Φίλιππος Κωνσταντινίδης: Η ελληνική εκπαίδευση στην εποχή της κρίσης

Η έντονη οικονομική κρίση που βιώνει η χώρα μας τα τελευταία  χρόνια, εκτός από τις δημοσιονομικού τύπου διαστάσεις της, επέφερε γενικότερες αλλαγές στην ελληνική κοινωνία. Δε θα ήταν υπερβολή να ισχυριστούμε, πως  α) δεν υπάρχει πλευρά της κοινωνικής ζωής που δεν επηρεάστηκε  και β) εύκολα συμπεραίνουμε  πως η Ελλάδα συνεχίζει να βρίσκεται σε μία εξαιρετικά καίρια καμπή της ιστορίας της.

Όπως ήταν αναμενόμενο, μεταξύ όλων των άλλων, και η ελληνική εκπαίδευση δέχτηκε επιδράσεις ποικιλότροπα και εις βάθος, από την εν λόγω κρίση σε όλες τις εκφάνσεις της  (χρηματοδότηση, θεσμοί, διάρθρωση, εκπαιδευτικές πρακτικές και στάσεις, αναλυτικά προγράμματα,  διαρθρωτικές αλλαγές).

 Η εκπαίδευση είναι ένα δημόσιο αγαθό, γι’ αυτό την εποπτεία και την ευθύνη για την υλοποίησή της την έχει, και οφείλει να την έχει, εξολοκλήρου η Πολιτεία.

Τα  προβλήματα της Δημόσιας Εκπαίδευσης αντί να επιλύονται, χρόνο με το χρόνο οξύνονται! Οι  διαχρονικές υποσχέσεις κυβερνώντων και τα συνθήματα μένουν στα  προεκλογικά παράθυρα και μπαλκόνια.

Οι δαπάνες για την Παιδεία στα τελευταία   χρόνια υπολογίζεται ότι έχουν μειωθεί  κατά 40%, καλύπτοντας συνολικά μόλις το 2,5 με 2,8% επί του εθνικού ΑΕΠ.

Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι κατά την τελευταία πενταετία αυξήθηκε ο αριθμός των μαθητών που δεν πηγαίνουν στο σχολείο. Ταυτόχρονα παρατηρούνται φαινόμενα υποσιτισμού των μαθητών και ραγδαία αύξηση ψυχοκοινωνικών προβλημάτων , ως απόρροια των δυσμενών κοινωνικοοικονομικών συνθηκών.

Εύκολα διαπιστώνει κανείς την έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού για την εκπαίδευση, τις στρεβλώσεις αλλά και την «καταστροφή» που επέβαλλαν οι πολιτικές λιτότητας.

Τραγική υποχρηματοδότηση και έλλειψη προσωπικού σε όλες τις βαθμίδες, ανεργία πτυχιούχων, φοιτητές που σπουδάζουν «λάθος» αντικείμενο, είναι κάποια από τα δείγματα που διαμορφώνουν σκηνικό οπισθοδρόμησης για την ελληνική εκπαίδευση

Στο περιβάλλον οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, η αγορά απαξιώνει επιδεικτικά την επένδυση του κράτους και της εκπαίδευσης και γίνεται αιτία μετανάστευσης του νέου επιστημονικού δυναμικού της χώρας σε κράτη-μέλη της Βόρειας Ευρώπης, υπονομεύοντας την ελπίδα βιώσιμης οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης της χώρας.

 Η εκπαίδευση  όμως στη χώρα μας , αντί να εμπνέει και να χαρίζει δημιουργικά φτερά, συνθλίβει και καταθλίβει.

 Είναι χαρακτηριστικές οι πολλές αλλαγές σε ονόματα και σε  τίτλους  του υπουργείου, σε προθέσεις και κατευθύνσεις,  σε ρόλους,  και στρατηγικές, όπου κάθε «μαθητευόμενος μάγος» που αναλαμβάνοντας να «μεταρρυθμίσει», τελικά απορυθμίζει  την παιδεία. Πολλαπλές αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα, που το κάνουν να ομοιάζει σαν  ένα συνεχές πείραμα. 

Η αντιστροφή αυτής της κατάστασης είναι υποχρέωση ολόκληρης της κοινωνίας. Είναι συνθήκη απαραίτητη τόσο για την ανάπτυξη όσο και για την ύπαρξή μας. Ο εθνικός σχεδιασμός  πέρα από εμμονικές παρωχημένες αντιλήψεις, μικροκομματικά συμφέροντα  ιδεοληψίες προβάλει μονόδρομος.

Είναι πεποίθηση για μας στην Δημοκρατική Συνεργασία και μ’ αυτή την αρχή προσερχόμαστε στο διάλογο (αρκεί να μην είναι προσχηματικός), ότι σε κάθε προοδευτική κοινωνία η παιδεία είναι πεδίο πρώτης προτεραιότητας και σημείο αναφοράς της κοινωνικής της ταυτότητας. Είναι ο χώρος, στον οποίο αντανακλάται το όνειρο κάθε κοινωνίας, για την εξέλιξή της μέσα από την πρόοδο των παιδιών της.

 Για μας η Παιδεία, είναι μια κατ’ εξοχήν παραγωγική επένδυση. Αναπτύσσει τις ικανότητες του ανθρώπινου κεφαλαίου, που αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Είναι λοιπόν, ένας χώρος σύνθεσης  και «συνάντησης» που πρέπει να οικοδομούνται  σχέσεις εμπιστοσύνης και συναίνεσης για να κάνουμε:

• ένα σχολείο ανοιχτό, ένα σχολείο δράσης, χαράς και δημιουργίας.
• ένα σχολείο ανθρώπινο, ένα σχολείο που να μπορεί να διαμορφώσει τον ελεύθερο, υπεύθυνο διεκδικητικό, κριτικά σκεπτόμενο, κοινωνικά συμμέτοχο και δημοκρατικό πολίτη.

Και πρέπει ν’ αρχίσουμε από την οικογένεια και τα νηπιαγωγεία, την γενική και ειδική αγωγή και να επιμείνουμε απαρέγκλιτα και για πολλές δεκαετίες σε όλες τις βαθμίδες. Μαγικές συνταγές δεν υπάρχουν και όπως λέει ο Οδυσσέας Ελύτης στο  « Άξιον Εστί» “…για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολύ…”

ΠΗΓΕΣ

• Κέντρο Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής της ΓΣΕΕ
• Αθηνά Ζώνιου-Σιδέρη. Η ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα στην εποχή της οικονομικής κρίσης
• 360ο γύρω από την εκπαίδευση, Δημοκρατική Συνεργασία Εκπ/κων Π.Ε.