Περίμενα υπομονετικά να ολοκληρωθεί η επίσκεψη Τσίπρα στις ΗΠΑ και μετά να γράψω κάποιες παρατηρήσεις, με βάση την πολύχρονη εμπειρία μου από την αμερικανική πραγματικότητα, για όσα συνέβησαν εκεί, προκειμένου να αξιολογηθεί κατά πόσο η παρουσία του Έλληνα πρωθυπουργού στην Ουάσινγκτον και τη Νέα Υόρκη υπήρξε επωφελής για τη χώρα. Σέβομαι σε κάθε περίπτωση την αρχή που λέει πως τη στιγμή που η χώρα εκπροσωπείται στο εξωτερικό δεν κάνεις κριτική σε αυτόν που την εκπροσωπεί. Περιμένεις να γυρίσει και λες την άποψή σου…
Κατά την άποψή μου λοιπόν είναι πέντε οι παράγοντες που έπαιξαν ρόλο σε αυτό το ταξίδι και πρέπει να τους δούμε έναν έναν για να βάλουμε ένα τελικό, θετικό ή αρνητικό, πρόσημο στην επίσκεψη.
Παράγοντας πρώτος: Η Γιάννα Αγγελοπούλου. Είναι σαφές πως για προσωπικούς (αλλά όχι μόνον…) λόγους η κ. Αγγελοπούλου έχει αναλάβει την υποστήριξη της εικόνας του Αλέξη Τσίπρα στις ΗΠΑ. Θες λόγω της αναζήτησης ρόλου στα πράγματα, θες λόγω της στενής φιλίας του γιου της με τον άλλοτε στενό συνεργάτη του Τσίπρα, Γαβριήλ Σακελλαρίδη, θες γιατί πιστεύει πως ο Τσίπρας θα είναι το «γκουβέρνο» της χώρας για τα επόμενα δέκα χρόνια, η κ. Αγγελοπούλου έχει θέσει στην υπηρεσία του πρωθυπουργού, τις στενές σχέσεις που έχει αναπτύξει με το Ίδρυμα Κλίντον. Τώρα μη φαντάζεστε τίποτα τρομερό… Ο Μπίλ Κλίντον έχει ανάγκη τις γενναιόδωρες χορηγίες στο Ίδρυμα για να μπορεί να διατηρεί έναν παρεμβατικό ρόλο στη δημόσια ζωή της Αμερικής και η κ. Αγγελοπούλου συνεργάζεται με δευτεροκλασάτους συνεργάτες του Κλίντον, τους οποίους γνωρίζει από το 2004. Κάπως έτσι φτάσαμε λοιπόν στο τηλεοπτικό «τετ – α –τετ» Κλίντον – Τσίπρα, στο οποίο ο Έλληνας πρωθυπουργός ήταν το λιγότερο τραγικός. Μέσα σε 30 δευτερόλεπτα αμηχανίας κατέρρευσε όλη η προσπάθεια να πεισθεί ένα δύσκολο και απαιτητικό κοινό, όπως αυτό των αμερικανών επενδυτών, πως σε αυτή την «τελεία» στο χάρτη υπάρχει ένας πρωθυπουργός με ενδιαφέρουσα σκέψη που ασκεί μια σοβαρή διακυβέρνηση στην πράξη, οπότε θα άξιζε να σκεφτούν μήπως έχει νόημα να τοποθετήσουν εκεί τα λεφτά τους. Ειλικρινά δεν ξέρω τι αίσθηση είχε μεταφέρει η κα Αγγελοπούλου στον πρωθυπουργό και το επιτελείο του γι αυτή την παρουσίαση, πάντως όποιος πίστεψε πως ο Μπίλ Κλίντον σε ζωντανή μετάδοση από το CNN θα παρίστανε τον Πάνο Χαρίτο για χάρη του Τσίπρα, είναι βαθιά νυχτωμένος για την αμερικανική πραγματικότητα και κυρίως για την προσωπικότητα του Μπίλ Κλίντον, ο οποίος ποτέ δεν έπαψε να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως Αμερικανό Πρόεδρο.
