Η σχολική βία στο σημερινό ελληνικό σχολείο

Οι δύο στους τρεις μαθητές, σύμφωνα με την εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ έχουν δει να εξελίσσεται μπροστά στα μάτια τους μέσα στο σχολείο κάποιο περιστατικό βίας. Το ποσοστό αυτό –συγκεκριμένα 65%–, όπως προέκυψε από έρευνα σε μαθητές, καταδεικνύει την έκταση του προβλήματος, που απαιτεί εγρήγορση και κινητοποίηση όλων. Καταδεικνύει, ωστόσο, και κάτι ακόμη, ενθαρρυντικό: ότι όλο και περισσότερα παιδιά ανοίγονται, μιλούν για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, ορθώνουν τη φωνή τους σε αυθαίρετες διακρίσεις και νοοτροπίες που αποκρυσταλλώνονται στο σχολείο αλλά ξεκινούν από την οικογένεια και την κοινωνία. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο υπουργός Παιδείας Νίκος Φίλης, μετέχοντας χθες σε ημερίδα με το σχετικό θέμα, αναφέρθηκε στην τραγική ιστορία του Βαγγέλη Γιακουμάκη. «Δυστυχώς, όσο οξύνεται η οικονομική και κοινωνική κρίση, τόσο μακραίνει και η “μαύρη λίστα” της βίας και του εκφοβισμού, ενώ προστίθενται πλέον και νέες μορφές, όπως αυτή του ηλεκτρονικού bullying. Τις τελευταίες ημέρες δύο νέα «βαριά» περιστατικά ήρθαν να προστεθούν σ’ αυτή την εφιαλτική λίστα που στην κορυφή της είναι γραμμένο το όνομα του Βαγγέλη Γιακουμάκη. Αναφέρομαι στο μαχαίρωμα ενός 15χρονου μαθητή μέσα στο προαύλιο του Επαγγελματικού Λυκείου Κορυδαλλού και στο ξυλοκόπημα με μαγκούρα του διευθυντή του Γυμνασίου Συβρίτου, στο Αμάρι του Ρεθύμνου. Βλέπετε, η βία δεν κάνει διακρίσεις. Αυτή τη φορά μοιράστηκε μεταξύ ενός μαθητή και ενός καθηγητή», είπε.

Πιο συγκεκριμένα από την έρευνα –3.682 μαθητές της πρωτοβάθμιας και 31.602 της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης κλήθηκαν να συμπληρώσουν ανώνυμα και ηλεκτρονικά ερωτηματολόγια– προκύπτουν τα εξής:

• Το 70% των μαθητών ανέφερε ότι αισθάνεται ασφάλεια στο σχολείο. Αντίθετα, μόνο το 5,5% των μαθητών απάντησε ότι νιώθουν ανασφαλείς.
• Η πλειοψηφία των μαθητών (65%) δήλωσε ότι έχει παρακολουθήσει bullying συμμαθητών του. Αντίθετα, το 28% ανέφερε ότι ποτέ δεν έχει παρακολουθήσει bullying συμμαθητών του.
• Επίσης, δύο στους τρεις (ακριβές ποσοστό 66%) απάντησαν ότι ποτέ δεν έχουν ασκήσει βία. Ωστόσο δεν είναι αμελητέο ότι το 29% απάντησε ότι έχει ασκήσει βία από σπάνια έως πολύ συχνά.

«Η έκταση που έχουν πάρει τα περιστατικά βίας και εκφοβισμού στα σχολεία μας επιτάσσει την άμεση κινητοποίηση όλων και πρώτα και κύρια της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας», ανέφερε ο κ. Φίλης στην ημερίδα στην οποία παρουσιάστηκε η έρευνα (τη συνυπογράφουν ο Βασίλης Νικολόπουλος, προϊστάμενος της Μονάδας που υλοποίησε το έργο, και η Βασιλική Αρτινοπούλου, καθηγήτρια Εγκληματολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου και επικεφαλής της Κεντρικής Επιστημονικής Επιτροπής του έργου). Ήδη, κατά τη διάρκεια του προγράμματος «Ανάπτυξη και Λειτουργία Δικτύου Πρόληψης και Αντιμετώπισης Φαινομένων Σχολικής Βίας και Εκφοβισμού», επιμορφώθηκαν περίπου 9. 000 εκπαιδευτικοί.

«Το φαινόμενο της βίας και του εκφοβισμού είναι σύνθετο, και στην εκδήλωσή του εμπλέκει μια σειρά παράγοντες, ξεκινώντας από ατομικά χαρακτηριστικά και το οικογενειακό περιβάλλον, φτάνοντας μέχρι τη βία που προκαλούν οι κοινωνικές ανισότητες, ο ρατσισμός, η ξενοφοβία, αλλά και η προβολή βίαιων συμπεριφορών από τα ΜΜΕ και το Διαδίκτυο», τόνισε ο κ. Φίλης, καλώντας όλους «να πάρουν ενεργά μέρος σ’ αυτό τον διάλογο, ώστε να διαμορφώσουμε εκείνο το σχολείο που θα γίνει ανάχωμα στη βία». Και κατέληξε: «Τις περισσότερες φορές, το σχολείο είτε κρύβει το πρόβλημα κάτω από το χαλί, λες και η συγκάλυψη ή η αποσιώπηση θα ξορκίσει αυτόν τον σύγχρονο Μινώταυρο, είτε αντιδρά σπασμωδικά και αυταρχικά. Στόχος μας δεν είναι να μετατρέψουμε τα σχολεία σε δικαστήρια, ούτε τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές σε εισαγγελείς που απαγγέλλουν κατηγορίες και επιβάλλουν ποινές. Η βία δεν αντιμετωπίζεται με αυταρχισμό και ποινολόγια. Σκοπός μας είναι να διαμορφώσουμε ένα πλαίσιο που να προλαμβάνει τα φαινόμενα βίας και, όταν δεν το καταφέρνει, να στηρίζει τον μαθητή-θύμα, χωρίς όμως να εξοστρακίζει τον μαθητή-θύτη».