Γιάννης Κουμέντος*: Και τώρα τι γίνεται με το Ολοήμερο Δημοτικό Σχολειό με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (ΕΑΕΠ);

Προσεγγίσεις του θέματος , ύστερα από την κατάργηση  του θεσμού, από το Υπουργείο Παιδείας.

1^ο Μέρος: Γενική  θεωρητική προσέγγιση

Στη σημερινή εποχή οι  ραγδαίες  εξελίξεις  στις νέες τεχνολογίες και στις επικοινωνίες, η παγκοσμιοποίηση και οι ανοιχτές αγορές επιδρούν και προκαλούν αλλαγές στις κοινωνίες και στα εκπαιδευτικά συστήματα.

Όλο το οικονομικό και κοινωνικό πλαίσιο χαρακτηρίζεται από μια πολυπλοκότητα, η οποία θέτει νέες προβληματικές, οι οποίες απαιτούν  την προσαρμογή στα νέα δεδομένα.

 Τα εκπαιδευτικά συστήματα ,ως θεσμοί  του εποικοδομήματος, επηρεάζονται σημαντικά. Προκειμένου λοιπόν η εκπαίδευση να συμβαδίζει με τις ανάγκες της εποχής πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα εκάστοτε νέα δεδομένα και να δημιουργείται ένα κατάλληλο μαθησιακό, παιδαγωγικό περιβάλλον το όποιο ταυτόχρονα να είναι ελκυστικό, ώστε να επιτυγχάνεται ευχάριστα  η διαπαιδαγώγηση των παιδιών.

Σύμφωνα  με τις επικρατούσες επιστημονικές απόψεις, η αποτελεσματικότητα της μάθησης και της επικοινωνίας επηρεάζεται από γνωστικούς, ψυχολογικούς, συναισθηματικούς, κοινωνικούς, περιβαλλοντικούς και φυσικούς παράγοντες. Οι αλλαγές που πρέπει να εισαχθούν στο εκπαιδευτικό σύστημα έχουν τα χαρακτηριστικά  των εκπαιδευτικών καινοτομιών.

Τα τελευταία είκοσι περίπου χρόνια και στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα,  εισήχθησαν ,εφαρμόστηκαν και αξιολογήθηκαν καινοτόμα προγράμματα τα οποία στόχευαν αφενός στην αλλαγή των διαδικασιών μάθησης, ώστε από απομνημονευτική – ατομική να γίνει διερευνητική – ομαδοσυνεργατική και να προσεγγίζει τη γνώση ολιστικά, τόσο στην ανάπτυξη δεξιοτήτων όσο και στην καλλιέργεια θετικών στάσεων και συμπεριφορών των μαθητών .

Η σύγχρονη προσέγγιση προσδιορίζει πως  ο χώρος ,ο χρόνος και ο ρόλος του σχολείου αποτελούν  τρία δομικά στοιχεία της ύπαρξης του,  ταυτόχρονα με την  παροχή γνώσεων, την  ανάπτυξη  δεξιοτήτων, τη διαμόρφωση στάσεων και αξιών που θεμελιώνουν τη λειτουργία του. Αυτά τα στοιχεία  διαμορφώνουν το  λειτουργικό πλαίσιο των σχολικών μονάδων και το παιδαγωγικό πεδίο ανάπτυξης εκπαιδευτικών πολιτικών

Για την εφαρμογή των νέων εκπαιδευτικών πολιτικών και των καινοτομιών χρειάζεται να προωθηθούν νέες αντιλήψεις  και πρακτικές:

• στην αλλαγή αρχών και πεποιθήσεων,
• στην εφαρμογή νέων διδακτικών προσεγγίσεων,
• στη χρήση νέων διδακτικών μέσων.

Η καινοτομία στην ελληνική εκπαίδευση εμφανίσθηκε κυρίως με τη μορφή:

Καινοτόμων προγραμμάτων, στα οποία το νέο περιέχεται στις αρχές, τις διδακτικές προσεγγίσεις και τα διδακτικά μέσα,

• καινοτόμων διαδικασιών (π.χ. διαθεματικότητα, μέθοδος project),
• καινοτόμων μέσων (π.χ. νέες τεχνολογίες, το ψηφιακό σχολείο) και
• καινοτόμων αλλαγών στη λειτουργία του σχολείου (π.χ. Ευέλικτη Ζώνη, Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας, Τάξεις Υποδοχής ,Τάξεις Ένταξης κπλ).

Η εισαγωγή της νέας βιωματικής διδακτικής μεθοδολογίας συνοδεύθηκε με :

• την έμφαση στις ομαδοσυνεργατικές και βιωματικές προσεγγίσεις,
• την οικοδόμηση των  γνώσεων και την  ανάπτυξη μεταγνωστικών δεξιοτήτων των μαθητών
• την ευέλικτη διαχείριση του σχολικού χρόνου.
• την επικαιροποίηση – αναθεώρηση των Αναλυτικών Προγραμμάτων Σπουδών

Με βάση το πλαίσιο αυτό, ο ρόλος του σχολείου από καθαρά ακαδημαϊκός αλλάζει, αναθεωρείται, αποκτά   ρόλο δημιουργικό  και μετασχηματίζεται «σε μικρή κοιτίδα παραγωγής και επεξεργασίας πολιτισμού και πολιτιστικών αξιών».

