Τα… πάνω κάτω σε ηλικιακά όρια, εισφορές, ύψος συντάξεων

Τη μεγαλύτερη από το 2012 επίθεση στα «κεκτημένα» δικαιώματά τους θα δεχτούν ασφαλισμένοι και συνταξιούχοι από φέτος.

Οι συντάξεις θα μειωθούν κατά 8% μέσω των νέων εισφορών υπέρ ΕΟΠΥΥ, όσοι ασφαλίστηκαν μέχρι το 1992 θα δουν την… πόρτα της πρόωρης συνταξιοδότησης, εάν δεν θέλουν να δουν τις συντάξεις να μειώνονται κατά τουλάχιστον 16%, οι επικουρικές συντάξεις βρίσκονται ξανά ενώπιον μιας μείωσης 15%, όσοι συνταξιούχοι παίρνουν ΕΚΑΣ θα χάσουν το 20% των αποδοχών τους έως το 2019, ενώ δεν «γλυτώνουν» ούτε οι κύριες συντάξεις, λόγω του «παγώματος» των σχετικών δαπανών μέχρι το… 2021.

Τα βασικά σημεία των ανατροπών είναι:

1. Αύξηση των συνταξιοδοτικών ορίων

Την… ανηφόρα παίρνουν όλα τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης για τους ασφαλισμένους που έχουν φτάσει στα απαιτούμενα έτη ασφάλισης έως την 31η Δεκεμβρίου 2012 αλλά όχι το ηλικιακό όριο για να κάνουν αίτηση συνταξιοδότησης, σύμφωνα με τις αλλαγές που έχουν ψηφιστεί στις 15 Ιουλίου και αναμένεται να ψηφιστούν τις επόμενες εβδομάδες.

Καμία κατηγορία ασφαλισμένων (ευρύτερο Δημόσιο, ΙΚΑ, ΟΑΕΕ, ΟΑΕΕ, ΕΤΑΑ)  από εκείνους που ασφαλίστηκαν για πρώτη φορά μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 1992 δεν «γλυτώνει» από αυτές τις αλλαγές.

Με βάση το καταρχήν σχέδιο το οποίο επεξεργάζεται η κυβέρνηση σε συνεννόηση με τους δανειστές, τα ηλικιακά όρια συνταξιοδότησης αυξάνονται ανά 6 μήνες κάθε χρόνο, ξεκινώντας από τις αρχές του β’ εξαμήνου (1η Ιουλίου) 2015 έως το 2022, έτσι ώστε να αγγίξουν τα 62 έτη για λήψη μειωμένης σύνταξης και τα 67 έτη για λήψη πλήρους σύνταξης. Στα 62 έτη μπορεί ένας ασφαλισμένος να λάβει πλήρη σύνταξη μόνο εφόσον έχει 40 έτη ασφάλισης από την 1η Ιανουαρίου 2023.

Υπάρχει, όμως, ακόμα το ενδεχόμενο τα ηλιακά όρια συνταξιοδότησης να αυξηθούν ανά εξάμηνο, αλλά ανά έτος ή και παραπάνω και η μεταβατική περίοδος ισχύος των νέων ορίων να είναι μικρότερη, και συγκεκριμένα μέχρι το 2017 ή το 2019 (και όχι μέχρι το 2022, που προβλέπει το καταρχήν σχέδιο).

Σύμφωνα, πάντως, με το έως τώρα γνωστό σχέδιο, θα ισχύουν τα ακόλουθα:

– Όσοι ασφαλισμένοι κάνουν αίτηση από 1η Ιουλίου 2015 και έπειτα θα υποστούν αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης κατά 6 μήνες ανά έτος και λάβουν σύνταξη με το νέο όριο ηλικίας που θα ισχύσει το έτος που συμπληρώνουν την ηλικία που προέβλεπαν οι μέχρι πρότινος διατάξεις.

