Σε πλήρη διάλυση βρίσκεται τα τελευταία χρόνια η μεσαία τάξη στην Ελλάδα, καθώς οι πολιτικές των σκληρών δημοσιονομικών προσαρμογών από το 2010 και μετά, έπληξαν κατά κύριο λόγο τα μεσαία εισοδήματα.
Τεράστιες περιουσίες χάθηκαν σε ακίνητα, μετοχές, ομόλογα, με κατόχους κατά κύριο λόγο αποταμιευτές που επένδυσαν τα χρήματα της εργασίας τους. Πέρα από την καταστροφή που υπέστησαν χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις, την αύξηση της ανεργίας -η οποία οδηγεί στην ρευστοποίηση περιουσιακών στοιχείων ή το «ξόδεμα» των καταθέσεων προκειμένου να πληρωθούν χρέη- και τη «βουτιά» στην κατανάλωση, σημαντικές είναι οι πολιτικές αποφάσεις που οδήγησαν στην εξαφάνιση της μεσαίας τάξης. Ο πλούτος στην Ελλάδα από το 2000 και μετά αυξήθηκε με εντυπωσιακούς ρυθμούς, σε σημείο που η όλη κατάσταση να μοιάζει με «φούσκα». Απότομα και εξαιρετικά βίαια αυτή η «φούσκα» έσκασε στα χρόνια των μνημονίων. Εκφράζονται δε φόβοι ότι και τα επόμενα χρόνια οι πολιτικές που θα ακολουθηθούν θα οδηγήσουν στην ενίσχυση της λεγόμενης «κοινωνίας των δύο τρίτων».
Οι φτωχοί φτωχότεροι
Οι φτωχοί θα γίνονται ακόμη φτωχότεροι, η μεσαία τάξη θα εξαφανιστεί, ενώ ένα μικρό ποσοστό του πληθυσμού θα βρίσκεται στα ανώτατα επίπεδα της πυραμίδας του πλούτου ανέγγιχτη από την κρίση ή τουλάχιστον με ελαφρές απώλειες.
Η έρευνα που δημοσιεύτηκε πριν από λίγες ημέρες από την Credit Suisse είναι χαρακτηριστική για το πώς συρρικνώνεται η μεσαία τάξη από τα μέτρα που επιβάλλονται. Μόνο μέσα σε 12 μήνες οι Έλληνες έγιναν φτωχότεροι κατά 12%. Από τον Ιούνιο πέρυσι μέχρι τον Ιούνιο του 2015 το ύψος του πλούτου των κατοίκων μειώθηκε στα 81.342 δολάρια από 98.097 δολάρια, χάθηκαν δηλαδή περίπου 17 χιλ. δολάρια σε ένα έτος.
Σήμερα ο συνολικός πλούτος των Ελλήνων υπολογίζεται σε 743 δισ. δολάρια, όταν το 2007 είχε ξεπεράσει το 1,1 τρισ. δολ. Μάλιστα, πριν από οκτώ χρόνια η περιουσία κάθε Έλληνα υπολογιζόταν σε 136.751 δολάρια, ενώ το 2000 ήταν 55.716 δολ. Δηλαδή ξαφνικά προ της περίοδο 2000-2007 ο ατομικός πλούτος σχεδόν τριπλασιάστηκε για να υποχωρήσει τα επόμενα οκτώ χρόνια, αλλά να βρίσκεται ακόμη σε υψηλότερα επίπεδα απ’ ό,τι το 2000. Από αυτή τη δραματική πτώση, που είναι της τάξης του 41%, η Credit Suisse εκτιμά ότι επηρεάστηκαν πάνω από 1,2 εκατομμύρια Έλληνες. Μέσα στα χρόνια αυτά χάθηκαν δηλαδή περίπου 500 δισ. δολάρια. Να σημειωθεί ότι ως πλούτος υπολογίζονται τα ακίνητα που διαθέτει κανείς, οι μετοχές στο ελληνικό χρηματιστήριο, ομόλογα, καθώς και οι καταθέσεις, οι οποίες υπολογίζονται με βάση τη συναλλαγματική ισοτιμία ευρώ/δολαρίου.
