Την Τρίτη 1 Οκτωβρίου 2002 το βραδάκι ξεκινήσαμε και πήγαμε στο σπίτι του συμμαθητή μας του Ηλία Γιαννακόπουλου για να συναντήσουμε τον παππού του Στέφανο, ο οποίος είχε ζήσει τα γεγονότα του '40 και θα ήταν καλό να μας διηγηθεί τι θυμόταν. Θέλαμε μέσα από αυτή τη συζήτηση να ξαναζωντανέψουμε τα γεγονότα εκείνης της ηρωικής, μα και συνάμα τραγικής εποχής.
Ο κ. Γιαννακόπουλος αφού δεν έκρυψε την έκπληξή του για το ενδιαφέρον μας, δέχτηκε να συζητήσει μαζί μας για την πείνα της κατοχής, για την περίοδο του Χίτλερ και του Μουσολίνι και για όλα τα υπόλοιπα ζητήματα που του θέσαμε.
κ. Γιαννακόπουλε, μπορείτε να μας περιγράψετε με λίγα λόγια πώς ήταν η χώρα μας πριν από τον πόλεμο;
 |
|
O κ. Γιαννακόπουλος με τους
μικρούς ρεπόρτερ της ΠΑΡΕΟΥΛΑΣ
|
Από το έτος 1936, ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος ήταν αναμενόμενος. Υπήρχαν δυο δικτάτορες. Στη Γερμανία ο Χίτλερ και στην Ιταλία ο Μουσολίνι, οι οποίοι κάθε τόσο έδειχναν την πρόθέσή τους να καταλάβουν την Ευρώπη.
Στην Ελλάδα έγινε η δικτατορία του Ι. Μεταξά. Ο Βασιλιάς Γεώργιος και ο Μεταξάς, ευτυχώς, άρχισαν να προετοιμάζουν τη χώρα για πόλεμο. Προς τη Βουλγαρία έγιναν οχυρωματικά έργα. Ετοιμάστηκε ο στρατός και το ναυτικό μας και έτσι το 1940 η χώρα μας ήταν κάπως έτοιμη για πόλεμο.
Τι θυμάστε από την ημέρα της 28ης Οκτώβρη;
Την 28η Οκτώβρη 1940, στις 4 η ώρα το πρωί, ο πρωθυπουργός Ι. Μεταξάς αρνήθηκε το τελεσίγραφο των Ιταλών να μπουν ελεύθεροι στην Ελλάδα και ο Μουσολίνι μας κήρυξε αμέσως τον πόλεμο. Ο ιταλικός στρατός, που βρισκόταν τότε στην Αλβανία, χτύπησε αμέσως τις ελληνικές φρουρές στα σύνορα.
Δεν είδα και δεν διάβασα ποτέ τέτοια αντίδραση λαού στην κήρυξη του πολέμου. H Αθήνα ολόκληρη, μόλις ξημέρωσε η 28η Οκτωβρίου μεταβλήθηκε σε απέραντο πανηγύρι. Όποιος μάθαινε την κήρυξη του πολέμου από τις εφημερίδες και τα λίγα ραδιόφωνα - τηλεόραση δεν υπήρχε τότε - κατέβαινε στο δρόμο, ζητωκραύγαζε, χόρευε, έσχιζε ιταλικές σημαίες. Ο στρατός συνωστιζόταν στα τρένα για να φτάσει το συντομότερο στα σύνορα να πολεμήσει. Κανένας δεν σκεπτόταν ότι ο εχθρός, η Ιταλία, είχε πολλαπλάσιο στρατό, ναυτικό και αεροπορία. Όλοι βιάζονταν να ρίξουν τους Ιταλούς στη θάλασσα. Και το θαύμα έγινε! Από τις πρώτες μέρες, ο στρατός μας απόκρουσε τους Ιταλούς και άρχισε να κυριεύει πόλεις της Βορείου Ηπείρου, την Κορυτσά την 21 Νοεμβρίου, το Αργυρόκαστρο, τους Αγ. Σαράντα και τις άλλες πόλεις.
Πόσων χρονών ήσαστε τότε;
Τον Οκτώβριο 1940 εγώ ήμουν 23 ετών. Μόλις είχα πάρει το πρώτο μου δίπλωμα των Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών και ετοιμαζόμουν να πάρω και το δίπλωμα της Νομικής. Για να τελειώσω δε τις σπουδές μου αυτές, τον Αύγουστο του 1940, πήρα αναβολή κατάταξης από το στρατό και γι' αυτό δεν πήγα στην Αλβανία. Ήμουν αγύμναστος. Φαντάρος υπηρέτησα αργότερα την εποχή του εμφυλίου πολέμου.