– Ακόμα και οι ασφαλισμένοι που αποφασίζουν να συνταξιοδοτηθούν μόνο έχοντας φτάσει στην απαιτούμενη ηλικία ασφάλισης θα υποστούν το νέο ηλικιακό όριο. Στην εν λόγω κατηγορία ανήκουν οι εργαζόμενοι που ασφαλίστηκαν στο Δημόσιο αλλά και σε ορισμένα άλλα Ταμεία (τραπεζών, πρώην ΔΕΚΟ, ΜΜΕ) πριν από το 1983, οι οποίοι μπορούν να βγουν στη σύνταξη με 35 χρόνια ασφαλιστικού βίου. Αυτοί θα πρέπει να φτάσουν τα 58 έτη της ηλικίας τους για να βγουν στη σύνταξη.

2. Ποιοι εξαιρούνται από τα νέα όρια

– Υπαγόμενοι σε καθεστώς βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων, καθώς και ασφαλισμένοι απασχολούμενοι σε ορυχεία, λιγνιτωρυχεία και υπόγειες στοές.

– Μητέρες παιδιών που είναι ανίκανα για κάθε βιοποριστική εργασία.

– Σύζυγοι, γονείς και αδελφοί αναπήρων.

– Ασφαλισμένοι ανάπηροι που καταλαμβάνονται από τις διατάξεις του νόμου 612/77.

3. Ποιοι μπορούν να αποφύγουν τις περικοπές

Όσοι ασφαλισμένοι έχουν συμπληρώσει και το νέο ηλικιακό όριο συνταξιοδότησης, το οποίο θα ισχύσει πιθανότατα από την 1η Ιουλίου 2015, δεν φαίνεται να πλήττονται από τις επερχόμενες αλλαγές.

Παραδείγματα:

ΙΚΑ – Ασφαλισμένος με συμπληρωμένο το 60ό έτος του και 38 χρόνια ασφαλιστικού βίου δεν θα επηρεαστεί, εφόσον το νέο συνταξιοδοτικό όριο ηλικίας που θα ισχύσει από την 1η Ιουλίου 2015 είναι μικρότερο από τα 60 έτη.

Πρώην ΔΕΚΟ –  Ασφαλισμένη εδώ και 25 χρόνια με ανήλικο τέκνο το 2010 δεν θα δεχτεί τις συνέπειες από μια αύξηση των ορίων. Έτσι, σε περίπτωση που το νέο ηλικιακό όριο είναι τα 50,5 έτη ή ακόμα και τα 51 έτη, εντούτοις η ασφαλισμένη έχει ήδη ηλικία  52 ή 53 ετών, τότε δεν θα υποστεί καμία επίπτωση και μπορεί να κάνει αίτηση συνταξιοδότησης οποτεδήποτε.

Πρόστιμο 16% σε πρόωρα συνταξιοδοτούμενους

Ενόσω θα ισχύει η μεταβατική περίοδος αύξησης των ορίων συνταξιοδότησης, οι ασφαλισμένοι θα εξακολουθούν να μπορούν να βγουν στη σύνταξη με βάση τα μέχρι πρότινος όρια συνταξιοδότησης.

Ωστόσο, θα υπόκεινται σε ένα ετήσιο πρόστιμο 16% για κάθε έτος που συνταξιοδοτούνται νωρίτερα από εκείνο που απαιτούν τα νέα όρια. Π.χ., ένας ασφαλισμένος ο οποίος θα συνταξιοδοτηθεί όντας 58 ετών το 2016, την ίδια στιγμή που το νέο όριο είναι τα 59 έτη, θα δει τη σύνταξή του μειωμένη κατά 16% για ένα έτος.

Μετά το πέρας αυτού του έτους, η μείωση αυτή θα εξαλειφθεί. Στο ίδιο παράδειγμα, αντί των 1.000 ευρώ που θα δικαιούνταν με βάση τα παλιά όρια, ο ασφαλισμένος που θα βγει στη σύνταξη στα 58 έτη, αντί να βγει στα 59, θα λάβει 840 ευρώ. Όταν ο ίδιος συμπληρώσει τα 59 έτη, τότε θα λάβει 1.000 ευρώ.

