Guardian: Οι τρεις μέρες που έσωσαν το ευρώ – Το παρασκήνιο των διαπραγματεύσεων του Ιουλίου

Τα αποτελέσματα, καίτοι βρίσκονται εν προόδω, είναι σχεδόν καταγεγραμμένα: η Ελλάδα τον Ιούλιο υποχώρησε έναντι των δανειστών, έπειτα από μακρά περίοδο σκληρών συζητήσεων, και υπέγραψε το τρίτο Μνημόνιο, το οποίο ουσιαστικά την κράτησε στο ευρώ.

Κι όμως, έχουν συμβεί πολλά που ακόμη δεν έχουν δει το φως της δημοσιότητας και τα οποία, στις μέρες μας, δεν περιμένουν τον ιστορικό του μέλλοντος να τα καταγράψει. Ο δημοσιογράφος του Guardian, Ίαν Τρέινορ γράφει ένα μακροσκελές άρθρο-αφήγημα για τις «τρεις ημέρες που έσωσαν το ευρώ».

Όλα ξεκινούν από το απόγευμα της 10ης Ιουλίου, ημέρα Παρασκευή. Οι ΥΠΟΙΚ της Ευρωζώνης φτιάχνουν τις βαλίτσες τους με προορισμό τις Βρυξέλλες όπου θα συναντηθούν για αν συζητήσουν άλλη μια φορά για το ελληνικό πρόβλημα. Τότε, στα γραφεία κάποιων υψηλών αξιωματούχων φτάνει ένα email από το Βερολίνο που άπαντες το χαρακτηρίζουν σοκαριστικό. Είναι η γνωστή πρόταση Σόιμπλε για τάιμ άουτ της Ελλάδας από την Ευρωζώνη. Δεν ήταν η πρώτη φορά που είχε ακουστεί η πιθανότητα της αποχώρησης της Ελλάδας από το ευρώ, απλώς μέχρι εκείνη τη στιγμή αυτή η προοπτική έμοιαζε σαν μια μακρινή πιθανότητα ή σαν εικοτολογία. Αυτή τη φορά εμφανιζόταν σχηματισμένη και οργανωμένη από τη Γερμανία.

Ήταν πλέον φανερό: η Αθήνα έπρεπε να υποταγεί στο Βερολίνο και να παραχωρήσει την κυριαρχία της

Ένας από τους παραλήπτες του μηνύματος, λέει τώρα: «Ήταν ξεκάθαρο, ήταν γραμμένο και ήταν σκληρό και αδυσώπητο». Εννοώντας πως η πρόταση του Σόιμπλε είναι ανεβάσει το συναγερμό στο… κόκκινο με τη Ρώμη, το Παρίσι, τη Φρανκφούρτη και τις Βρυξέλλες να τρέχουν να προλάβουν τα χειρότερα. Ένας άλλος ανώτερος αξιωματούχος παραδέχεται πως το email πήγε σε ελάχιστα άτομα, σε αυτά που έπρεπε, και επίσης, «έδειχνε τη σκληρή στάση του Σόιμπλε και την περίπτωση του Grexit να μοιάζει πιο πιθανή από ποτέ. Ουσιαστικά, μας έλεγε ότι από Δευτέρα πρέπει να ξεκινήσουμε την επεξεργασία του σχεδίου». Φυσικά, το πλάνο Σόιμπλε έφτασε και στα χέρια των ΥΠΟΙΚ όταν έγινε το Eurogroup – το πιο καθοριστικό για το μέλλον της κοινής νομισματικής ένωσης. Ήταν πλέον φανερό: η Αθήνα έπρεπε να υποταγεί στο Βερολίνο και να παραχωρήσει την κυριαρχία της σε σημαντικά και καίρια κομμάτια της δημόσιας και οικονομικής διοίκησης.

