Με πολιτική νίκη της Γερμανίας στα σημεία, με κέρδη για το ΔΝΤ και ένα σαφές «καρότο» για την κυβέρνηση Τσίπρα έληξε η πολύωρη χθεσινή συνεδρίαση του Eurogroup.
Ας δούμε κωδικοποιημένα τι πήρε και τι έδωσε η κάθε πλευρά.
Τι κερδίζει η Γερμανία
- Μεταφορά των όποιων σημαντικών πολιτικών αποφάσεων για το ελληνικό χρέος από το 2018 και μετά, ώστε να αποφευχθούν οι διαγραφόμενοι πολιτικοί κίνδυνοι που σχετίζονται με τις εκλογές του φθινοπώρου του 2017 και τη σημερινή ραγδαία δημοσκοπική άνοδο της ακροδεξιάς Εναλλακτικής για τη Γερμανία.
- Παραμονή του ΔΝΤ στο ελληνικό μνημόνιο με πλήρη – και χρηματοδοτική συμμετοχή – υπό τον όρο μιας νέας ανάλυσης βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους, η οποία θα υποστηριχθεί ενδεχομένως με επιπλέον ρυθμίσεις και παραχωρήσεις εκ μέρους των Ευρωπαίων αν αυτό καταστεί αναγκαίο.
- Πλήρη εφαρμογή του μνημονίου από την Ελλάδα, χωρίς περιθώριο διασταλτικών ερμηνειών από την πλευρά των ελληνικών κυβερνήσεων. Το σήμα δόθηκε με την ευθεία σύνδεση την πρώτης υποδόσης των 10,3 δισ. με προσθήκες στα ήδη ψηφισθέντα προαπαιτούμενα και με την έμμεση – χρονική και ουσιαστική – σύνδεση των υπόλοιπων υποδόσεων με τη δεύτερη αξιολόγηση το φθινόπωρο.
- Τη γραπτή – και άρα επίσημη – παραδοχή του ΔΝΤ ότι στο τραπέζι δεν μπορεί να έρθει το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους. Οι όποιες διευθετήσεις θα είναι σύμφωνες με τη νομοθεσία της Ε.Ε., του EFSF / ESM και των άλλων ευρωπαϊκών θεσμών
- Τη υποχώρηση του ΔΝΤ από την απαίτησή του για εμπροσθοβαρή ρύθμιση του ελληνικού χρέους και σύνδεση των όποιων παρεμβάσεων με την πορεία του μνημονίου και της ελληνικής οικονομίας.
Τι κερδίζει το ΔΝΤ
- Την αναγνώριση, εκ μέρους της Γερμανίας και της ευρωζώνης, της πάγιας θέσης του Ταμείου ότι το ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο και χρήζει παρεμβάσεων.
- Τη ρητή δέσμευση της Γερμανίας και της ευρωζώνης «σε έναν προληπτικό μηχανισμό για το χρέος που θα τεθεί σε εφαρμογή μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος (σ.σ.: μετά το 2018) και θα διασφαλίζει τη βιωσιμότητα του χρέους σε μακροχρόνιο ορίζοντα, ακόμη και στην περίπτωση που υπάρξει το χειρότερο σενάριο».
- Τη διασφάλιση της αποπληρωμής του χρέους της Ελλάδας προς το Ταμείο μέσω της πιθανής εξαγοράς του από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM).
- Τη διασφάλιση του ρόλου του στην Ευρώπη, η οποία είναι κρίσιμη εν όψει των νέων πιθανών κινδύνων σε άλλες χώρες – η αστάθεια στη μετα-μνημονιακή Πορτογαλία και η απειλή εκτροχιασμού της Ιταλίας είναι οι δύο πιο χαρακτηριστικοί.
Το «καρότο» για τον Τσίπρα
- Τι κερδίζει η κυβέρνηση
- Την παραδοχή ότι το χρέος της δεν είναι βιώσιμο και άρα απαιτούνται ρυθμίσεις και παρεμβάσεις για να αποκατασταθεί η βιωσιμότητά του.
- Την εγγύηση βιωσιμότητας του χρέους ακόμη και στο χειρότερο σενάριο, μέσω ενός προληπτικού μηχανισμού, που θα τεθεί σε εγαρμογή μετά το τέλος του μνημονίου. Είναι η πρώτη φορά που η ευρωζώνη εγγυάται τη βιωσιμότητα του χρέους μιας χώρας – μέλους, χωρίς βεβαίως να εγγυάται το ίδιο το χρέος, κάτι που απαγορεύεται από τις ευρωπαϊκές συνθήκες. Η ευρωζώνη δεν θα μπορεί στο μέλλον να υπαναχωρήσει από αυτή τη δέσμευση.