Πώς μαθαίνατε τα νέα από το μέτωπο;
Όπως σας είπα, τηλεόραση δεν υπήρχε το 1940. Μόνο εφημερίδες και λίγα ραδιόφωνα απ' όπου μαθαίναμε όσα νέα επέτρεπε τότε η κατάσταση.
Πώς δέχτηκε ο λαός της Αθήνας τον πόλεμο αυτό;
Σας είπα και προηγουμένως ότι ο ενθουσιασμός του λαού μας όταν κηρύχθηκε ο πόλεμος, αλλά και κατά τη διάρκειά του, ήταν μεγάλος. Αντί να κλαίει, τραγουδούσε και γελοιοποιούσε τον Ντούτσε Μουσολίνι. Στις πόλεις και το μέτωπο, αλλά και στα νοσοκομεία, όπου νοσηλεύονταν οι τραυματίες - έζησα αυτή την κατάσταση - ακούγονταν τραγούδια της τραγουδίστριας Σοφίας Βέμπο, όπως το "Κορόιδο Μουσολίνι κανένας δεν θα μείνει..."
Τι θυμάστε από τον ερχομό των Γερμανών στην Αθήνα;
Στις αρχές του Απριλίου 1941, παιδιά μου, εισέβαλαν στην Ελλάδα και οι Γερμανοί. Ανάγκασαν το στρατό μας, που πολεμούσε στην Αλβανία, να συνθηκολογήσει και να παραδοθεί. Στα Ελληνοβουλγαρικά σύνορα, στα οχυρά του Ρούπελ, ο στρατός μας πολέμησε γενναία, αλλά νικήθηκε από τα πολύ καλά εξοπλισμένα Γερμανικά στρατεύματα.
Στις 27 Απριλίου 1941 οι Γερμανοί μπήκαν στην Αθήνα. Η είσοδός τους έγινε χωρίς πόλεμο. Η Αθήνα παραδόθηκε τυπικά, από το Δήμαρχο και τον Αρχιεπίσκοπο, στους
Αμπελόκηπους, όπου και παρέδωσαν συμβολικά τα κλειδιά της πόλης στον διοικητή των Γερμανικών στρατευμάτων.
Οι Γερμανοί προχώρησαν και ύψωσαν στην Ακρόπολη τη γερμανική σημαία, τη σβάστικα. Αργότερα κατέλαβαν και την Κρήτη μας.
Την ημέρα αυτή, η Αθήνα ήταν βυθισμένη στο πένθος. Πόρτες και παράθυρα κλειστά. Λίγοι άνθρωποι στο δρόμο. Ο βασιλιάς και η κυβέρνηση, προτού φτάσουν οι Γερμανοί, κατέφυγαν στην Κρήτη και από κει στην Αίγυπτο.
Κατά τη διάρκεια της κατοχής που ζούσατε και πώς;
Με την κατάληψη όλης της Ελλάδας από τους Γερμανού και Ιταλούς, άρχισε και η τρομερή περίοδος της κατοχής. Το 1941 η κατάσταση ήταν τρομερή. Δεν υπήρχε ψωμί. Με δελτίο μοιραζόταν ένα κατασκεύασμα από σόγια. Η σόγια είναι κάτι σαν το δικό μας το καλαμπόκι. Τριάντα δράμια το άτομο τη μέρα. Ο κόσμος πέθαινε στους δρόμους από την πείνα. Κάθε πρωί πηγαίνοντας στη δουλειάς μας συναντούσαμε πτώματα ανθρώπων, πρησμένα από την πείνα. Καθημερινά γίνονταν συλλήψεις κι εκτελέσεις. Υπήρχαν στρατόπεδα συγκέντρωσης, με χιλιάδες κρατουμένους από τους οποίους εκτελούσαν οι Γερμανοί. Δοκίμασα κι εγώ για λίγες μέρες τη φυλακή των Γερμανών στη Θεσσαλία και στις φυλακές Χατζηκώστα.
Σύγχρονα, όμως, με την έναρξη της κατοχής, άρχισε και η αντίσταση, ανδρών και γυναικών, στις πόλεις και στα βουνά όπου σχηματίστηκε το αντάρτικο.
