Καθημερινή: Δύο αποστολές για έκδοση νομίσματος

Πληθώρα σχεδίων Β κυοφορούνταν στις τάξεις της πρώτης κυβέρνησης της Αριστεράς. Όπως αποκαλύπτει σήμερα η «Κ», ο Αλέξης Τσίπρας είχε συστήσει μυστική ομάδα ειδικών αποστολών. Μεταξύ αυτών, ήταν η διαπραγμάτευση με τη Μόσχα για το άνοιγμα πιστωτικής γραμμής, εν γνώσει του Παναγιώτη Λαφαζάνη αλλά εν αγνοία του Γιάνη Βαρουφάκη. Η ομάδα αυτή απασχολήθηκε και με το πώς θα πληρώνονταν οι υποχρεώσεις του Δημοσίου (μισθοί και συντάξεις) στο σενάριο κατάρρευσης των διαπραγματεύσεων.

Ο κ. Βαρουφάκης είχε προτείνει –επανειλημμένως– τη χρήση παράλληλου συστήματος πληρωμών. Το σχέδιο απορρίφθηκε γιατί θεωρήθηκε ότι η αντίδραση, ιδιαίτερα των συνταξιούχων, σε περίπτωση πληρωμής τους με IOUs ή (ακόμα χειρότερα) με πιστώσεις σε ένα παράλληλο ηλεκτρονικό σύστημα, θα ήταν εκρηκτική. Έτσι επικράτησε –σε πολύ προκαταρκτικό επίπεδο– η σκέψη να χρησιμοποιηθούν τα αποθεματικά σε ευρώ που φυλάσσονταν στο Νομισματοκοπείο (μη εγκεκριμένα προς κυκλοφορία από την ΕΚΤ).

Επιπλέον, είχαν γίνει ενέργειες προετοιμασίας της χώρας για έκδοση νέου νομίσματος. Είχαν γίνει δύο ταξίδια, σε δύο διαφορετικές ηπείρους, για επίσκεψη σε εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην έκδοση νομισμάτων. Από τα ταξίδια προέκυψε το συμπέρασμα ότι θα χρειαζόταν τουλάχιστον έναν μήνα από τη στιγμή που θα δινόταν η εντολή για να κυκλοφορήσει το νέο νόμισμα. Είχαν επίσης γίνει αποστολές σε χώρες της Λατινικής Αμερικής, προκειμένου να συναφθούν συμφωνίες για την προμήθεια καυσίμων, μοσχαρίσιου κρέατος και φαρμάκων. Οι άνθρωποι που είχαν αναλάβει αυτές τις επαφές, έως και την εβδομάδα του δημοψηφίσματος, συνειδητοποίησαν ότι ο πρωθυπουργός δεν επιθυμούσε την ενεργοποίηση κανενός εξ αυτών των σχεδίων, που βρίσκονταν ούτως η άλλως σε πολύ πρώιμη φάση. Φοβήθηκε δύο πράγματα: την αποχώρηση κορυφαίων μελών της κυβέρνησης και ενδεχόμενη προσχώρησή τους σε οικουμενική χωρίς τη συμμετοχή του και την πιθανότητα κοινωνικής εξέγερσης.

Παρά τα ηρωικά του τιτιβίσματα την Κυριακή 28 Ιουνίου περί της αντίθεσης της ελληνικής κυβέρνησης στους κεφαλαιακούς ελέγχους, ο κ. Βαρουφάκης γνώριζε στη φάση εκείνη ότι ήταν αναπόφευκτοι. Οι τράπεζες, αν άνοιγαν τη Δευτέρα, θα «πέθαιναν» από ακατάσχετη αιμορραγία μαζικών αποσύρσεων καταθέσεων, στο πλαίσιο του πανικού που είχε προκαλέσει η προκήρυξη δημοψηφίσματος. Ήδη την προηγούμενη ημέρα, στην επίσκεψη των κ. Δραγασάκη και Τσακαλώτου στον Μάριο Ντράγκι, οι δύο πλευρές είχαν συζητήσει για την επιβολή των ελέγχων και είχαν συμφωνήσει να γίνει με τρόπο «ομαλό και αναστρέψιμο», όπως αναφέρει στην «Κ» ο κ. Δραγασάκης.

