Δημ. Συνεργασία Εκπ/κών: Διαπολιτισμική εκπαίδευση

Η Ελλάδα από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 εξ’ αιτίας των κοινωνικοπολιτικών εξελίξεων στην περιοχή του βαλκανικού χώρου, της Εγγύς και Μέσης Ανατολής, καθώς και των πολιτικών ανακατατάξεων στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Ευρώπης έγινε χώρα εισροής χιλιάδων μεταναστών γεγονός που είχε ως συνέπεια από χώρα εξαγωγής μεταναστών να γίνει χώρα υποδοχής.

Μπροστά στη νέα πραγματικότητα που δημιούργησε η αυξανόμενη δυναμική του φαινομένου της μετανάστευσης στο χώρο της εκπαίδευσης, το Υπουργείο Παιδείας από το 1996 και στο εξής προχώρησε στην κατοχύρωση και ανάπτυξη της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης με βάση σχετικούς νόμους και υπουργικές αποφάσεις.

Το πλαίσιο για την εκπαιδευτική πολιτική της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης αποτελεί ο Νόμος 2413/96 με βάση τον οποίον ιδρύθηκαν 26 σχολεία διαπολιτισμικής εκπαίδευσης και προσδιορίστηκε ο σκοπός και το περιεχόμενο της λειτουργίας τους. Ο νόμος αυτός όμως στην πραγματικότητα έμεινε ανενεργός γι’ αυτό ακριβώς τα σχολεία αυτά αφέθηκαν στην τύχη τους.

Ταυτόχρονα, όλη αυτήν την περίοδο, θεσμοθετήθηκαν οι τάξεις υποδοχής, τα φροντιστηριακά τμήματα και εφαρμόστηκαν ποικίλα προγράμματα διαπολιτισμικής εκπαίδευσης πιλοτικού χαρακτήρα με κονδύλια του Β΄ και Γ΄ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης και φορείς υλοποίησης τα Πανεπιστήμια Αθηνών και Ιωαννίνων. Οι δράσεις των παραπάνω  προγραμμάτων είχαν παρεμβατικό χαρακτήρα και πρακτικό προσανατολισμό και αφορούσαν την παραγωγή ειδικού εκπαιδευτικού υλικού, την επιμόρφωση δασκάλων και την τοποθέτηση στα σχολεία μας δίγλωσσων ωρομίσθιων εκπαιδευτικών.

Τα προγράμματα αυτά όμως δεν είχαν συνέχεια αλλά και η πολιτική του Υπουργείου Παιδείας στα θέματα της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης κινήθηκε σε αποσπασματικό επίπεδο και συχνά αντιφατικό και ανακόλουθο με αποτέλεσμα οι αρχικές προσδοκίες για την ποιοτική ανάπτυξη της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης στη χώρα μας να μην ευοδωθούν και τα προβλήματα στο χώρο αυτό να ενταθούν.

Οφείλουμε πάντως να παραδεχτούμε ότι η διαπολιτισμική εκπαίδευση που γεννήθηκε από την ανάγκη εξεύρεσης λύσης στα πολλά εκπαιδευτικά προβλήματα και γενικότερα στα προβλήματα κοινωνικοποίησης των παιδιών των μετακινούμενων πληθυσμών, που στην συντριπτική πλειοψηφία τους προέρχονται από τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, δεν πρέπει να εξαντλείται σε συγκεκριμένα θεσμικά εκπαιδευτικά μέτρα, αλλά πρέπει να διαπερνά όλη τη σχολική ζωή. Γι’ αυτό το λόγο είναι αναγκαίες οι θεσμικές αλλαγές στο περιεχόμενο της λειτουργίας του σχολείου έτσι ώστε να προκύπτουν πολιτισμικές συνθέσεις που να δίνουν τη δυνατότητα στο μαθητή να ανταποκρίνεται στα νέα δεδομένα μιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας.

