Γιάννης Κουμέντος*: Και τώρα τι γίνεται με το Ολοήμερο Δημοτικό Σχολειό με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (ΕΑΕΠ); 2Ο Μέρος

Προσεγγίσεις του θέματος , ύστερα από την κατάργηση  του θεσμού, από το Υπουργείο Παιδείας.

2º Μέρος  Ιστορική αναδρομή παρεμβάσεων και καινοτομιών στο Δημοτικό Σχολείο. Τα χαρακτηριστικά του Ολοήμερου ΕΑΕΠ

Κατά το σχολικό έτος 1986-87 το ΥΠΕΠΘ αποφάσισε τη δοκιμαστική λειτουργία τμημάτων Δημιουργικής Απασχόλησης παιδιών εργαζόμενων γονέων (10 Ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία στο Λεκανοπέδιο Αττικής). Το μέτρο αφορούσε τους μαθητές των τριών πρώτων τάξεων του Δημοτικού Σχολείου ,όπου μπορούσαν τα παιδιά να παραμένουν μέχρι το απόγευμα ,αναλαμβάνοντας  οι γονείς  και οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης τη χρηματοδότηση .

Το 1989 το Υπουργείο Παιδείας με  την εγκύκλιό (Γ1/98/265/2-3-1989) καθιέρωσε τα «Προγράμματα Δημιουργικής Απασχόλησης Μαθητών –Παιδιών Εργαζόμενων Γονέων» (ΠΔΑΜΕΓ) .

Το σχολικό έτος 1994-1995 το Υπουργείο Παιδείας προχώρησε στη δοκιμαστική εφαρμογή Προγραμμάτων Δημιουργικής Απασχόλησης σε  δημοτικά σχολεία κυρίως για τα παιδιά των εργαζόμενων γονέων, σε περιοχές κοινωνικοοικονομικά ασθενέστερες.

Το μοντέλο αυτό λειτούργησε παράλληλα με τα Τμήματα Δημιουργικής Απασχόλησης που είχαν ιδρύσει οι γονείς μέχρι το 1998, καλύπτοντας  κυρίως κοινωνικές ανάγκες .

Παράλληλα με την γενικευμένη εφαρμογή του ολοήμερου Δημοτικού Σχολείου(Διευρυμένου Ωραρίου), εφαρμόσθηκαν Πιλοτικά Πανελλαδικά σε 28 σχολικές μονάδες της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης νέα προγράμματα σπουδών και μεθοδολογίας διδασκαλίας καθώς και  ωραρίου.(ν΄.2525/97)  Το πρόγραμμα των 28 Πιλοτικών  Ολοήμερων  Δημοτικών Σχολείων ήταν ενιαίο και υποχρεωτικό για όλους τους μαθητές και αναπτύσσονταν από τις 8.00 το έως στις 16.00 . Υιοθετούσε νέες  αρχές οργάνωσης και διδακτικής μεθοδολογίας. Ήταν,  ένα σχολείο  Ανοιχτό και ευέλικτο,  Στοχοκεντρικό, Διαθεματικό, Βιωματικό και Συνεργατικό, Παιδαγωγικά Διαφοροποιημένο,  Καινοτόμο.

«Το Νέο Σχολείο» σήμερα, όσον αφορά στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση ,υλοποιείται σε ένα μεγάλο αριθμό σχολικών μονάδων (1.300 περίπου ,το 65% του μαθητικού πληθυσμού) με την εφαρμογή του  προγράμματος  των ολοήμερων δημοτικών σχολείων με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (ΕΑΕΠ) (ΦΕΚ 804/9-6-2010).