Μπορείτε να μας διηγηθείτε κάποια ιστορία από την τότε εποχή;
Θα σας διηγηθώ ένα περιστατικό, που δεν θα ξεχάσω ποτέ. Ένα πρωινό, έγινε μια συγκέντρωση στην πλατεία Κοτζιά, στην Ομόνοια, κυρίως από φοιτητές. Ήμουν κι εγώ στη συγκέντρωση αυτή. Άρχισε πορεία στην οδό Σταδίου προς την Κοραή, απέναντι από το πανεπιστήμιο, όπου ήταν το Γερμανικό Φρουραρχείο, με ζητωκραυγές, ύμνους κ.λ.π. Μόλις πλησιάσαμε στην οδό Κοραή, κατέβηκαν οι Γερμανοί από το φρουραρχείο και πυροβολούσαν μέσα στον κόσμο και σκότωναν. Μια σφαίρα βρήκε μια νεαρή φοιτήτρια, που κρατούσε τη σημαία την ελληνική. Προτού πέσει στο πεζοδρόμιο και ξεψυχήσει, η κοπέλα αυτή, έδωσε τη σημαία σε ένα άλλο κορίτσι και είπε: "Κράτα τη εσύ τη σημαία", ενδιαφερόταν περισσότερο για τη σημαία, παρά για τη ζωή της.
Πότε αποχώρησαν οι Γερμανοί από την Ελλάδα;
Οι Γερμανοί εγκατέλειψαν βιαστικά την Ελλάδα το 1944, νικημένοι και ταπεινωμένοι. Οι Ιταλοί νικήθηκαν και παραδόθηκαν στους συμμάχους ενωρίτερα. Οι Έλληνες κατέβηκαν πάλι στους δρόμους για να χαρούν και να γιορτάσουν τη λευτεριά τους.
Μιλήστε μας λίγο για τον εμφύλιο και τις συνέπειες που είχε για την Ελλάδα μας.
Οι Έλληνες, αντί να δοξάσουμε το Θεό για το τέλος αυτού του μαρτυρίου, μπήκαμε αμέσως σε νέο μαρτύριο. Αρχίσαμε αμέσως τον εμφύλιο πόλεμο. Δηλαδή, οι μισοί Έλληνες να πολεμούν τους άλλους μισούς. Ποιος θα καταλάβει το κράτος για να το κυβερνήσει. Και ο πόλεμος αυτός μεταξύ μας κράτησε όσο και η γερμανική κατοχή, με τις τρομερές του συνέπειες.
Εκτός από τους πολλούς νεκρούς, η Ελλάδα δεν μπόρεσε να ωφεληθεί σε τίποτα από το αίμα που έχυσαν τα παιδιά της στην Αλβανία. Δεν μπόρεσε να ελευθερώσει την Β. Ήπειρο ούτε την Κύπρο. Η επαρχία, η ύπαιθρος ερημώθηκε και ο κόσμος μαζεύτηκε στις μεγάλες πόλεις. Καθυστέρησε πολύ η αποκατάσταση των ζημιών του πολέμου και κατάντησαν οι νικητές Έλληνες, να δουλεύουν ως εργάτες στους νικημένους Γερμανούς! Έτσι η Γερμανία έγινε πάλι μεγάλο κράτος και η Ελλάδα παραμένει μικρή και αγωνίζεται ακόμα.
Ποια είναι η γνώμη σας για τους πολέμους;
Ο πόλεμος δεν είναι ποτέ ευχάριστος και ωφέλιμος. Σε κάθε πόλεμο χύνεται άδικα αίμα, από νικητές και νικημένους. Αλλά οι πόλεμοι ποτέ δεν θα σταματήσουν, γιατί οι άνθρωποι λησμονούν την εντολή του Θεού "Αγαπάτε αλλήλους" και πολεμούν μεταξύ τους και σκοτώνονται.
Σας ευχαριστούμε πολύ κ. Γιαννακόπουλε.
Κι εγώ σας ευχαριστώ πολύ, παιδιά και σας εύχομαι να έχετε καλή πρόοδο!
Ρεπορτάζ:
Πηνελόπη
Αναστασιάδη,
Ηλίας Γιαννακόπουλος,
Νέλη Νικοπούλου,
Ελένη Πριτσή, Τάξη Δ'