Παράγοντας δεύτερος: «Χύμα στο κύμα». Συμφωνώ με όσους λένε πως ο πρωθυπουργός της χώρας δεν πρέπει να είναι από το αμερικανικό κολέγιο. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως ο πρωθυπουργός της χώρας μπορεί να είναι όσο «χύμα» ήταν στο ΕΠΑΛ Αμπελοκήπων ή αργότερα στο Πολυτεχνείο. Το «έχω πάρει τις εκλογές με 7,5% διαφορά» μπορεί να σε κάνει «μάγκα» εντός συνόρων, αλλά δεν έχει απολύτως καμία αξία πέρα από αυτά. Η αλήθεια λοιπόν είναι πως σε αυτό το ταξίδι ο Τσίπρας πήγε απροετοίμαστος σε όλα τα επίπεδα. Δεν ήταν μόνο η παρουσία του στο ίδρυμα Κλίντον που είχε βασιστεί σε όρους «ξεπέτας». Και η ομιλία του στη συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ήταν χλιαρή, άνευρη και κυρίως δεν έθεσε το ζήτημα που έπρεπε να θέσει ο εθνικός ηγέτης μιας χώρας που βρίσκεται στη δίνη διασταυρούμενων κρίσεων: Δηλαδή πως η Ελλάδα θα προσφέρει τον καλύτερο εαυτό της στη διαχείριση του προσφυγικού αλλά απαιτεί ουσιαστικά ανταλλάγματα στο θέμα του χρέους για να το κάνει. Βοηθούντος και του Βαρουφάκη, ο Τσίπρας είχε εμφανιστεί τον περασμένο Ιανουάριο στον υπόλοιπο κόσμο σαν ένας σύγχρονος Τσε Γκεβάρα με δυτικά ανακλαστικά, έτοιμος να αλλάξει την Ευρώπη. Αυτή η εικόνα σήμερα έχει γίνει κομμάτια και θρύψαλα. Δυστυχώς , ο Τσίπρας έχασε την ευκαιρία από το βήμα των Ηνωμένων Εθνών να δείξει πως είναι «Παίκτης» και όχι ένας ακόμη αναλώσιμος διαχειριστής ανεπίλυτων εκκρεμοτήτων. Αλλά για να κάνει μια τέτοια παρουσία όφειλε να έχει κάνει και την κατάλληλη προετοιμασία. Δυστυχώς πήγε «χύμα» και εκεί, με μια συμβατικά γραμμένη ομιλία, ίσα – ίσα να βγάλει την υποχρέωση. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να τον θυμάται κανείς από όσους τον άκουσαν.