• Καθιερώθηκε το Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (ΕΑΕΠ) που ενσωματώνει τους πρόδρομους θεσμούς της «Ευέλικτης Ζώνης», του Ολοήμερου σχολείου, του Διαθεματικού Ενιαίου Πλαίσιο Σπουδών, την εισαγωγή προγραμμάτων δραστηριοτήτων, την εισαγωγή στην διδασκαλία της Πληροφορικής και ξένης Γλώσσας, την αλλαγή των σχολικών εγχειριδίων βασισμένων σε σύγχρονες διδακτικές προσεγγίσεις καθώς και την αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας.
• Το πρόγραμμα των 800 ολοήμερων δημοτικών σχολείων  που ξεκίνησε να υλοποιείται από το σχολικό έτος 2010-11 στηρίχθηκε  στα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα  της πειραματικής  εφαρμογής των  Ολοήμερων  Δημοτικών Σχολείων και των  28 Πιλοτικών Ολοήμερων  Δημοτικών Σχολείων   ( σχετική διάταξη του Ν. 2525/1997), που  υλοποιήθηκε   την προηγούμενη  δεκαετία.
• Κατά το σχολικό έτος 2013-14 λειτούργησαν με το πρόγραμμα ΕΑΕΠ 1.300 δημοτικά σχολεία ,τα οποία αντιπροσωπεύουν το 65% των δημοτικών σχολείων της επικράτειας και στα οποία συμμετέχουν πάνω από 330.00 μαθητές και μαθήτριες.
• Στο πρόγραμμα ΕΑΕΠ από το σχολικό έτος 2014-15 εντάχθηκαν και όλα τα Πρότυπα-Πειραματικά δημοτικά σχολεία της χώρας, ως απόδειξη αποδοχής της καλής τους πρακτικής.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του Ολοήμερου Προγράμματος ΕΑΕΠ

Το πρωινό υποχρεωτικό πρόγραμμα του ΕΑΕΠ αυξάνει τις διδακτικές εβδομαδιαίες ώρες στις Α΄ και Β΄ τάξη από 25 σε 35 ώρες ,στις Γ΄ και Δ΄ τάξεις από 28 σε 35 ώρες και στις Ε΄ και Στ΄ τάξεις από 32 σε 35ώρες , αφού προστίθενται  σε αυτό  νέα διδακτικά αντικείμενα (π.χ. νέες τεχνολογίες, θεατρική αγωγή) και νέες δραστηριότητες  (π.χ. χορός, φιλοαναγνωσία ,  καινοτομίες ).

Προαιρετικά οι μαθητές μπορούν να  παρακολουθήσουν  το Ολοήμερο Πρόγραμμα                       το οποίο ολοκληρώνεται στις 16:15.

Προστίθεται το μάθημα των  Νέων Τεχνολογιών, της Θεατρικής Αγωγής καθώς και το μάθημα της Αγγλικής γλώσσας από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού.

Αυξάνονται οι ώρες της Φυσικής Αγωγής,  διδάσκεται υποχρεωτικά ο χορός, αυξάνονται οι ώρες της Μουσικής  και εισάγεται το μάθημα της Φιλαναγνωσίας.

Δίνεται έμφαση στην ανάπτυξη διαθεματικών δραστηριοτήτων, σε όλες τις τάξεις, με Αγωγή Υγείας, Διατροφικές Συνήθειες, Κυκλοφοριακή Αγωγή, Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, Τοπική Ιστορία- Τοπογεωγραφία.

Εισάγεται ως κυρίαρχη διδακτική μεθοδολογία η βιωματική, η συνεργατική μάθηση και η ανακαλυπτική μέθοδος.

Η υποχρεωτική παραμονή  όλων των μαθητών  μέχρι τις 14.οο επηρεάζει την παράμετρο χρόνος, αφού επιμηκύνεται   το πρόγραμμα  με τις επιπρόσθετες δραστηριότητες και τα νέα  διδακτικά αντικείμενα.

