«Τον σταύρωσαν εκεί μέσα…», λέει τα προσκήνιο των Βρυξελλών

Το πρωί σήμερα που πολιτικοί και διπλωμάτες βγήκαν με μάτια θολά από την αϋπνία και χωρίς να είναι βέβαιοι ποιος επικράτησε μεταξύ της Άνγκελα Μέρκελ και του Φρανσουά Ολάντ στον μαραθώνιο διαπραγμάτευσης για την Ελλάδα. Όλοι όμως συμφωνούσαν ότι αυτός που υπέφερε περισσότερο ήταν ο Αλέξης Τσίπρας. «Τον σταύρωσαν τον Τσίπρα εκεί μέσα» είπε ανώτατος αξιωματούχος της Ευρωζώνης που παρέστη στη Σύνοδο Κορυφής…

Εικόνες από το παρασκήνιο του θρίλερ των Βρυξελλών μεταφέρουν οι Financial Times μετά το agreekment και τον λευκό καπνό που αναδύθηκε έπειτα από 17 ώρες διαπραγμάτευσης.

Το πιο κοντινό σημείο στο οποίο έχει βρεθεί η Ελλάδα να φύγει από την Ευρωζώνη ήταν γύρω στις 6:00 τοπική ώρα (7.00 ώρα Ελλάδας) το πρωί της Δευτέρας, όταν είχε μόλις αρχίσει να χαράζει στις Βρυξέλλες.

Ο Αλέξης Τσίπρας της Ελλάδας και η Άνγκελα Μέρκελ, η Γερμανίδα καγκελάριος, αποφάσισαν έπειτα από 14 ώρες αγωνιωδών συνομιλιών ότι έχουν φτάσει σε αδιέξοδο. Χωρίς να υπάρχει περιθώριο συμβιβασμού, κανένας από τους δύο δεν έβλεπε λόγο να συνεχίσει. Το Grexit ήταν η μόνη ρεαλιστική επιλογή.

Καθώς οι δύο ηγέτες κινήθηκαν προς την πόρτα ήταν ο Ντόναλντ Τουσκ, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που παρενέβη για να αποτρέψει την κόπωση και τον εκνευρισμό από το να πυροδοτήσουν ιστορική ρήξη στην Ευρωζώνη.

‘Λυπάμαι, αλλά δεν υπάρχει καμία περίπτωση να φύγετε από αυτή την αίθουσα’ είπε ο πρώην πρωθυπουργός της Πολωνίας.

Το σημείο αδιεξόδου ήταν το μέγεθος και ο σκοπός του ταμείου αποκρατικοποιήσεων, στο οποίο θα περιλαμβάνονταν περιουσιακά στοιχεία της Ελλάδας. Η κ. Μέρκελ ήθελε το ταμείο 50 δισ. ευρώ να κατευθυνθεί σε αποπληρωμές του χρέους. Ο κ. Τσίπρας το εκλάμβανε αυτό ως εθνική ταπείνωση που θα εκχωρούσε τον έλεγχο περιουσιακών στοιχείων που αντιστοιχούν σχεδόν στο ένα τρίτο του ελληνικού ΑΕΠ. Η εναλλακτική του ήταν ένα μικρότερο ταμείο, του οποίου τα έσοδα θα επενδύονταν εκ νέου στην Ελλάδα.

Τελικώς επήλθε συμβιβασμός έπειτα από περισσότερο από μία ώρα συζήτησης πάνω σε καμιά δωδεκαριά διαφορετικές δομές. Επρόκειτο να είναι ο επίλογος σε ένα Σαββατοκύριακο με τις πλέον εξαντλητικές και φορτισμένες διαπραγματεύσεις  σε μία φαινομενικά ατέρμονη κρίση που αναδείχθηκε στην πιο σκληρή πρόκληση της ΕΕ.

Μετά από σχεδόν εννέα ώρες άκαρπων συζητήσεων το Σάββατο, μία πλειοψηφία των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης είχε φθάσει σε ένα θλιβερό συμπέρασμα: το Grexit -η έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη- ίσως να ήταν η λιγότερο κακή επιλογή που είχε απομείνει. 

Ο Μισέλ Σαπέν, ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών πρότεινε ‘να πουν ο ένας στον άλλον την αλήθεια’ για να εκτονωθεί ο θυμός. Πολλοί στο δωμάτιο εκμεταλλεύτηκαν την ευκαιρία με απόλαυση. 