Παράγοντας τρίτος: Ανύπαρκτη εξωτερική πολιτική. Μου προκαλεί εντύπωση το γεγονός πως ενώ κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων υπήρξε – και ευτυχώς – στενή παρασκηνιακή συνεργασία με την κυβέρνηση των ΗΠΑ, ο Ομπάμα δεν έδωσε στον Τσίπρα έστω μια συνάντηση ενός τετάρτου βάση πρωτοκόλλου αλλά τον «ξέβγαλε στα όρθια». Εδώ λοιπόν κάτι «τρέχει». Είτε ο πρέσβης μας στην Ουάσινγκτον δεν κάνει σωστά τη δουλειά του, είτε ο σοβιετολόγος Νίκος Κοτζιάς αντιμετωπίζεται πάντα με καχυποψία από το αμερικανικό κατεστημένο. Φαίνεται πως η προσπάθεια τήρησης ισορροπιών με τη Ρωσία έχει οδηγήσει σε ένα πλήρες «πάγωμα» της εξωτερικής πολιτικής ώστε να μην γίνει το «λάθος βήμα» που θα δυσαρεστήσει κάποιον από τους δυο «Μεγάλους». Αυτή η αδράνεια, αυτή η ανυπαρξία της Ελλάδας στα δρώμενα της περιοχής της αλλά και ευρύτερα έχει παίξει καταλυτικό ρόλο σε μια ιδιότυπη απομόνωσή της. Και μη μου πείτε πως είδε τον Κινέζο Πρόεδρο, διότι αυτή η συνάντηση είχε ένα και μόνον θέμα κι αυτό ήταν η Cosco. Ήταν συνάντηση για οφέλη της Κίνας, όχι της Ελλάδας. Από κει και πέρα είδε βεβαίως αρκετούς άλλους ηγέτες ο Τσίπρας, σε σημείο που να αναρωτηθώ γιατί δεν συναντήθηκε και με τίποτα τοπικούς φύλαρχους των «Μάο – Μάο». Όποιος πιστεύει πως μπορεί η Ελλάδα να κάνει εξωτερική πολιτική με τον Ισημερινό, να σταματήσει τα «ληγμένα». Επιπλέον, κανείς δεν κατάλαβε πως στις ΗΠΑ μετά από 13 μήνες ενδέχεται να υπάρχει ρεπουμπλικανική διακυβέρνηση; Όταν οι περισσότεροι εκ των ρεπουμπλικανών υποψηφίων μοιάζουν με τον «δικό μας» Παναγιώτη Ψωμιάδη πως πιστεύει η ελληνική κυβέρνηση πως θα βρει άκρη μαζί τους; Δεν θα έπρεπε να υπάρξει έστω μια εθιμοτυπική συνάντηση με την ηγεσία του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος; Κανένας «φωστήρας» της πρεσβείας, του ΥΠΕΞ, του πρωθυπουργικού γραφείου, του «συστήματος Γιάννας» δεν το σκέφτηκε;
Παράγοντας τέταρτος: Η απουσία της πραγματικής ομογένειας.Στη λίστα των 100 πλουσιότερων ανθρώπων της Αμερικής που δημοσιοποιήθηκε χθες συμπεριλαμβάνονται και έξι δισεκατομμυριούχοι ελληνικής καταγωγής. Ο Τσίπρας δεν είδε κανέναν από αυτούς. Πήγε και είδε τους «συνήθης υπόπτους» που τους βλέπουν όλοι οι Έλληνες πολιτικοί που πηγαίνουν κατά καιρούς στην Αμερική, βγάζουν και μερικές φωτογραφίες κι αυτό είναι όλο. Αν περιμένει ο πρωθυπουργός επενδύσεις από τους «πρεφαδόρους» της Αστόρια, θα περιμένει πολύ… Αλλά για να δει κάποιον που θα μπορούσε πραγματικά να επενδύσει θα έπρεπε να είχε και κάτι να του πει. Τι να του πει; Έλα βάλε εσύ τα ωραία σου λεφτά και μετά θα σου βάλει λουκέτο για να τα χάσεις όλα, ο Σκουρλέτης;
Παράγοντας πέμπτος: Τsipras & the American Intelect. Εφόσον έχεις ως διακηρυγμένο στόχο την αλλαγή της Ευρώπης, δεν υπήρχε καλύτερη ευκαιρία για τον πρωθυπουργό από το να παρουσιάσει αυτό το όραμα σε κάποιο αμερικανικό πανεπιστήμιο. Όσο πιεσμένο κι αν ήταν το πρόγραμμα, από το να κάνει άχρηστες συναντήσεις θα ήταν πολύ καλύτερο κάνει μια ομιλία στο Fletcher School ή στο John F. Kennedy School of Government ή στο Columbia University ( μέχρι και η Δούρου έκανε …). Αρκεί ασφαλώς να είχε κάτι να πει και κάποιος να το οργανώσει σωστά.