Τα νέα δεδομένα του ωρολογίου προγράμματος ΕΑΕΠ:

• Υπάρχει αύξηση κατά 1 ώρα του γλωσσικού μαθήματος στις Α΄ και Β΄ τάξεις. Η επιπλέον ώρα διατίθεται για ανάγνωση λογοτεχνικών κειμένων (Φιλαναγνωσία).
• Αύξηση κατά 1 ώρα του μαθήματος των μαθηματικών στις Α΄ και Β΄ τάξεις, για περισσότερο χρόνο εμβάθυνσης.
• Αισθητική Αγωγή: Περιλαμβάνει τα διακριτά διδακτικά αντικείμενα των   Εικαστικών,  της Μουσικής και της ΘεατρικήςΑγωγής.
• Το μάθημα της Μουσικής αυξάνεται κατά 1 ώρα στις Α΄ και Β΄ τάξεις.
• Το μάθημα της Θεατρικής Αγωγής διδάσκεται 1 ώρα για κάθε τάξη και εισάγεται ως υποχρεωτικό διδακτικό αντικείμενο του Ωρολογίου Προγράμματος.
• Οι ώρες του μαθήματος της Φυσικής Αγωγής αυξάνονται κατά 2 για τις Α΄, Β΄, Γ΄ και Δ΄ τάξεις ,ώστε οι μαθητές/τριες να ασκούνται ,αλλά και να μην κουράζονται.
• Στις τάξεις Α΄, Β΄, Γ΄, Δ΄ η μία διδακτική ώρα της Φυσικής Αγωγής διατίθεται για Χορούς ,για την προώθηση της μουσικοκινητής ανάπτυξης των μαθητών και την επαφή με τον ελληνικό και ευρωπαϊκό πολιτισμό .
• Προστίθεται το μάθημα των Αγγλικών στις Α΄ και Β΄ τάξεις για 2 ώρες και αυξάνεται κατά 1 ώρα για τις υπόλοιπες τάξεις, ώστε να ολοκληρώνεται η αναγκαία ύλη, που να οδηγεί εντός του δημόσιου εκπαιδευτικού συστήματος στην πιστοποίηση της Ξένης Γλώσσας.
• Προστίθεται το μάθημα των Τ.Π.Ε. για 2 ώρες εβδομαδιαίως σε όλες τις τάξεις.(Στην Α και Β τάξη 1 ώρα από το 2011-12)
• Στην Ευέλικτη Ζώνη (ΕΖ) αναπτύσσονται διαθεματικά προγράμματα με πρωτοβουλία του κάθε εκπαιδευτικού.

Υποχρεωτικά όμως  στις ώρες της Ευέλικτης Ζώνης, παρουσιάζονται οι ακόλουθες δραστηριότητες:

• Στην Α΄ τάξη: Η μία διδακτική ώρα(από τις τέσσερις) της ΕΖ διατίθεται για δραστηριότητες που αφορούν σε θέματα Αγωγής Υγείας.
• Στην Β΄ τάξη: Η μία διδακτική ώρα(από τις τέσσερις) της ΕΖ  διατίθεται για δραστηριότητες που αφορούν σε θέματα Διατροφικών Συνηθειών
• Στην Γ΄ τάξη: Η μία διδακτική ώρα (από τις τρείς) της ΕΖ διατίθεται για δραστηριότητες που αφορούν σε θέματα Κυκλοφοριακής Αγωγής.
• Στην Δ΄ τάξη: Η μία διδακτική ώρα (από τις τρείς) της ΕΖ τίθεται για δραστηριότητες που αφορούν θέματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης.

Στο ωρολόγιο πρόγραμμα των ολοήμερων Δημοτικών Σχολείων με ΕΑΕΠ η αναλογία ακαδημαϊκών (Γλώσσα, Μαθηματικά, Φυσική, Ιστορία ,Ξένες Γλώσσες κλπ) με τα μη ακαδημαϊκά-καινοτόμα- μαθήματα  (Φ.Α..Μουσική, Θεατρική Παιδείας, Καλλιτεχνικά, Πληροφορική κλπ) είναι η ακόλουθη:

• Στην Α΄ και Β΄ τάξη 17 διδακτικές ώρες ακαδημαϊκών μαθημάτων στις 35διδακτικές ώρες,
• στην Γ΄ και Δ΄ τάξη 20 ώρες ακαδημαϊκών μαθημάτων από τις 35 διδακτικές ώρες,
• στις Ε΄ και ΣΤ τάξεις 22 ώρες ακαδημαϊκών μαθημάτων στις 35 διδακτικές ώρες.