4. Αυξάνονται κατακόρυφα οι εισφορές

– Από 1η Ιουλίου 2015 αυξάνονται οι εισφορές υγειονομικής περίθαλψης που επιβάλλονται πάνω σε όλες κύριες συντάξεις από 4% σε 6%. Παράλληλα, επιβάλλεται εισφορά 6% σε όλες τις επικουρικές συντάξεις.

Παράδειγμα

Αυτό σημαίνει πως ένας συνταξιούχος ο οποίος λαμβάνει, π.χ., 700 ευρώ κύρια σύνταξη και 100 ευρώ επικουρική σύνταξη θα υποστεί μια επιπλέον 2% εισφορά στην κύρια σύνταξη του υπέρ του ΕΟΠΥΥ (στο 4% υπάρχει ήδη) και μια εισφορά 6% στην επικουρική σύνταξή του.

Έτσι, θα χάσει 14 ευρώ επιπλέον από την κύρια σύνταξή του και 6 ευρώ από την επικουρική του. Συνεπώς, θα χάσει συνολικά από τις νέες εισφορές 20 ευρώ επί συνόλου 800 ευρώ ή 2,5% που ελάμβανε πριν από τις σχετικές παρακρατήσεις.

– Έως τις 31 Ιουλίου 2015, με αποφάσεις του υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, ρυθμίζονται θέματα εναρμόνισης των ασφαλιστικών εισφορών με την ισχύουσα στο ΙΚΑ.

Παράδειγμα

Οι ασφαλιστικές εισφορές που καταβάλλονται στο ΙΚΑ και στον ΕΟΠΥΥ ανέρχονται κοντά στο 40% των αποδοχών κάθε ασφαλισμένου στο ΙΚΑ. Έτσι, αν ένας μισθωτός λαμβάνει 586 ευρώ ως μικτό κατώτατο μισθό, θα πρέπει να καταβάλλει ο ίδιος και ο εργοδότης του κοντά στα 235 ευρώ κάθε μήνα στον κλάδο σύνταξης και υγείας του. Αντίθετα, ένας αγρότης ή κτηνοτρόφος ασφαλισμένος στον ΟΓΑ πρέπει να καταβάλλει κοντά στα 65 ευρώ κάθε μήνα, ενώ ένας μικρομεσαίος επιχειρηματίας ασφαλισμένος στον ΟΑΕΕ κοντά στα 100 ευρώ κάθε μήνα (200 ευρώ το δίμηνο η κατώτατη κλίμακα).

Συνεπώς, μια εναρμόνιση, π.χ., των κατώτατων εισφορών του ΟΓΑ και του ΟΑΕΕ με εκείνες του ΙΚΑ θα σήμαινε τον τριπλασιασμό των εισφορών των αγροτοκτηνοτρόφων και τον διπλασιασμό των εισφορών των μικρομεσαίων.

5. Ενοποιήσεις επικουρικών ασφαλιστικών ταμείων

Από 1η Ιανουαρίου 2015 εντάσσονται υποχρεωτικά στο Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης (ΕΤΕΑ) όλα τα Ταμεία και οι τομείς επικουρικής ασφάλισης που δεν έχουν ενταχθεί μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος νόμου.

Ποια Ταμεία μπαίνουν στο ΕΤΕΑ

Τα επικουρικά ταμεία τα οποία δεν έχουν ακόμη ενταχθεί στο ΕΤΕΑ είναι το ΤΕΑΠΑΣΑ (σώματα ασφαλείας), τα επικουρικά των εργαζομένων στα ΜΜΕ (π.χ., ΕΔΟΕΑΠ), τα τέσσερα επικουρικά ταμεία των τραπεζοϋπαλλήλων (π.χ., ΤΑΠΙΛΤ, το ταμείο των εργαζομένων στην ΤτΕ), των αρτοποιών και των εργαζομένων στη Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης.