Παράγοντας έκτος: Τsipras & the US Media. Μεγάλη χαμένη ευκαιρία επίσης πως ο πρωθυπουργός περιορίστηκε σε κάποιες επιλεκτικές συνεντεύξεις και δεν έδωσε μια μεγάλη συνέντευξη τύπου στους ξένους ανταποκριτές την Ουάσινγκτον, εκεί που κάθε χρόνο ο Αμερικανός Πρόεδρος κάνει μια ομιλία αυτοσαρκασμού. Εντάξει, οι δυνατότητες για τέτοια ομιλία δεν υπάρχουν, θα μπορούσε όμως να δώσει μια συνέντευξη που θα μετέφερε το ελληνικό μήνυμα σε όλο τον κόσμο. Και δεν ήταν δύσκολο. Το πρόσωπο Τσίπρας κεντρίζει ακόμη το ενδιαφέρον των παγκόσμιων media και η ανταπόκριση θα ήταν μεγάλη. Αλλά κάποιος έπρεπε να το σκεφτεί…
Παράγοντας έβδομος: Τsipras & the business community. Ομοίως έπρεπε κάποιος να σκεφτεί πως αν επιδιώκεις να αναθερμάνεις το επενδυτικό ενδιαφέρον για τη χώρα σου, πας εκεί που μπορείς να μιλήσεις σε αυτούς που έχεις ανάγκη. Το Επιμελητήριο της Ουάσινγκτον, μέλη του οποίου είναι όλες οι μεγάλες πολυεθνικές, θα έπρεπε να αποτελεί μέρος του προγράμματος του πρωθυπουργού. Δεν μιλάμε για Επιμελητήριο ελληνικού τύπου, μιλάμε για έναν οργανισμό που οι ισχυρότερες πολυεθνικές και τα μεγαλύτερα funds θα ήταν εκεί για να ακούσουν τον Έλληνα πρωθυπουργό.
Παράγοντας όγδοος: Η αριστερή «τσιγγουνιά». Την περασμένη Παρασκευή έγραψα ένα άρθρο με τίτλο: Μην «ξεχάσετε» να ευχαριστήσετε τις ΗΠΑ, κύριε Τσίπρα!
Επειδή ήμουν σχεδόν σίγουρος για όλα τα παραπάνω, πρότεινα να κάνει ο πρωθυπουργός αυτό που θα μπορούσε τουλάχιστον να “σώσει την παρτίδα”. Να πει ένα ηχηρό και καθαρό «ευχαριστώ» για τη βοήθεια στη διαπραγμάτευση προς τον αμερικανικό λαό και τον αμερικανό Πρόεδρο. Αν έκανε αυτό, τουλάχιστον για τους Αμερικανούς, θα είχε «σβήσει» όλα τα άλλα. Δεν το έκανε ούτε αυτό. Κάτι κρύα μισόλογα, με μισή καρδιά. Επικράτησε αυτή η «αριστερή τσιγγουνιά» στην έκφραση της ευχαριστίας που οφείλαμε άλλωστε ως χώρα κι έτσι αντί με φιλότιμο και ελληνική γενναιοδωρία να μιλήσει με ευθύτητα ο πρωθυπουργός, ακούσαμε πάλι συμβατικές δηλώσεις για τα «ευήκοα ώτα» που βρέθηκαν στην Ουάσινγκτον και όχι στις Βρυξέλλες. Η απόλυτη δικαίωση δηλαδή του «It’s all Greek to me».
Με βάση τις παρατηρήσεις αυτές οφείλω να καταθέσω μόνον την απογοήτευσή μου. Ήθελα πραγματικά να πιστεύω και να ελπίζω σε πολλά περισσότερα από τον σημερινό πρωθυπουργό που θέλει να εκφράσει το νέο και το διαφορετικό. Δυστυχώς σε αυτό το ταξίδι είδα τα ίδια και χειρότερα με τα «παλιά». Αν ήμουν υπουργός του Τσίπρα από σήμερα θα ανησυχούσα σοβαρά για το ποια κυβέρνηση υπηρετώ και για πόσο…