Στο Συμβούλιο Συστημικής Ευστάθειας εκείνο το απόγευμα, ο κ. Βαρουφάκης εμφανίσθηκε συνεργάσιμος και μάλλον ευδιάθετος. Σχολίασε μάλιστα ότι οι κεφαλαιακοί έλεγχοι είχαν τα θετικά τους, καθώς θα αυξανόταν η χρήση καρτών. Η συνεδρίαση έληξε κατά τις 8, με τα βασικά σημεία της ΠΝΠ έτοιμα. Ωστόσο, ο κ. Στουρνάρας ενημερώθηκε για την τελική έκδοση της Πράξης πέντε λεπτά πριν από την προθεσμία (τα μεσάνυκτα) που του είχε δοθεί από την ΕΚΤ, με την πάροδο της οποίας θα λαμβάνονταν δραστικά, μη αναστρέψιμα μέτρα.

Στο μεσοδιάστημα, φτάνοντας –με μεγάλη καθυστέρηση– στο Μαξίμου, ο κ. Βαρουφάκης αντιμετώπισε ομαδικά πυρά. Ο κ. Τσίπρας εξοργίστηκε όταν συνειδητοποίησε ότι το προσχέδιο της ΠΝΠ δεν είχε πρόβλεψη για το ποσό που θα μπορούσαν να αποσύρουν ανά εβδομάδα οι συνταξιούχοι. Για πολλούς παρευρισκομένους ήταν ενδεικτικό της ελαφρότητας με την οποία ο κ. Βαρουφάκης διαχειριζόταν την κατάσταση.

Ο τελευταίος έχει ισχυριστεί ότι σε αυτή τη φάση εισηγήθηκε τα αντίμετρα που θεωρούσε ότι θα υποχρέωναν τελικά τους Ευρωπαίους σε συμβιβασμό: την αναδιάρθρωση των (υπό ελληνικό Δίκαιο) κρατικών ομολόγων στην κατοχή της ΕΚΤ, την εισαγωγή ενός παράλληλου ηλεκτρονικού συστήματος πληρωμών και την ανάκτηση ελέγχου της Τράπεζας της Ελλάδος. Σύμφωνα με τον ίδιο τον κ. Βαρουφάκη (στη συνέντευξή του στο ΣΚΑΪ), στην εισήγηση, που έγινε συντεταγμένα στο πλαίσιο του λεγόμενου «πολεμικού συμβουλίου» έξι ατόμων, αντιτάχθηκε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, που έπεισε τελικά τον πρωθυπουργό.

Η όποια εισήγηση του κ. Βαρουφάκη όμως φαίνεται ότι έγινε κυριολεκτικά «στο πόδι». Ο κ. Δραγασάκης δηλώνει στην «Κ» ότι δεν υπήρξε κάποια συνάντηση της ομάδας στην οποία αναφέρεται ο πρώην υπουργός και ότι το βράδυ εκείνο ο κ. Βαρουφάκης επανέλαβε ιδέες που είχε επαναλάβει αρκετές φορές στο παρελθόν, «αναφέροντας μάλιστα ότι δεν θα μπορούσαν να υλοποιηθούν, γιατί δεν είχε γίνει η απαραίτητη προετοιμασία και οι συνέπειες θα ήταν καταστροφικές». «Είχα πει –και το επανέλαβα τις μέρες εκείνες του Ιουνίου– ότι μία παράταση της κατάστασης μη συμφωνίας θα μας οδηγούσε ξανά στην ανάγκη προσφυγής στο ΔΝΤ, αφού δεν θα είχαμε συνάλλαγμα για εισαγωγές», προσθέτει. Σχετικά με τον κ. Βαρουφάκη, δηλώνει με νόημα: «Γίνεται μία προσπάθεια από κάποιους να ξαναγραφτεί η Ιστορία».

Ο Παναγιώτης Λαφαζάνης, μιλώντας στην «Κ», δηλώνει και αυτός άγνοια για τη διεξαγωγή μιας τέτοιας ψηφοφορίας, αλλά και του ίδιου του «πολεμικού συμβουλίου». Αν έγινε τέτοια ψηφοφορία πάντως –σημειώνει– «δεν είναι τρόπος αυτός να παίρνει αποφάσεις, και ιδιαίτερα τέτοιου βάρους, μία κυβέρνηση, παρακάμπτοντας τα θεσμικά όργανα».