- Την επανεξέταση, το 2018, του στόχου για διατήρηση υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων της τάξεως του 3,5% του ΑΕΠ, των οποίων η επίτευξη είναι, σύμφωνα και με το ΔΝΤ, αδύνατη σε μεγάλο βάθος χρόνου.
- Τη δημιουργία ενός «μαξιλαριού» για την εξυπηρέτηση του χρέους, με την επιστροφή κερδών που θα καταγράψουν από τη διακράτηση ελληνικών ομολόγων η ΕΚΤ, ο ESM και οι κεντρικές τράπεζες των χωρών της ευρωζώνης το δημοσιονομικό έτος 2017.
- Τη δέσμευση του Eurogroup ότι η Ελλάδα δεν θα πληρώνει πάνω από το 15% για τόκους και χρεολύσια μέχρι το 2018 και ότι στη συνέχεια δεν θα πληρώνει πάνω από το 20% του ΑΕΠ. Ωστόσο σε αυτές τις υποχρεώσεις περιλαμβάνονται – σε υψηλό ποσοστό – και τα έντοκα γραμμάτια, τα οποία όμως δεν εξοφλούνται στην ονομαστική τους τιμή, αλλά ανανεώνονται και το κράτος για την εξυπηρέτησή τους καταβάλλει μόνο τόκους, άρα το πραγματικό κόστος τους είναι πολύ χαμηλότερο από το ονομαστικό.
- Τη δέσμευση του Ντάισελμπλουμ ότι «αν χρειαστεί να βάλουμε περισσότερα στο τραπέζι θα το κάνουμε, και θα είναι τόσα ώστε να ανταποκρίνονται στη νέα ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους».
- Τη δέσμευση ότι θα παρασχεθεί βοήθεια στην Ελλάδα εκ μέρους της ευρωζώνης ώστε να επιτευχθεί η έξοδός στις αγορές, παρότι αυτός παραμένει ένας δύσκολος στόχος.
- Τη δέσμευση του Eurogroup ότι θα παράσχει στην Ελλάδα μακροχρόνια τεχνική βοήθεια με στόχο την αύξηση της ελληνικής ανάπτυξης.
- Ο στενός κορσές
Οι όσες και όποιες παρεμβάσεις για το χρέος θα συνοδεύονται από την απαρέγκλιτη τήρηση όλων των μνημονιακών δεσμεύσεων, αλλά και όσων θα ακολουθήσουν. Το μήνυμα ήρθε εμπράκτως
- με την απόρριψη κυβερνητικών «παροχών» όπως η μη είσπραξη των αναδρομικών του ΕΚΑΣ από τους συνταξιούχους, καθώς αυτά τα χρήματα θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να εξοικονομηθούν από το συνταξιοδοτικό σύστημα,
- με τα γκάζια στις ιδιωτικοποιήσεις – όχι μόνο επιτάχυνση, αλλά και εμπλουτισμός της λίστας,
- με τον πολυκερματισμό της τρέχουσας και των επόμενων δόσεων και την εξάρτηση της καταβολής της από νέα – κάθε φορά – προαπαιτούμενα,
- με τη διαχείριση των δόσεων για τα χρέη του Δημοσίου προς ιδιώτες από μηχανισμό ελεγχόμενο από τους δανειστές και όχι από την κυβέρνηση,
- με την απαίτηση για πλήρη ανεξαρτησία του ταμείου ιδιωτικοποιήσεων, ώστε η διαχείριση της δημόσιας περιουσίας να μην υπόκειται σε πολιτικές αποφάσεις.
Επιπλέον η επανείσοδος του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, αν μάλιστα συνοδεύεται από νέα χρηματοδότηση, θα απαιτήσει μια νέα συμφωνία με το Ταμείο, δηλαδή ένα νέο μνημόνιο.
Περαιτέρω η δήλωση του Eurogroup αποτελεί οδηγό και για τα έτη μετά το 2018, καθώς συναρτά την εγγύηση της βιωσιμότητας του χρέους με «τη σημασία μιας δημοσιονομικής πορείας σε συνάφεια με τις δημοσιονομικές δεσμεύσεις στο πλαίσιο της Ε.Ε.». Δηλαδή με την τήρηση του δημοσιονομικού συμφώνου αν η χώρα έχει βγει από το μνημόνιο. Σημειωτέον ότι οι στόχοι του συμφώνου ενδέχεται να είναι δυσκολότεροι από αυτούς του μνημονίου, με ό,τι τυχόν σημαίνει αυτό.
Με απλά λόγια, στο Eurogroup δεν έγινε κάποια χάρη προς την Ελλάδα. Δόθηκε ένα «καρότο», αλλά το μαστίγιο παραμένει στα χέρια των δανειστών…
*Ο Σταύρος Χριστακόπουλος είναι δημοσιογράφος στο Ποντίκι απ’ όπου και το άρθρο αυτό.