Διονύσης Λεϊμονής: Η τέρψη της ανάγνωσης

Γιορτάζοντας την Παγκόσμια ημέρα παιδικού βιβλίου θα ήθελα να μοιραστώ κάποιες σκέψεις μου μαζί σας σχετικά με την τέρψη της ανάγνωσης την ωφελιμότητα της. Κατά τις επισκέψεις μου σε σχολεία, γονείς, εκπαιδευτικοί, μαθητές-αναγνώστες συχνά με ρωτούν γιατί πρέπει να διαβάζουμε, τι αποκομίζουμε από μια ανάγνωση, ποια τα οφέλη της… ψάχνοντας πολλές φορές να θέσουμε κανόνες και όρους σε όλα και σε καθετί. Κατά την ταπεινή μου γνώμη λοιπόν και μιλώ όχι ως συγγραφέας αλλά ως αναγνώστης κι εγώ, αφού αν δεν διαβάζεις πολύ, δεν γράφεις καλά, η ανάγνωση είναι πάνω απ’ όλα και πρώτα απ’ όλα τέρψη, είναι χαρά, είναι απόλαυση.  Το να διυλίζουμε τον κώνωπα και να ψάχνουμε συγκεκριμένα οφέλη που πρέπει να καταγραφούν στον νου μας νομίζω είναι ματαιοπονία, η χαρά της ανάγνωσης καταγράφεται στην ψυχή μας πρώτιστα, αφού έτσι καταφέρνουμε να νιώθουμε όμορφα, κι αυτό μας ξεκουράζει, μας ταξιδεύει, μας μεταφέρει σε τόπους και χρόνους ικανοποιώντας τη δίψα μας όχι μόνο για μάθηση αλλά για απόδραση από μια καθημερινότητα, που πιθανόν επαναλαμβάνεται μηχανικά κουράζοντάς μας. Η ανάγνωση για αυτόν ακριβώς τον λόγο, ως μια ανάγκη να ζήσουμε καλύτερα τη ζωή ζώντας και βιώνοντας πολλές ζωές και καταστάσεις σαν αυτές που περιγράφονται στα βιβλία, πρέπει να ξεκινάει από πολύ πολύ μικρή ηλικία στα πλαίσια της οικογένειας, δημιουργώντας μια μοναδική σχέση μεταξύ παιδιών και γονιών, εγγονών και παππούδων, αναγνωστών και φίλων κι έπειτα βέβαια να συνεχίζεται στο σχολείο όλων των βαθμίδων εξασφαλίζοντας την αποδοχή της και την αξιοποίησή της σε όλη τη μετέπειτα ενήλικη ζωή μας. Η ανάγνωση είναι ευχής έργο να αποτελεί μια καθημερινότητά μας, μια ευεργετική συνήθεια, μια λυτρωτική διαδικασία για μικρούς και μεγάλους, αλλά επειδή σήμερα μιλάμε για το παιδικό βιβλίο και για μικρούς αναγνώστες, η ανάγνωση στα παιδιά μας πρέπει να περάσει από εμάς, τους μεγάλους ως μια αναγκαιότητα σαν αυτή του πρωινού πλυσίματος για να ξυπνήσουμε, του βουρτσίσματος των δοντιών για να αναπνεύσουμε, του ντυσίματος για να μην ντρεπόμαστε να ξεμυτίσουμε από το σπίτι μας, των γευμάτων της ημέρας για να επιβιώσουμε, του ύπνου για να ανακτήσουμε τις δυνάμεις μας  αν και δεν θα το περιόριζα σε καμιά περίπτωση χρονικά… Γι’ αυτό οφείλουμε ως ενήλικες να οδηγήσουμε τα παιδιά μας προς αυτήν την κατεύθυνση προσδοκώντας να χαρούν την ανάγνωση και βέβαια σε καμιά περίπτωση να μην το δουν  ως μια ανάγκη που πρέπει να παρέχεται δοσοληπτικά. Στην επαφή μου με τους γονείς διακρίνω μια αγωνία για το πώς θα στρέψουν τα παιδιά στην ανάγνωση, μαζί με την  αγωνία τους αυτή εκφράζουν και μια ανησυχία αν στρέφουν τα παιδιά προς τα κατάλληλα βιβλία, αν μπορούν να θέσουν τα κριτήρια επιλογής του σωστού βιβλίου. Κι είναι κατανοητό αυτό, αφού η ευθύνη μας για την ανατροφή των παιδιών είναι που βαραίνει στους ώμους μας ως ένα ιερό καθήκον. Κατανοώ την αγωνία, τους φόβους και την ανησυχία όλων μας για το τι θα δώσουμε στα παιδιά μας, είναι ακριβώς η ίδια ανησυχία, σας βεβαιώ, που αισθάνεται κι ένας συγγραφέας που γράφει για παιδιά κι η ευθύνη του μεγαλύτερη όταν οι αναγνώστες  είναι λιλιπούτειοι. Έχω την εντύπωση όμως πως οι φόβοι, ο δισταγμός, οι αναστολές μεταφέρονται έτσι στα παιδιά και ένας αόρατος γίγαντας με 400 χέρια κι άλλα τόσα πόδια, δύσμορφος και αποκρουστικός είναι έτσι έτοιμος να στραγγαλίσει την πραγματική μας επιθυμία να τους δώσουμε τα καλύτερα, να τους προτείνουμε τις πιο ωραίες αναγνώσεις. Αυτό που θα μας κάνει να λειτουργήσουμε σωστά μικροί και μεγάλοι σχετικά με την ανάγνωση είναι να ξεφοβηθούμε την ανάγνωση, να αφήσουμε λιγάκι κατά μέρος τους στόχους και τους σκοπούς μιας απολαυστικής διαδικασίας, να θέσουμε ως κριτήρια την τέρψη, την αισθητική απόλαυση, τη δύναμη που μπορεί να περικλείει ένα κείμενο, ώστε να ενεργοποιήσει τη φαντασία, να πάει παραπέρα τη συγγραφική δράση, να ξεκλειδώσει ένα δωμάτιο με μύριους θησαυρούς που δεν θα διστάσουμε να τους χαρούμε, να τους εκτιμήσουμε, να τους αξιοποιήσουμε, να τους εξαργυρώσουμε δημιουργικά.