Συμπεράσματα-Προτάσεις

Για να ανταποκριθούν τα διαπολιτισμικά σχολεία στον πολυεπίπεδο ρόλο τους απαιτούνται μια σειρά μέτρα όπως:

• Άμεση ενεργοποίηση του νόμου για την διαπολιτισμική εκπαίδευση που αφορούν στην εφαρμογή ειδικών αναλυτικών προγραμμάτων, την προσθήκη εναλλακτικών μαθημάτων και τον μικρό αριθμό μαθητών ανά τμήμα.
• Λειτουργία ειδικών επιμορφωτικών προγραμμάτων για θέματα διαπολιτισμικής εκπαίδευσης. Η διαμόρφωση θετικών στάσεων στους εκπαιδευτικούς προϋποθέτει και την κατάλληλη ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και επιμόρφωσή τους σε άλλες κουλτούρες και άλλους τρόπους ζωής.
• Σύνδεση του σχολείου με επιστημονικό φορέα για συμβουλευτική καθοδήγηση. Ορισμός ενός Σχολικού Συμβούλου με εμπειρία σε θέματα διαπολιτισμικής εκπαίδευσης ανά Περιφέρεια Εκπαίδευσης για το συντονισμό και την καθοδήγηση του εκπαιδευτικού έργου.
• Απαραίτητη η ψυχοκοινωνική στήριξη των μαθητών και των οικογενειών τους. Τοποθέτηση συνεργατών που θα συνδέουν την οικογένεια με το σχολείο και θα μεσολαβούν για την επίλυση προβλημάτων που προκύπτουν.
• Τοποθέτηση δίγλωσσων εκπαιδευτικών.
• Διάχυση της πολυπολιτισμικότητας μέσα από τα κείμενα της λογοτεχνικής ανθολογίας, της μουσικής της αισθητικής αγωγής, του παραμυθιού. Δυνατότητα εναλλακτικής διδασκαλίας τους στο σχολικό πρόγραμμα.
• Επιλογή βιβλίων και παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες και θα έχουν αφετηρία το μορφωτικό κεφάλαιο των μαθητών.
• Δημιουργία κέντρου πληροφόρησης με τη μορφή εξειδικευμένων βιβλιοθηκών για μαθητές και εκπαιδευτικούς, καθώς και τη δημιουργία ιστοσελίδων για άντληση πληροφοριών.
• Εφαρμογή καινοτόμων δραστηριοτήτων μέσα από τις περιοχές των προγραμμάτων αγωγής υγείας, περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και των δράσεων των ευρωπαϊκών προγραμμάτων Erasmus+.
• Συνεργασία με υπηρεσίες υγείας, κοινωνικές υπηρεσίες και κοινωνικούς λειτουργούς.
• Συνεργασία με την επόμενη βαθμίδα εκπαίδευσης στην οποία προωθούνται οι μαθητές για παρακολούθηση της φοίτησής τους.
• Τοποθέτηση ειδικών συνεργατών που θα συνδέουν την οικογένεια με το σχολείο και θα παρέχουν κάθε μορφής υποστήριξη (ψυχοκοινωνική, μεταφραστική, επικοινωνιακή κλπ)
• Να δοθούν κίνητρα για τη συνεχή συνεργασία των διαπολιτισμικών σχολείων με τα παιδαγωγικά τμήματα των Πανεπιστημίων, πάνω σε εξειδικευμένα προγράμματα του τομέα της διαπολιτισμικής αγωγής.
• Συνεργασία των σχολείων σε τακτικό επίπεδο μέσα από πανελλαδικές συναντήσεις για ανατροφοδότηση και ανταλλαγή εμπειριών.
• Οργάνωση επιμορφωτικών σεμιναρίων που θα απευθύνονται σε μαθητές, εκπαιδευτικούς και γονείς για να τονιστεί η δυνατότητα συνύπαρξης ατόμων με διαφορετικά πολιτικά χαρακτηριστικά.

Ανάλογες παρεμβάσεις απαιτούνται και σε σχολικές μονάδες στις οποίες φοιτά υψηλό ποσοστό αλλοδαπών μαθητών προκειμένου να γίνει πιο αποτελεσματική η ενσωμάτωση αυτών των μαθητών στο εκπαιδευτικό γίγνεσθαι της χώρας μας. Επίσης είναι απαραίτητη η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση θεμάτων που συνδέονται με τον τρόπο λειτουργίας των τάξεων υποδοχής και των φροντιστηριακών τμημάτων.