Η κατανομή αυτή των ακαδημαϊκών και μη μαθημάτων, όπως έχει διαπιστωθεί, δεν κουράζει τους μαθητές ,ενώ η εναλλαγή των εκπαιδευτικών ειδικοτήτων (13 ώρες διδασκαλίας) ,δεν αντικαθιστά τον δάσκαλο τάξης (22 ώρες διδασκαλίας) και είναι χρήσιμη  στην προσαρμογή των μαθητών στη συνεργασία και αποδοχή  και άλλων προσώπων στην εκπαίδευση τους.(αποδόμηση του εγωκεντρισμού των παιδιών που καλλιεργείται στις οικογένειες)

Το Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (ΕΑΕΠ) τυπικά και ουσιαστικά, στοχεύει στη βελτίωση της παρεχόμενης ποιότητας σπουδών και στην προώθηση ενός ανθρωποκεντρικού μοντέλου εκπαίδευσης.

Ενισχύει το δημοκρατικό χαρακτήρα της εκπαίδευσης, την ολιστική προσέγγιση της γνώσης, την ενίσχυση των μαθητών που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες, την άμβλυνση των εκπαιδευτικών ανισοτήτων, την διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής μεταξύ των μαθητών και την ενίσχυση του μαθησιακού αποτελέσματος, αναδεικνύοντας το θεσμό του ως έναν από τους κατ’ εξοχήν τρόπους παροχής αντισταθμιστικής αγωγής στη χώρα μας.

Ο βαθμός επιτυχίας  της εφαρμογής των στόχων του προγράμματος ΕΑΕΠ, εξαρτάται από τους ρυθμούς επιμόρφωσης και στήριξης των εκπαιδευτικών –ιδιαίτερα των εκπαιδευτικών ειδικοτήτων-αλλά και από τη συνέχεια και συνέπεια της διοικητικής υποστήριξης  της Διοίκησης της Εκπαίδευσης και  της βούλησης της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας.

* Ο Γιάννης Κουμέντος είναι Σχολικός Σύμβουλος Π.Ε.

Προηγούμενα άρθρα

1. Γιάννης Κουμέντος*: Και τώρα τι γίνεται με το Ολοήμερο Δημοτικό Σχολειό με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (ΕΑΕΠ); 1ο Μέρος Γενική  θεωρητική προσέγγιση
2. Γιάννης Ν. Κουμέντος: Ελληνική εκπαίδευση: Οι προκλήσεις της εποχής και το φαινόμενο του σύγχρονου Σίσυφου
3. Γιάννης Ν. Κουμέντος: Με αφορμή την έναρξη του διαλόγου για την παιδεία…
4. Γιάννης Ν. Κουμέντος: Περί «Γυμνασιοποίησης» του Δημοτικού Σχολείου
5. Γιάννης Ν. Κουμέντος: Τα ολοήμερα δημοτικά σχολεία με ΕΑΕΠ, ο νέος ρόλος των εκπ/κών και οι δυσκολίες εφαρμογής του προγράμματος
6. Γιάννης Ν. Κουμέντος: Ο νέος ρόλος και οι επιμορφωτικές ανάγκες των εκπαιδευτικών
7. Γιάννης Ν. Κουμέντος: Η παγκοσμιοποίηση και η κρίση των Εκπαιδευτικών Συστημάτων
8. Γιάννης Ν. Κουμέντος: «Τηλεσκουπίδια» ή προϊόντα ελεύθερης αγοράς;
9. Γιάννης Ν. Κουμέντος: Νέες τεχνολογίες στην εκπαίδευση: στο κρεβάτι του Προκρούστη