληροφορίες για τις ιδιαίτερες δυνατότητες ή αδυναμίες του μαθητή.
Όπου υπάρχει βαθμολόγηση, υπάρχει εκτός από επιτυχία και αποτυχία. Αποτυχία σημαίνει ματαίωση, συμπλέγματα συνοδευμένα με έντονο άγχος και άλλες αρνητικές καταστάσεις.
Η ταξινόμηση των μαθητών μέσα από την αξιολόγηση, πολλές φορές δεν ανατρέπεται εφόρου ζωής. Η βαθμολογία ευνοεί τους κοινωνικά ευνοημένους, αφού οι μαθητές έρχονται στο σχολείο με τις μορφωτικές δυνατότητες που τους δίνει η κοινωνική τάξη, που τους δίνουν οι γονείς τους και το σχολείο είναι έτσι φτιαγμένο, ώστε να βαθμολογεί πολλές φορές τα κοινωνικά προνόμια ως ευφυΐα.
Στις μέρες μας η ανάγκη υιοθέτησης εναλλακτικών μορφών αξιολόγησης είναι πλέον επιτακτική. Στο εναλλακτικό πλαίσιο αξιολόγησης εντάσσεται και η περιγραφική αξιολόγηση, η οποία έχει την έννοια της ποιοτικής έκφρασης του μαθητή, αλλά και της διαδικασίας μάθησης που ακολούθησε, προκειμένου να φθάσει σε συγκεκριμένη επίδοση (Ανάλυση περιγραφής των ικανοτήτων, των αδυναμιών, των επιτευγμάτων του, τα ενδιαφέροντα, οι ανάγκες του, καλλιέργεια κριτικής σκέψης κλπ.).
Η περιγραφική αξιολόγηση του μαθητή:
- δε συντηρεί την ανταγωνιστική συμπεριφορά στην τάξη
- λειτουργεί αντισταθμιστικά
- καλλιεργεί τη συνεργατικότητα
- δε δημιουργεί άγχος επίδοσης στους μαθητές
- ενισχύει την αυτοπεποίθηση
- παρουσιάζει την πρόοδο και τις επιδόσεις του μαθητή με βάση τις ατομικές δυνατότητες αντιμετώπισής τους
- προάγει την κριτική σκέψη
- καλλιεργεί πνεύμα αναζήτησης και έρευνας
- προωθεί τις ιδιαίτερες κλίσεις και τα ενδιαφέροντα
- οι μαθητές μυούνται στη συστηματική και υπεύθυνη εργασία
- λαμβάνει υπόψη την ολότητα του μαθητή εφόσον αξιολογεί εξίσου τις γνωστικές ικανότητές του και τη συναισθηματική κοινωνική περιοχή της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς του.
Η περιγραφική μορφή αξιολόγησης προκειμένου να καταστεί λειτουργική και όχι επιφανειακή, απαιτεί:
- μόνιμο εκπαιδευτικό προσωπικό και έγκαιρα στελεχωμένα σχολεία
- συστηματική και ποιοτική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και ευρύτερη ενημέρωση των γονέων και της κοινής γνώμης για τον ρόλο και την αποστολή της περιγραφικής αξιολόγησης
- μεθοδολογικά εργαλεία (φύλλα αξιολόγησης, ατομικός φάκελος μαθητή, παιδαγωγικό ημερολόγιο), που να μη χρήζουν εκτεταμένης και με πολλές λεπτομέρειες αναφορές, αλλά συνοπτικές παρατηρήσεις που να παρέχουν κατανοητές πληροφορίες για την κοινωνική και συναισθηματική συμπεριφορά του μαθητή στην τάξη και στο σχολείο, καθώς και για τις πρακτικές του δεξιότητες
- η διοικητική διεκπεραίωση της περιγραφικής αξιολόγησης, να εντάσσεται στο διδακτικό ωράριο του εκπαιδευτικού σε ετήσια βάση
- την παιδαγωγική αυτονομία της σχολικής μονάδας με δυνατότητες και περιθώρια, έτσι ώστε η όποια διαδικασία περιγραφικής αξιολόγησης προκρίνεται να βασίζεται και να λαμβάνει υπόψη και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις συνθήκες λειτουργίας της κάθε σχολικής μονάδας, αποκτώντας και ευέλικτο χαρακτήρα
- Τη θεσμοθέτηση, πραγματοποίησης εκδηλώσεων-ημερίδων-σεμιναρίων-συνεδρίων με μερική ή πλήρη απαλλαγή από το διδακτικό έργο των εκπαιδευτικών για τη διαρκή ανατροφοδότηση και ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ τους
Με την εγκύκλιο που απέστειλε το Ι.Ε.Π. στις σχολικές μονάδες της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης με θέμα: “Πρόσκληση ενδιαφέροντος για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και την πιλοτική εφαρμογή της περιγραφικής αξιολόγησης μαθητών στην υποχρεωτική εκπαίδευση”, ζητά ουσιαστικά την αποδοχή των εκπαιδευτικών σε ένα σύστημα διδασκαλίας και αξιολόγησης των μαθητών το οποίο δεν τους έχει γίνει γνωστό! Ο διάλογος όμως δεν πρέπει να αναφέρεται από την πλευρά του Υπουργείου Παιδείας μόνο για δημιουργία εντυπώσεων αλλά πρέπει να υπάρχουν θετικά βήματα και διάθεση πραγματοποίησής του. Δυστυχώς με τις μέχρι τώρα ενέργειές του για το θέμα, δεν φαίνεται να υπάρχει ουσιαστική διάθεση συνεργασίας.
Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης καλεί, το Υπουργείο Παιδείας, να σταθεί με σοβαρότητα απέναντι στο θέμα, να αφήσει κατά μέρος τις γενικολογίες και τις ασάφειες και σε συνεργασία με την πανεπιστημιακή αλλά και την εκπαιδευτική κοινότητα μέσω των θεσμικών τους εκφράσεων να επεξεργαστούν ρεαλιστικές, προοδευτικές και εφαρμόσιμες προτάσεις που θα έχουν ως στόχο μία σύγχρονη τομή στην εκπαίδευση.