Η διαδικασία αυτή αλλαγής του ρόλου του σχολείου απαιτεί χρόνο ,συνέχει ,συνέπεια στην εκπαιδευτική πολιτική και υποστήριξη των εκπαιδευτικών τάξης και ειδικοτήτων. Είναι μια πορεία δύσκολη και προϋποθέτει την αλλαγή στάσεων και συμπεριφορών  με ρήξεις απέναντι και στα ατομικά «βολέματα»,αλλά και τα συλλογικά συμφέροντα.

Η Ευρωπαϊκή Εκπαιδευτική Πολιτική

Η προσαρμογή του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, γίνεται την τελευταία εικοσιπενταετία, με χρονική βραδυπορία και παλινδρομήσεις. Η  Ε.Ε. προωθεί, με  βάση την αρχής της επικουρικότητας, τις συνεργασίες μεταξύ των μελών της υποστηρίζοντας συμπληρωματικές δράσεις στα εθνικά εκπαιδευτικά συστήματα.

Σε ότι αφορά τις χώρες τις Ευρωπαϊκής  Ένωσης, το 2007 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο  υιοθέτησε ένα πλαίσιο  βασικών δεικτών για τον έλεγχο της προόδου της Εκπαίδευσης προς τους «στόχους της Λισσαβόνας».

Πρόκειται για τους  ακόλουθους 16 δείκτες:

1. Συμμετοχή στην Προσχολική Εκπαίδευση,
2. Εκπαίδευση ατόμων Ειδικών Αναγκών,
3. Περιορισμός στη Εγκατάλειψη του σχολείου, 
4. Εγγραμματοσύνη στην Ανάγνωση, τα Μαθηματικά και τις Φυσικές Επιστήμες,
5. Γλωσσικές δεξιότητες,
6. Δεξιότητες στις τεχνολογίες
7. Πληροφόρησης και επικοινωνιών,
8. Πολιτειακές δεξιότητες,
9. Δεξιότητες μαθαίνω πώς να μαθαίνω,
10. Αύξηση του αριθμού των νέων που ολοκληρώνουν την Ανώτερη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Λύκειο),
11. Επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών και των επιμορφωτών,
12. Απόφοιτοι Ανωτάτης εκπαίδευσης,
13. Διεθνική κινητικότητα των φοιτητών της Ανωτάτης εκπαίδευσης,
14. Συμμετοχή ενηλίκων στη δια βίου μάθηση και δεξιότητες ενηλίκων,
15. Επίδοση του πληθυσμού στην εκπαίδευση,
16. Επένδυση στη εκπαίδευση και κατάρτιση.

Ο σχεδιασμός  και η εφαρμογή του «Νέου Σχολείου» που ξεκίνησε το 2010,έλαβε υπόψη του τόσο τις παιδαγωγικές καινοτομίες ,όσο και τις Ευρωπαϊκές προκλήσεις και εξελίξεις.

Η πολιτική για το Νέο Σχολείο βασίσθηκε στις ανάγκες της ελληνικής εκπαιδευτικής πραγματικότητας, στις προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη Βελτίωση των Ικανοτήτων για τον 21 Αιώνα (Ιούλιος 2008),τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (Νοέμβριος 2009), τις πιλοτικές εφαρμογές προγραμμάτων και τις μελέτες του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας(ΚΕΕ).

Με βάση το προαναφερόμενο πλαίσιο σχεδιάσθηκαν και υλοποιήθηκαν  για την υποχρεωτική εκπαίδευση πολιτικές:

• στο δημοτικό σχολείο με την σταδιακή εισαγωγή του προγράμματος του Ενιαίου Αναμορφωμένου Εκπαιδευτικού Προγράμματος (ΕΑΕΠ)
• την αλλαγή στο Γυμνάσιο με την εισαγωγή των project και
• την πιλοτική εφαρμογή σε Νηπιαγωγείο, Δημοτικό  και Γυμνάσιο των Νέων Προγραμμάτων Σπουδών.

Οι πολιτικές αυτές ξεκίνησαν το 2010 και είχαν ως χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης της εφαρμογής το 2014. Οι πολιτικές εξελίξεις και αλλαγές στην ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας και των κυβερνήσεων, είτε «πάγωσαν», είτε και ανέτρεψαν τον στρατηγικό εκπαιδευτικό σχεδιασμό.

* Ο Γιάννης Κουμέντος είναι Σχολικός Σύμβουλος Π.Ε.

Προηγούμενα άρθρα

1. Γιάννης Ν. Κουμέντος: Ελληνική εκπαίδευση: Οι προκλήσεις της εποχής και το φαινόμενο του σύγχρονου Σίσυφου
2. Γιάννης Ν. Κουμέντος: Με αφορμή την έναρξη του διαλόγου για την παιδεία…
3. Γιάννης Ν. Κουμέντος: Περί «Γυμνασιοποίησης» του Δημοτικού Σχολείου
4. Γιάννης Ν. Κουμέντος: Τα ολοήμερα δημοτικά σχολεία με ΕΑΕΠ, ο νέος ρόλος των εκπ/κών και οι δυσκολίες εφαρμογής του προγράμματος
5. Γιάννης Ν. Κουμέντος: Ο νέος ρόλος και οι επιμορφωτικές ανάγκες των εκπαιδευτικών
6. Γιάννης Ν. Κουμέντος: Η παγκοσμιοποίηση και η κρίση των Εκπαιδευτικών Συστημάτων
7. Γιάννης Ν. Κουμέντος: «Τηλεσκουπίδια» ή προϊόντα ελεύθερης αγοράς;
8. Γιάννης Ν. Κουμέντος: Νέες τεχνολογίες στην εκπαίδευση: στο κρεβάτι του Προκρούστη