Ο Σόιμπλε παρουσίασε στους ομολόγους του το σχέδιο σε μια σελίδα, σταλμένο σε μορφή non paper. Πέραν του τάιμ άουτ, η πρόταση του Σόιμπλε περιλάμβανε και το Ταμείο Αποκρατικοποιήσεων που θα είχε έδρα το Λουξεμβούργο. Ο Σόιμπλε ήθελε να επαναλάβει αυτό που έγινε στη Γερμανία μετά την Πτώση του Τείχους το 1989 και τα περιουσιακά στοιχεία της τότε Αν. Γερμανίας πέρασαν στα χέρια των Δυτικών εν μια νυκτί. Ένας υπουργός χώρας της Ευρωζώνης όταν πήρε στα χέρια τη σελίδα αναφώνησε: «Κατά 60% είμαστε κοντά στο Grexit». Ένας άλλος διπλωμάτης παραδέχεται πως η συγκεκριμένη πρόταση σκανδάλισε πολύ κόσμο, καθώς ήταν σαν να ζητούσε από όλους να διαβούν τον Ρουβίκωνα και να δεχθούν την αποχώρηση της Ελλάδας. Πρώτος που αντέδρασε ήταν ο Ματέο Ρέντσι.

Το σίγουρο είναι ότι ο Σόιμπλε δεν μπλόφαρε, όπως υπέθεσαν πολλοί στην αρχή: εννοούσε και πίστευε κάθε λέξη και κάθε πρόταση. Μάλιστα, κατάλαβαν πως είχε το πλάνο στο μυαλό του εδώ και ένα χρόνο – πριν καν αναλάβει ο Τσίπρας τα ηνία της Ελλάδας. Ο ελιγμός που έκανε στις 10 Ιουλίου ήταν τέτοιας υφής που ανάγκασε τους άλλους να κρατήσουν την ανάσα τους. Έδειξε για πρώτη φορά τόσο ξεκάθαρα ότι η Γερμανία πιστεύει ότι η συμμετοχή στο κοινό νόμισμα δεν είναι αιώνια. Κάτι τέτοιο, φυσικά, προκάλεσε τον τρόμο σε πολιτικούς και τεχνοκράτες, με τον Ιταλό πρωθυπουργό να σκέφτεται ότι είναι το επόμενο θύμα. Επίσης, ο Σόιμπλε έλεγε ανοιχτά στην Αθήνα: «Σου δίνουμε λεφτά για να φύγεις» και επιπλέον πετούσε και ως δέλεαρ τη διαγραφή χρέους.

Όλοι ήθελαν να κρατήσουν την Ελλάδα στο ευρώ, αλλά φοβούνταν μήπως η Μέρκελ ταχθεί στο πλευρό του Σόιμπλε

Αμέσως, μετά τις κινήσεις του Σόιμπλε, ο Γιούνκερ συγκαλεί έκτακτο συμβούλιο με τον Ντομπρόβσκις και τον Μοσκοβισί και ζητάει ραντεβού με τον Ολάντ στο Παρίσι. Όλοι ήθελαν να κρατήσουν την Ελλάδα στο ευρώ, αλλά φοβούνταν μήπως η Μέρκελ ταχθεί στο πλευρό του Σόιμπλε. Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, δεν θα είχαν τη δύναμη να σταματήσουν τις εξελίξεις.