Η εξαφάνιση του πλούτου
Είναι λογικό επομένως την εποχή της χρηματιστηριακής έκρηξης και εν συνεχεία της εντυπωσιακής αύξησης στις τιμές των ακινήτων η περιουσία των Ελλήνων να εκτοξευτεί. Τα τελευταία χρόνια των μνημονίων η δραματική υποχώρηση του Χρηματιστηρίου, η κατάρρευση της αγοράς ομολόγων και το «κούρεμα» αυτών, καθώς και η βουτιά της τιμής του ευρώ σε σύγκριση με το δολάριο, έφεραν την εξαφάνιση του πλούτου στην Ελλάδα. Από τα στοιχεία της έρευνας προκύπτει βεβαίως και η συρρίκνωση της μεσαίας τάξης. Συγκεκριμένα υπολογίζεται ότι από 4,7 εκατ. άνθρωποι που βρισκόταν στην μεσαία τάξη υποχώρησαν σε 4,6 εκατ. με τη χώρα μας να είναι μεταξύ των πέντε χωρών (με Αργεντινή, Ρωσία, Αίγυπτο, Τουρκία) που γνώρισαν συρρίκνωση της μεσαίας τάξης τον 21ο αιώνα.
Όμως, το πιο αρνητικό στοιχείο έρχεται αν υπάρξει σύγκριση με τα προ κρίσης χρόνια. Συγκεκριμένα, φέτος υπολογίζεται μεν ότι ο αριθμός των Ελλήνων βρίσκεται στα 4,6 εκατ. από 4,7 εκατ. το 2000, αλλά ήταν 5,8 εκατ. το 2008, δηλαδή χάθηκαν 1,2 εκατ. πολίτες που ανήκαν στη μεσαία τάξη.
Η εξαιρετικά δυσμενής εικόνα μοιάζει να διορθώνεται ελαφρώς εάν εξετάσει κάποιος τη συνολική περιουσία των Ελλήνων και αναφορικά με το διάστημα 2000 – 2015. Το 2000 υπολογίζονταν στα 457 δισ. δολάρια, ενώ για φέτος τοποθετείται στα 678 δισ., σημειώνοντας άνοδο 221 δισ. δολαρίων.
Από πέρυσι τον Ιούνιο υπολογίζεται ότι τα ακίνητα των Ελλήνων υποχώρησαν κατά 5,2%, η συναλλαγματική ισοτιμία ευρώ/δολαρίου κατά 18% και η κεφαλαιοποίηση του Χρηματιστηρίου κατά 54,9%. Το αποτέλεσμα είναι να χαθεί μεγάλο μέρος της περιουσίας, 17,1% σε ένα χρόνο, ενώ την περίοδο 2000-2015 η απώλεια φτάνει το 40,5%. Ειδικά για τα ακίνητα τονίζεται στην έρευνα ότι είναι η δεύτερη μεγαλύτερη παγκοσμίως (μετά την Πολωνία με -5,5%) ενώ συνολικά η μείωση του πλούτου στην Ελλάδα αν υπολογιστεί σε ευρώ θα φτάνει σε ένα χρόνο το 21%.
Η πρόβλεψη των ερευνητών και συντακτών της έκθεσης, είναι πως θα απαιτηθούν αρκετά χρόνια προκειμένου το επίπεδο του κατά κεφαλήν πλούτου να επιστρέψει σε αυτό το 2007.
Να σημειωθεί πως αναφορικά με τις τάσεις στον μέσο πλούτο και τον ρυθμό ανάπτυξης ή συρρίκνωση του πραγματικού ετήσιου πλούτου, η Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των δέκα χωρών με τις χειρότερες επιδόσεις στις πενταετίες 2000-2015, 2005-2010 και 2010-2015.
Ενδιαφέρον είναι ότι το πλουσιότερο 1% των Ελλήνων κατείχε το 2000 το 54,1% του πλούτου, το 2007 το 48,6% και το 2014 το 56,1%. Μοναδικό θετικό σημείο ότι το χρέος ανά Έλληνα ενήλικο μειώθηκε κατά 28,1% σε σχέση με το 2007 και κατά 19,9% σε σχέση με το 2014.
