Πέθανε ο βραβευμένος με Νόμπελ Λογοτεχνίας σκηνοθέτης, ηθοποιός και λογοτέχνης Ντάριο Φο

Πέθανε ο σκηνοθέτης, ηθοποιός και λογοτέχνης Ντάριο Φο, βραβευμένος με Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1997, σε ηλικία 90 ετών. Ο θάνατός του οφείλεται σε πνευμονία.

Γεννημένος το 1926 στο Σαν Τζιάνκο, κοντά στο Βαρέζε της Ιταλίας, ο Ντάριο Φο ήταν μια πολυτάλαντη προσωπικότητα. Σπούδασε αρχιτεκτονική, την οποία όμως εγκατέλειψε για να ασχοληθεί με το θέατρο, αρχικά ως σκηνογράφος, ύστερα ως ηθοποιός και, φυσικά, ως συγγραφέας και σκηνοθέτης. Ο ίδιος ερμήνευσε αρκετά από τα έργα του, ενώ έγραψε πολλά για την Ιταλική Ραδιοφωνία και τον κινηματογράφο. Σε όλη του σχεδόν την καλλιτεχνική σταδιοδρομία, είχε στο πλευρό του τη σύζυγό του και ηθοποιό Φράνκα Ράμε.

Αντισυμβατικός, με μοναδικό ταλέντο στον αυτοσχεδιασμό, ο Ντάριο Φο είχε αναπτύξει και εντονότατη πολιτική δράση: στην δεκαετία του ’70 είχε στηρίξει, μεταξύ, των άλλων, τον αγώνα των ελλήνων αντιστασιακών κατά της χούντας των συνταγματαρχών. Το 1969 είχε υπερασπισθεί τον Ιταλό αναρχικό Tζουσέπε Πινέλλι, ο οποίος είχε κατηγορηθεί αδίκως για θανατηφόρα βομβιστική έκρηξη στο Μιλάνο. Ο Πινέλι έπεσε από παράθυρο της αστυνομικής διεύθυνσης του Μιλάνου κατά την διάρκεια της ανάκρισής του και μεγάλο μέρος της ιταλικής κοινής γνώμης, αλλά και τον διανοουμένων , υποστήριξε με έμφαση ότι ο θάνατός του δεν οφειλόταν σε αυτοκτονία. Ο Φο, για την όλη αυτή ιστορία αποφάσισε να γράψει το έργο- καταγγελία «ο Τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού». Tην τελευταία περίοδο της ζωής του, ο Ιταλός σκηνοθέτης, συγγραφέας και ηθοποιός είχε αποφασίσει να στηρίξει το Κίνημα Πέντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλλο.

Στις αμέτρητες συνεργασίες του Ντάριο Φο, πρέπει να θυμίσουμε και εκείνη με το Θέατρο Τέχνης του Κάρολο Κουν, που πρώτο ανέβασε στην Ελλάδα το έργο «Ισαβέλα τρεις καραβέλλες και ένας παραμυθάς», την περίοδο 1974-1975. Λόγω της αυτόνομης, ελεύθερης και ασυμβίβαστης σκέψης του, ο Ιταλός νομπελίστας είχε αναγκαστεί να διακόψει, για σειρά ετών, και την συνεργασία του και με την δημόσια τηλεόραση Rai.

Τα έργα του χαρακτηρίζονται από τον αντικομφορμισμό και τη δυνατή σάτιρα απέναντι στην κυρίαρχη πολιτική. Μέσα από αυτά ο Φο έχει ασκήσει κριτική, μεταξύ των άλλων, στην πολιτική της Καθολικής εκκλησίας για τις αμβλώσεις, τις πολιτικές δολοφονίες, το οργανωμένο έγκλημα, την πολιτική διαφθορά και το Μεσανατολικό. Τα έργα του συχνά βασίζονται στον αυτοσχεδιασμό και στο ύφος της commedia dell’arte, έχουν μεταφραστεί σε 30 γλώσσες και έχουν ανέβει σε θέατρα όλου του κόσμου.

Παγκόσμια φήμη έχουν τα έργα του: «Μυστήριος μπούφος», «Ο τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού», «Κλέβε λιγότερο», «Δεν πληρώνω! Δεν πληρώνω!», «Οι αρχάγγελοι δεν παίζουν φλίπερ» και πολλά άλλα. Το 1997 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας.

Αμέσως μετά την ανακοίνωση της είδησης του θανάτου του, ο Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρένσι θέλησε να τονίσει σε δήλωσή του: «Με τον Ντάριο Φο η Ιταλία χάνει έναν από τους μεγάλους πρωταγωνιστές του θεάτρου, του πολιτισμού, της κοινωνικής ζωής της. Η σάτιρά του, η έρευνα και η διαρκής εργασία του επί σκηνής, η πολύπλευρη καλλιτεχνική του δραστηριότητα αποτελούν την μεγάλη παρακαταθήκη ενός μεγάλου Ιταλού, προς όλο τον κόσμο».

Πρόκειται, όπως γράφει ο ιταλικός τύπος, για έναν από τους πληρέστερους καλλιτέχνες της εποχής μας.