Σημειωτέον ότι ο Γιούνκερ έμαθε την πρόταση Σόιμπλε το απόγευμα της Παρασκευής. Το ίδιο συνέβη με τους Τουσκ, Ντράγκι, Ντάισελμπλουμ και Βίζερ. Ακόμη και η Μέρκελ το έμαθε πολύ αργά. Ο Σόιμπλε την ενημέρωσε εκείνη την Παρασκευή, όπως και τον Ζίγκμαρ Γκάμπριελ τον οποίο πήρε στο τηλέφωνο. Οι επόμενες τρεις ημέρες από την αποκάλυψη της πρότασης Σόιμπλε ήταν δύσκολες και αποτελούνταν από μαραθώνιες συναντήσεις πολιτικών και τραπεζιτών. Οι ειδικοί λένε εκ των υστέρων πως δεν έχουν συναντήσει τόσο έντονες, ηφαιστειώδεις και δραματικές συζητήσεις για ένα θέμα της Ευρωζώνης. Εν συνεχεία το θέμα πέρασε στη Σύνοδο Κορυφής που συνεδρίαζε την Κυριακή. Το θέμα έμενε ανοιχτό ωσάν βαθιά πληγή: η Ελλάδα ήταν πολύ κοντά στην έξοδο από το ευρώ. Μα, πως να μείνει η Ελλάδα, ακόμη και αν πάρα πολλοί ήθελαν να την κρατήσουν, από τη στιγμή που τα οικονομικά της ήταν σε κακό χάλι και οι συζητήσεις του Τσίπρα και του Βαρουφάκη με τους Ευρωπαίους ήταν σαν να κολυμπούσαν σε βραστό νερό; Ειδικά ο Βαρουφάκης ήταν πλέον «κόκκινο» πανί για όλους.

Επιπλέον, το ΔΝΤ μέσω της Λαγκάρντ άρχισε να σκληραίνει τη στάση του και η Μέρκελ δεν μπορούσε να βρει δίοδο για να λύσει το πρόβλημα. Επακολούθησε και το δημοψήφισμα στην Ελλάδα και έκανε τα πράγματα ακόμη πιο δύσκολα. Ωστόσο, η αλλαγή του Βαρουφάκη με τον Τσακαλώτο έδειξε ότι ο Τσίπρας επιθυμεί να ακολουθήσει πλέον άλλη τακτική. Ο Τσίπρας, ενδιαμέσως, πήρε το πράσινο φως από την ελληνική Βουλή που του έδωσε το δικαίωμα να διαπραγματευτεί, αλλά κανείς δεν υπολόγισε τα «γεράκια» του Eurogroup που δεν έβαζαν τα όπλα στο θηκάρι. Και δεν ήταν μόνο ο Σόιμπλε, αλλά ο Κάζιμιρ και ο Σταμπ που έκαναν λόγο για Plan B. O μόνος που έδειχνε να αντιτίθεται σθεναρά στο σχέδιο Σόιμπλε ήταν ο Μισέλ Σαπέν. Ενώ από τη Φρανκφούρτη, ο Ντράγκι συνέχιζε να πιστεύει στο γνωστό μάντρα «θα κάνω ό,τι πρέπει για το ευρώ». Σε αυτή την περίπτωση «ό,τι πρέπει για να μην φύγει η Ελλάδα από το ευρώ».

Για να φτάσουμε στη Σύνοδο Κορυφής, αμέσως μετά την αποκάλυψη του πλάνου Σόιμπλε, που κουβαλάει πλέον το βάρος της πιθανής εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ. Σε αυτήν ο Τουσκ έπαιξε καθοριστικό ρόλο, καθώς ήταν ο άνθρωπος που κίνησε πολλά νήματα για να υπάρξει μια συμφωνία και να μην φύγει κανείς από την αίθουσα με την αίσθηση ότι ήρθε το τέλος. Η Μέρκελ κλείστηκε σε ένα γραφείο με τον Τσίπρα και μετρούσαν τις κόκκινες γραμμές τους. Ο Ολάντ συναντήθηκε με τον Ρέντσι και συμφώνησαν ότι η Ελλάδα πρέπει να μείνει στο ευρώ και ο Τουσκ συνέχισε τη δουλειά μυρμηγκιού για να λύσει το γόρδιο δεσμό. Κάτι που τελικά έγινε με την Αθήνα και τον Τσίπρα να υποκύπτουν και να υπογράφουν το τρίτο Μνημόνιο.

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο του Ian Traynor του Guardian με τίτλο «Three days that saved the euro» πατώντας ΕΔΩ