Εφιάλτης: Κλειστές τράπεζες και ΑΤΜ από Δευτέρα και ημερήσιο όριο 60 ευρώ

Σε μια πρωτόγνωρη οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα μπαίνει τουλάχιστον για μια εβδομάδα η χώρα, χωρίς κανείς αυτή τη στιγμή να είναι σε θέση να προεξοφλήσει τι θα συμβεί στις 6 Ιουλίου οπότε λήγει η ισχύς της απόφασης για τo capital control που περιλαμβάνουν ημερήσιο όριο ανάληψης τα 60 ευρώ.  

Τα υποκαταστήματα των τραπεζών θα παραμείνουν κλειστά όλη την εβδομάδα με προοπτική να επαναλειτουργήσουν και πάλι την Τρίτη στις 7 Ιουλίου αφού θα έχουν επιβληθεί οι έλεγχοι στην κίνηση κεφαλαίων και αφού θα έχει διεξαχθεί το δημοψήφισμα.  

Αύριο δεν θα λειτουργήσουν τα ΑΤΜ και τα άλλα ηλεκτρονικά δίκτυα συναλλαγών των τραπεζών και καταβάλλονται προσπάθειες ώστε να τεθούν -μετά τις αναγκαίες διευθετήσεις – και πάλι σε λειτουργία από την Τρίτη 30 Ιουνίου. 

Ωστόσο υψηλόβαθμα τραπεζικά στελέχη εκφράζουν αμφιβολίες αν τα τραπεζικά διαθέσιμα είναι επαρκή για να καλύψουν τις ανάγκες των πολιτών έστω και μετά την επιβολή του πλαφόν καθώς αναμένεται να συνεχιστεί η ίδια εικόνα.

Το λεπτομερές πλάνο των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων αναμένεται να αποσαφηνιστεί μετά την τυπική έγκριση από το Υπουργικό Συμβούλιο της απαιτούμενης Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου.

Πως φτάσαμε στo capital control

Η ρήξη και το δημοψήφισμα που ανακοίνωσε ο Αλέξης Τσίπρας την Παρασκευή και η απόφαση του Eurogroup το Σάββατο να αποφασίσει να λάβει όλα τα μέτρα προστασίας από μια πιθανή ελληνική χρεοκοπία ήταν το τελευταίο σκαλοπάτι προς τους ελέγχους στην κίνηση των κεφαλαίων.  

Το μεσημέρι της Κυριακής η  ΕΚΤ έχοντας πλέον μπροστά της ως βέβαιη προοπτική η Ελλάδα να βρεθεί την Τρίτη εκτός της ομπρέλας προστασίας του προγράμματος αποφάσισε να μην προσφέρει πρόσθετη ρευστότητα στις ελληνικές τράπεζες πέραν αυτής που είχαν στη διάθεση τους έως την Παρασκευή.

Με το πάγωμα της παροχής έκτακτης ρευστότητας στις ελληνικές τράπεζες μέσω του ELA ο Μάριο Ντράγκι και η Κεντρική Ευρωπαϊκή Τράπεζα έκαναν την τελευταία κίνηση καλής θέλησης προς την Αθήνα προσφέροντας περιθώριο 48 ωρών για πολιτική απεμπλοκή.

Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, η ΕΚΤ παρότρυνε την ελληνική κυβέρνηση να επιβάλει capital control και μάλιστα η απόφαση να υλοποιηθεί από την Κυριακή με ειδική πράξη νομοθετικού περιεχομένου.

Την «έλευση» τoυ capital control είχε περιγράψει ο Γ. Βαρουφάκης νωρίς το πρωί της Κυριακής σε συνέντευξή του στο BBC αλλά αργότερα μετά από σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε  στο Μέγαρο Μαξίμου με τη συμμετοχή Τσίπρα ,Δραγασάκη και  Βαρουφάκη, διέψευσε ότι αυτό ήταν η πρόθεση της κυβέρνησης. 

Την πολιτική απροθυμία του Μαξίμου να αναλάβει την ευθύνη αυτή «διευκόλυνε» η εισήγηση του Συμβουλίου Συστημικής Ευστάθειας που συνεδρίασε στο Υπουργείο Οικονομικών και εισηγήθηκε την επιβολή των πρωτόγνωρων κεφαλαιακών ελέγχων στην Ελλάδα.       

