Κώστας Ανθόπουλος*: Εκπαιδευτική αποκέντρωση και τοπική κοινωνία

Το εκπαιδευτικό μοντέλο που επικράτησε για αρκετές δεκαετίες στη χώρα μας συνοψίστηκε κυρίαρχα στη ρήση «Το Υπουργείο Παιδείας αποφασίζει και τα σχολεία υλοποιούν».

Υπήρξαν ασφαλώς όλα αυτά τα χρόνια και προσπάθειες να δρομολογηθεί η διαδικασία αποσυγκέντρωσης του εκπαιδευτικού μας συστήματος, μέσω θεσμοθέτησης οργάνων και υπηρεσιών για την άσκηση συγκεκριμένων αρμοδιοτήτων σε περιφερειακό επίπεδο (Περιφερειακές Διευθύνσεις Εκπαίδευσης, Παιδαγωγικές Υποστηρικτικές Υπηρεσίες κ.λ.π.).

Την ίδια περίοδο σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες προωθήθηκαν αλλαγές στην εσωτερική οργάνωση και διοίκηση του σχολείου που είχαν προσανατολισμό την παιδαγωγική και διοικητική αυτοτέλεια του σχολείου, αναθέτοντας στις σχολικές μονάδες τη σημαντική ευθύνη και τον καταλυτικό ρόλο, σε συνεργασία και με τις τοπικές κοινωνίες και φορείς (Τοπική Αυτοδιοίκηση), να αποφασίζουν και να αντιμετωπίζουν από κοινού θέματα και προβλήματα που αφορούν τη λειτουργία του σχολείου.

Ιδιαίτερα στη δεκαετία του 1990 μετά την ψήφιση και του Β’ βαθμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης, και κάτω από την πίεση εξωτερικών οργανισμών στη δεκαετία του 2000 με την ένταξη μας στην ΟΝΕ, το ζήτημα της αποκέντρωσης του εκπαιδευτικού συστήματος στη χώρα μας τέθηκε στο επίκεντρο του εκπαιδευτικού και πολιτικού προβληματισμού αλλά και αντιπαλότητας που οξύνθηκε εξαιτίας του ρεύματος του κρατισμού που στάθηκε εμπόδιο να αναπτυχτεί ένας ουσιαστικός διάλογος για το παραπάνω ζήτημα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ενισχυθεί ο συγκεντρωτικός και γραφειοκρατικός  χαρακτήρας του σχολείου και να περιοριστούν σημαντικά οι δυνατότητες εσωτερικής ευελιξίας, αυτορρύθμισης, ανάπτυξης αυτενέργειας και καινοτομιών, διαμορφώνοντας ένα απόλυτα ομοιόμορφο προφίλ λειτουργίας για όλα τα ελληνικά σχολεία.

Ο απόλυτος συγκεντρωτισμός για τα θέματα της οργάνωσης του σχολείου ως αντίληψη έχει ολοκληρώσει τον κύκλο της, ευθύνεται για μια σειρά δυσλειτουργιών και προβλημάτων και χρήζει ριζικής αναθεώρησης  έτσι ώστε να επιδιώκει την ενίσχυση του ρόλου της τοπικής κοινωνίας και των εκπαιδευτικών φορέων που εμπλέκονται στη λειτουργία του σχολείου.

Τέτοιου είδους αρμοδιότητες αποκεντρωτικού χαρακτήρα είναι:

• Ο καθορισμός μέρος των προγραμμάτων σπουδών σε ότι αφορά την τοπική διάσταση (τοπική ιστορία, μαθήματα συνδεδεμένα με ιδιαιτερότητες του τοπικού φυσικού περιβάλλοντος ή της τοπικής παραγωγικής βάσης)
• Η επιλογή των διδακτικών εγχειριδίων και των κατάλληλων παιδαγωγικών προσεγγίσεων
• Η χρηματοδότηση σχολικών υποδομών μέχρι ένα ορισμένο επίπεδο.
• Η διαχείριση του εκπαιδευτικού προσωπικού.
• Η λήψη αποφάσεων για θέματα προγραμματισμού του εκπαιδευτικού έργου.
• Η οργάνωση της σχολικής ζωής και η μετατροπή του σχολείου σε τοπικό πολυδύναμο κέντρο γνώσης
• Η σύνδεση του σχολείου με την τοπική κοινωνία και τις ανάγκες της και η ευαισθητοποίηση μέσω της οργάνωσης ποικίλων εκδηλώσεων για τα προβλήματα που την απασχολούν.
• Η αποκέντρωση σε περιφερειακό επίπεδο και η λειτουργία τμημάτων και τομέων ερευνητικών κέντρων και παιδαγωγικών υποστηρικτικών θεσμών (ΠΕΚ, Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής κ.λ.π.

*Ο Κώστας Ανθόπουλος είναι Αντιπροέδρου του Α΄ Συλλόγου Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Θεσσαλονίκης

Προηγούμενα άρθρα

1. Κώστας Ανθόπουλος: Εκπαιδευτικές αλλαγές που έμειναν στο ράφι και πολιτικό δίδαγμα
2. Κώστας Ανθόπουλος: Εκτιμήσεις των διεθνών οργανισμών για τη σχολική ηγεσία και η συμβολή τους στο διάλογο για τη βελτίωση της διοίκησης της εκπαίδευσης
3. Κώστας Ανθόπουλος: Το σχολείο που βιώνουμε … το σχολείο που οραματιζόμαστε
4. Κώστας Ανθόπουλος: Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση και Κοινωνική Δυναμική
5. Κώστας Ανθόπουλος: Κοινωνική κρίση και σύγχρονος εκπαιδευτικός
6. Κώστας Ανθόπουλος: Εργασιακή ανασφάλεια στο δημόσιο και παραγωγικότητα
7. Κώστας Ανθόπουλος: Τοπική Αυτοδιοίκηση και Εκπαίδευση