Ο Φινλανδός υπουργός Οικονομικών επιτέθηκε κατά των Ελλήνων λέγοντας πως είναι ανίκανοι να κάνουν μεταρρυθμίσεις εδώ και μισό αιώνα, σύμφωνα με δύο συμμετέχοντες. Εν μέσω των αλληλοκατηγοριών, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος κατά περίεργο τρόπο ‘υποτάχθηκε’.

Οι αντεγκλήσεις κορυφώθηκαν όταν ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών που προώθησε ένα προσωρινό Grexit, επιτέθηκε στον Μάριο Ντράγκι. Σε ένα σημείο ο Σόιμπλε νιώθοντας ότι τον πατρονάρουν είπε οργισμένος στον Ντράγκι. Σε κάποιο σημείο, ο κ. Σόιμπλε νοιώθοντας ότι τον πατρονάρουν, είπε θυμωμένος στον επικεφαλής της ΕΚΤ: ‘Δεν είμαι ηλίθιος’. Το σχόλιο ήταν πολύ για τον πρόεδρος του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ, ο οποίος διέκοψε τη συνεδρίαση για το επόμενο πρωί. 

‘Ήταν εξαιρετικά δύσκολη η κατάσταση, ακόμη και βίαιη θα έλεγα»’ είπε ένας εκ των συμμετεχόντων.

Αποτυγχάνοντας να καταλήξουν σε συμφωνία την Κυριακή, το Eurogroup παρέδωσε τη σκυτάλη στους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων για να αρχίσουν τη δική τους ολονύχτια συνεδρίαση.

Καθώς οι ώρες περνούσαν και ξημέρωνε Δευτέρα, η προοπτική ενός Grexit έμοιαζε να γίνεται πιο πιθανή, ανέφεραν συμμετέχοντες, εντείνοντας τις διαιρέσεις μεταξύ των άυπνων πολιτικών και διπλωματών που είχαν εκδηλωθεί σε έξι μήνες, κατά κύριο λόγο απογοητευτικής, διαπραγμάτευσης.

Ανώτατος αξιωματούχος στην αίθουσα πίστευε ότι η Γερμανία ήταν τώρα η χώρα που φαινόταν ότι δεν ενεργούσε με καλή πίστη -όχι πλέον ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας. Σε κάποιο σημείο, ο Τσίπρας χρειάστηκε να υπομείνει κήρυγμα από τον Σλοβένο πρωθυπουργό, στο οποίο αντέδρασε ο Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι.

Τελικώς, ο Φρανσουά Ολάντ, που πάλεψε για να κρατήσει την Ελλάδα στο ‘μαντρί’, οδήγησε την Άνγκελα Μέρκελ και τον Αλέξη Τσίπρα στο γραφείο του Ντόναλντ Τουσκ για την οριστικοποίηση ενός συμβιβασμού για το ταμείο αποκρατικοποιήσεων. Αν και ήταν τελικά ήταν επιτυχείς, οι διαπραγματεύσεις φάνηκε να ζορίζουν τη γαλλο-γερμανική σχέση, μακράν στην καρδιά του ευρωπαϊκού εγχειρήματος.

‘Υπήρξε στην Γερμανία μία μάλλον ισχυρή πίεση για Grexit. Αρνήθηκα αυτήν τη λύση’ είπε ο κ. Ολάντ στους δημοσιογράφους αφότου έκλεισε η συμφωνία. Για το ταμείο αποκρατικοποιήσεων συγκεκριμένα, ο κ. Ολάντ στήριξε τον Αλέξη Τσίπρα. Ήταν ζήτημα κυριαρχίας, είπε ο Ολάντ, επισημαίνοντας ότι «τίποτα δεν θα ήταν χειρότερο από την ταπείνωση της Ελλάδας. Η Ελλάδα δεν ζήτησε ελεημοσύνη, αλλά αλληλεγγύη από την Ευρωζώνη’.

Ο κ. Ολάντ επέμεινε επίσης η πιθανότητα ενός προσωρινού Grexit -η αμφιλεγόμενη πρωτοβουλία που κατέφερε ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε να ενσωματώσει στις προτάσεις του Eurogroup- να αφαιρεθεί από το τελικό κείμενο.