Και ακολούθησε το διάγγελμα του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα το βράδυ της Κυριακής χρέωσε εμμέσως την ευθύνη για την επιβολή τoυ capital control στην απόφαση του Eurogroup το οποίο όπως είπε «οδήγησε σήμερα την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να μην αυξήσει τη ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών και ανάγκασε τη Τράπεζα της Ελλάδας να εισηγηθεί την ενεργοποίηση μέτρων τραπεζικής αργίας και περιορισμού στις τραπεζικές αναλήψεις».

Τι είναι τα capital controls

• Τα capital controls είναι η επιβολή περιοριστικών μέτρων στην κίνηση κεφαλαίων στις τράπεζες.
• Τα capital controls είναι μια πολύ δύσκολη απόφαση, καθώς έρχεται σε πλήρη αντιδιαστολή με μια από τις βασικές αρχές της Ευρωπαϊκής Ενωσης, εκείνη της ελεύθερης κίνησης κεφαλαίων.
• Η απόφαση για capital controls λαμβάνεται κάτω από αυστηρές προϋποθέσεις, για λόγους που σχετίζονται με το δημόσιο συμφέρον και τη δημόσια ασφάλεια, ως ύστατο μέτρο θωράκισης της οικονομίας.
• Όπως ορίζει το νομικό πλαίσιο του 1993, την αρμοδιότητα για τα capital controls την έχει ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, αλλά η απόφαση δεν μπορεί να εφαρμοστεί εάν δεν συναινέσει ο υπουργός Οικονομικών και δεν χορηγήσει τη σχετική έγκριση η Κομισιόν.
• Τα capital controls επιβάλλονται μόνο όταν υπάρχει φόβος πως οι τράπεζες δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν μπροστά σε ένα μαζικό κύμα φυγής καταθέσεων.
• Για να επιβληθούν τα capital controls θα πρέπει προηγουμένως η ΕΚΤ να έχει σταματήσει να στηρίζει τις τράπεζες μέσω του ELA.

Πως μπορούν να επιβληθούν τα capital controls

• Σε περίπτωση που οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Ελλάδας και των δανειστών καταρρεύσουν ή οδηγηθούν σε αδιέξοδο, τότε οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις {Σύνοδος Κορυφής} θα ενημέρωναν τον Έλληνα πρωθυπουργό, Αλέξη Τσίπρα, να σταματήσει να περιμένει βοήθεια από την ΕΚΤ, καθώς η χορήγηση ρευστότητας μέσω ELA δεν θα μπορούσε να  συνεχιστεί για πολύ.
• Μετά το τελεσίγραφο αυτό, το δίλημμα είναι ένα: Αφήνεις τις τράπεζες να καταρρεύσουν ή επιβάλλεις capital controls;
• Η επιβολή capital controls προβλέπει το κλείσιμο των τραπεζών (τραπεζική αργία – bank holiday) για κάποιες ημέρες, προκειμένου να καταστεί διαχειρίσιμος ο πανικός.
• Η Ελλάδα θα πρέπει να δεσμευθεί ότι πρόκειται για έκτακτο και παροδικό μέτρο και ότι θα προβεί σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες ώστε να επανέλθει το σύστημα στην ομαλότητα.
• Δεν υπάρχει συγκεκριμένο σχέδιο επιβολής των capital controls.
• Επί της ουσία τίθεται ένα ημερήσιο όριο αναλήψεως μετρητών και ένα όριο για μεταφορές κεφαλαίων στο εξωτερικό και μάλιστα υπό προϋποθέσεις.
• Οι ηλεκτρονικές μεταφορές χρημάτων (από τράπεζα σε τράπεζα) θα επιτρέπονται, αρκεί τα κεφάλαια να μένουν εντός Ελλάδος.
• Τα capital controls μπορούν να περιλαμβάνουν απαγόρευση ανοίγματος νέων τραπεζικών λογαριασμών.
• Δεν υπάρχει χρονικό περιθώρια για την άρση των capital controls, αλλά η διαδικασία θα πρέπει να γίνει σταδιακά, με στόχο την ομαλοποίηση της κατάστασης.
• Εάν η Ελλάδα αρνηθεί την επιβολή capital controls τότε η ΕΚΤ θα διακόψει το ELA για τις ελληνικές τράπεζες.