Μια φορά κι έναν καιρό λοιπόν ένα παιδί θα διαλέξει ένα βιβλίο με τα κριτήρια τα δικά μας, με τα κριτήρια τα δικά του θα κάνει την επιλογή του και θα προσμένει την ώρα του ταξιδέματος μέσα από τις σελίδες του.  Μα δίχως καν να το αντιληφθεί κανείς και υποσυνείδητα όλοι οι ήρωες των παραμυθιών κι άλλοι τόσοι ήρωες παιδικών ιστοριών θα προλάβουν να τρυπώσουν δίχως να το πάρει είδηση κανείς στην τσάντα του έτοιμοι να το συντροφεύσουν στη ζωή από τώρα μέχρι την ώριμη ηλικία σε ένα ταξίδι ονειρικό, παραμυθιακό, εξωπραγματικό, αν θέλετε, σαν αυτά που χρειαζόμαστε για να σηκωθούμε λίγο πιο πάνω από τη γη μας. Έτσι θα ξεκινήσει κι αυτό με ούριο άνεμο χάρη στη δική μας παρότρυνση, στήριξη και ευχή ένα ταξίδι με προορισμό το άγνωστο, μα ένα άγνωστο που θα ‘χει διαμορφώσει κανείς με νου και φαντασία μέσα από τις πιο καλές αναγνώσεις του…

Ο Διονύσης Λεϊμονής είναι εκπαιδευτικός – συγγραφέας

Προηγούμενα άρθρα

1. Διονύσης Λεϊμονής: Ο δάσκαλος σε έναν κόσμο που δεν αλλάζει
2. Διονύσης Λεϊμονής: Με μια πιρόγα αρμενίζουμε, διαβάζουμε κι ανακαλύπτουμε μαλάματα