Κώστας Ανθόπουλος*: Εκτιμήσεις των διεθνών οργανισμών για τη σχολική ηγεσία και η συμβολή τους στο διάλογο για τη βελτίωση της διοίκησης της εκπαίδευσης

Από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 και μέχρι σήμερα διαδοχικές ηγεσίες του Υπουργείου Παιδείας προκειμένου να δρομολογήσουν θεσμικές αλλαγές και τομές στα θέματα οργάνωσης και διοίκησης της εκπαίδευσης κατευθύνθηκαν στην αναζήτηση τεχνογνωσίας από ποικίλους διεθνείς οργανισμούς που μελετούν σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο τα εκπαιδευτικά συστήματα.

Ένας τέτοιος διεθνής οργανισμός στον οποίον απευθύνθηκαν στο παρελθόν διάφορες ηγεσίες του Υπουργείου Παιδείας είναι ο  Ο.Ο.Σ.Α.

Στην έκθεση του Ο.Ο.Σ.Α. το 2008 με θέμα «Βελτίωση της εκπαιδευτικής ηγεσίας» υπογραμμίζεται ο κρίσιμος ρόλος των διευθυντών σχολείων και η ιδιαίτερη θετική επίδρασή τους και ο καθοριστικός τους ρόλος στη σχολική μάθηση. Τα βασικά πορίσματα αυτής της έκθεσης ενσωματώθηκαν στο τελικό κείμενο με θέμα: «Καλύτερες επιδόσεις και επιτυχείς μεταρρυθμίσεις στην εκπαίδευση – Προτάσεις για την εκπαιδευτική πολιτική στην Ελλάδα» που αποτελεί και τη σύνοψη των θέσεων και τις ‘υποδείξεις’ του Οργανισμού για την αλλαγή του προσανατολισμού και λήψη αποφάσεων για διαρθρωτικές αλλαγές στη δομή και οργάνωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος.

Η ίδια μελέτη αναγνωρίζει τέσσερις βασικούς τομείς ευθύνης για να είναι δυνατό η σχολική ηγεσία να βελτιώσει τα αποτελέσματα των μαθητών.

Οι τομείς αυτοί είναι:

α) Υποστήριξη και ανάπτυξη της ποιότητας των εκπαιδευτικών κι αυτό γιατί υπάρχει η πεποίθηση ότι η διοίκηση των σχολείων οφείλει να είναι ικανή να προσαρμόζει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα στις τοπικές ανάγκες, να προωθεί την εργασία των εκπαιδευτικών σε ομάδες και να ασχολείται με την παρακολούθηση και εφαρμογή προγραμμάτων επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών.

β) Στοχοθέτηση και λογοδοσία καθώς είναι διάχυτη η αντίληψη ότι η σχολική ηγεσία είναι απαραίτητο να έχει τη διακριτική ευχέρεια να καθορίζει τον προσανατολισμό της σχολικής μονάδας, να δημιουργεί σχολικά προγράμματα, να επιλέγει στόχους και να παρακολουθεί τη διαρκή βελτίωση της σχολικής πρακτικής.

γ) Η στρατηγική διαχείριση οικονομικών θεμάτων και ανθρώπινου δυναμικού μέσω της ανάθεσης αρμοδιοτήτων που έχουν σχέση με υπηρεσίες οικονομικής υποστήριξης των σχολείων αλλά και επιπρόσθετα αποφασιστικών αρμοδιοτήτων σε θέματα προσλήψεων εκπαιδευτικών.

δ) Συνεργασία με άλλα σχολεία αφού τα στελέχη διοίκησης της σχολικής μονάδας πρέπει να αναπτύσσουν δεξιότητες που διευρύνουν τα παραδοσιακά στενά όρια των συνόρων του σχολείου τους.

Με βάση αυτήν την έκθεση, οι διευθυντές των σχολείων δε θα πρέπει απλά να περιορίζονται σε ρόλο διαχειριστή του σχολείου αλλά να λειτουργούν ως ηγέτες ενός διδακτικού οργανισμού, να δρουν διαδραστικά με τους εκπαιδευτικούς προκειμένου να δημιουργούν μια συνεκτική παραγωγική μαθησιακή κοινότητα. Καταλυτικό ρόλο σε όλα τα παραπάνω διαδραματίζει η υλοποίηση επιμορφωτικών προγραμμάτων με αντικείμενο την παιδαγωγική διοίκηση και την έμφαση σε θέματα που έχουν σχέση με τη διαχείριση πόρων και ανθρώπινου δυναμικού με σκοπό την απόκτηση πρακτικών διευθυντικών δεξιοτήτων.

Από όλα τα παραπάνω προκύπτουν εύλογα ζητήματα σχετικά με το ρόλο της σχολικής ηγεσίας και τις αναγκαίες θεσμικές τομές που επιβάλλεται να δρομολογηθούν καθώς και για την υπαρκτή απόσταση που χωρίζει την νεοελληνική εκπαιδευτική μας πραγματικότητα από τις ευρωπαϊκές και διεθνείς εμπειρίες.

Αντιπαραβάλλοντας τις προαναφερόμενες εκτιμήσεις του Ο.Ο.Σ.Α. με τη σημερινή πραγματικότητα της διοίκησης της εκπαίδευσης ενδεδειγμένες προτάσεις είναι:

• Η αξιοποίηση του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης για την υλοποίηση προγραμμάτων εισαγωγικής και περιοδικής επιμόρφωσης για όλα τα στελέχη της διοίκησης της εκπαίδευσης σε θέματα που αφορούν την οργάνωση και διοίκηση της εκπαίδευσης.
• Η οργάνωση ερευνών για την ανίχνευση των επιμορφωτικών αναγκών των στελεχών εκπαίδευσης καθώς επίσης και η προβολή καινοτόμων καλών πρακτικών.
• Οι περιοδικές συναντήσεις για ανταλλαγή εμπειριών και ανάπτυξη συνεργασιών των διευθυντών των σχολικών μονάδων τόσο εντός ελληνικής επικράτειας όσο και σε ευρωπαϊκή εμβέλεια.
• Η εναλλαγή ανάθεσης ευθυνών μεταξύ των στελεχών εκπαίδευσης και του διδακτικού προσωπικού μέσω της εμπλοκής σε θέματα διοίκησης της εκπαίδευσης σε περισσότερα άτομα με στόχο να επιτυγχάνεται η αίσθηση της συλλογικότητας και της συνεισφοράς στη λήψη αποφάσεων.
• Η ανάπτυξη μεταπτυχιακών προγραμμάτων στα Α.Ε.Ι. που να διασφαλίζουν τη μαζική πρόσβαση σε όσους το επιθυμούν, στο πρότυπο του φινλανδικού μοντέλου

* Ο Κώστας Ανθόπουλος είναι μέλος του Δ.Σ. Α’ Συλλόγου Εκπαιδευτικών Θεσσαλονίκης

Προηγούμενα άρθρα

1. Κώστας Ανθόπουλος: Το σχολείο που βιώνουμε … το σχολείο που οραματιζόμαστε
2. Κώστας Ανθόπουλος: Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση και Κοινωνική Δυναμική
3. Κώστας Ανθόπουλος: Κοινωνική κρίση και σύγχρονος εκπαιδευτικός
4. Κώστας Ανθόπουλος: Εργασιακή ανασφάλεια στο δημόσιο και παραγωγικότητα
5. Κώστας Ανθόπουλος: Τοπική Αυτοδιοίκηση και Εκπαίδευση