Ρήτρα μηδενικού ελλείμματος και σταδιακή κατάργηση ΕΚΑΣ

Το δεύτερο μεγάλο «μέτωπο» της κυβέρνησης στην επικουρική ασφάλιση, μετά την ένταξη όλων των επικουρικών ταμείων και τομέων στο ΕΤΕΑ, είναι να βρει εναλλακτικούς πόρους αυτοχρηματοδότησης του ΕΤΕΑ, καθώς η συμφωνία με τους δανειστές προβλέπει ότι η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος «παγώνει» μέχρι τον Οκτώβριο, αλλά θα ισχύσει αμέσως μετά, εάν δεν βρεθούν ισοδύναμα μέτρα για να κλείσουν τα ελλείμματα του εν λόγω Ταμείου.

Αν το τελευταίο δεν γίνει, τότε θα έρθουν αναδρομικές μειώσεις 15% στις επικουρικές συντάξεις στο δ’ τρίμηνο του 2015. Έτσι, ένας ασφαλισμένος του ΕΤΕΑ με μέση σύνταξη 170 ευρώ θα χάσει 25 ευρώ.

6. Κατάργηση του ΕΚΑΣ

Προωθείται η σταδιακή κατάργηση του Επιδόματος Κοινωνικής Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΚΑΣ) μέχρι το 2019, αρχής γενομένης από τον Μάρτιο του 2016 (αφαίρεση του σχετικού επιδόματος από το 20% των οικονομικά πιο εύπορων δικαιούχων του).

Η κατάργηση του εν λόγω επιδόματος θα οδηγήσει σε μείωση έως 20% τις συνολικές αποδοχές τους από συντάξεις (κύριες ή/ και επικουρικές). Και αυτό, γιατί το «μέσο» ΕΚΑΣ ανέρχεται σε 150 ευρώ και όσοι ασφαλισμένοι το δικαιούνται δεν πρέπει να λαμβάνουν αποδοχές από συντάξεις πάνω από 700 ευρώ.

7. «Παγώνουν» οι συνταξιοδοτικές δαπάνες

Από 1η Ιανουαρίου 2016 η κρατική επιχορήγηση προς τα ασφαλιστικά ταμεία κύριας ασφάλισης διατηρείται σε ονομαστικούς όρους μέχρι το έτος 2021 στα επίπεδα του έτους 2015.

Το 2015 το κράτος προβλέπεται να καταβάλει 15,6 δισ. ευρώ στα ταμεία κύριας ασφάλισης για την καταβολή κύριων συντάξεων ύψους 25 δισ. ευρώ. Το «πάγωμα» της κρατικής χρηματοδότησης για την περίοδο 2016-2021 σημαίνει πως το κράτος δεν θα μπορεί να κλείσει καμία «τρύπα» στα ταμεία κύριας ασφάλισης που θα μπορούσε να δημιουργηθεί σε περίπτωση που τα έσοδα από ασφαλιστικές εισφορές ήταν μικρότερα από τα προσδοκώμενα.

8. «Ρήτρα» και στα ταμεία κύριας ασφάλισης

Με άλλα λόγια, εισάγεται έμμεσα μια «ρήτρα μηδενικού ελλείμματος» και στα ταμεία κύριας ασφάλισης (όπως ισχύει ήδη στα ταμεία επικουρικής ασφάλισης και πρόνοιας).

Η γενική αυτή τάση δεν θα αλλάξει ακόμα και αν η κυβέρνηση «διορθώσει» τη σχετική νομοθεσία, όπως ζητούν πλέον οι δανειστές, και επιβάλλει το «πάγωμα» των δαπανών για κύριες συντάξεις (και όχι μόνο την κρατική χρηματοδότηση) για την περίοδο 2016-2021 στα επίπεδα του 2015 (25 δισ. ευρώ, συμπεριλαμβανομένων των συντάξεων του Δημοσίου). Αυτό σημαίνει πως κάθε υπέρβαση των δαπανών για συντάξεις θα οδηγεί σε… αντίστοιχη μείωσή τους.