Αφιέρωμα για τα 39 χρόνια ΠΑΣΟΚ

Αφιέρωμα για τα 39 χρόνια ΠΑΣΟΚ
Βασίλης Φουρτούνης, δάσκαλος	Τρίτη 3 Σεπτεμβρίου 2013
39 χρόνια Μεταπολίτευση, 39 χρόνια ΠΑΣΟΚ, 20 χρόνια ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, 3 πρωθυπουργοί, Ανδρέας Παπανδρέου 10 χρόνια, Κώστας Σημίτης 8 χρόνια, Γιώργος Παπανδρέου 2 χρόνια.. Και από το 48% στο 12,5% και τώρα πιο κάτω. Μπορεί η Μεταπολίτευση να ήρθε με τον Κώστα Καραμανλή στο τιμόνι, στη συνείδηση όμως του κόσμου η Μεταπολίτευση με τα καλώς και κακώς κείμενα είναι μια πολιτική έννοια ταυτισμένη με το ΠΑΣΟΚ παρά με την «επάρατο Δεξιά». Εμείς αποφασίσαμε να σας παρουσιάσουμε ένα αφιέρωμα στο τότε κραταιό ΠΑΣΟΚ, στην ίδρυσή του, στον μεγάλο Ανδρέα Παπανδρέου, στους στόχους του, στα παλιά στελέχη του κ.λπ. Επίσης παρουσιάζουμε σπάνιες φωτογραφίες από το προσωπικό αρχείο του πρώην Γενικού Γραμματέα του ΠΑΣΟΚ Μιχάλη Καρχιμάκη, 3 Σεπτέμβρη 1974: Η ίδρυση του ΠΑΣΟΚ 3 Σεπτέμβρη 1974. Δεν είχαν συμπληρωθεί ούτε δύο μήνες από την πτώση της Χούντας, όταν το λόμπι του ξενοδοχείου «Κινγκ Πάλας» υποδεχόταν κατά δεκάδες πλήθος κόσμου, κυρίως νέων ανθρώπων, που έφταναν για να βιώσουν από κοντά το γεγονός. Ο Ανδρέας Παπανδρέου, γιος του Γέρου της Δημοκρατίας και νέος πολιτικός στην χώρα στα 55 του χρόνια, αλλά με μακρά ήδη ακαδημαϊκή καριέρα στο εξωτερικό, θα εξήγγειλε την ίδρυση νέου κόμματος. Ενός σοσιαλιστικού κόμματος, στην Ελλάδα, που μετρούσε ημέρες από την Μεταπολίτευση και ο συντηρητικός πολιτικός Κωνσταντίνος Καραμανλής, άρτι αφηχθείς από το Παρίσι, φάνταζε η μόνη λύση για ομαλή μετάβαση στη Δημοκρατία. Ανάμεσα στο πλήθος, τέσσερις μόνον προδικτατορικοί βουλευτές. Ο Ι. Χαραλαμπόπουλος, ο Ι. Παπασπύρου, ο Τ. Κεφαλληνός και ο Ι. Κουτσοχέρας. Παρόντες όμως και όλοι οι νεαροί τότε στην πλειοψηφία τους, άγνωστοι σύντροφοι του Ανδρέα, που έμελε να γράψουν την ιστορία του ΠΑΣΟΚ και μαζί του, σε μεγάλο βαθμό, ολόκληρης της χώρας. Κ. Λαλιώτης, Κ. Σημίτης, Α. Λιβάνης, Βάσω Παπανδρέου, Σύλβα Ακρίτα, Θαν. Τσούρας, Στ.Τζουμάκας, Α. Κακλαμάνης, Α. Κουτσόγιωργας, Αμαλία Φλέμινγκ, Ν. Βγενόπουλος, Α. Δροσογιάννης, Σ. Βαλυράκης, Π. Κρητικός, ήταν όλοι εκεί. Κυρίως, όμως παρόντες ήταν στελέχη του ΠΑΚ, αγωνιστές διωχθέντες από τη χούντα των συνταγματαρχών, νεολαίοι από την εξέγερση του Πολυτεχνείου και νεολαίοι της Γενιάς του 1-1-4. Ο Ανδρέας άργησε να κατέβει από το δωμάτιό του. Μέχρι την τελευταία στιγμή συνομιλούσε με τους συνεργάτες του για να ελέγξει αν ήταν όλοι εκεί. Δεν ήταν. Κατέβηκε. Μπήκε στην αίθουσα, κρατώντας ένα φύλλο χαρτί. Και μίλησε επί τρεις ώρες. Μίλησε για την Ελλάδα που ανήκει στους Έλληνες, για την ανάγκη αποχώρησής της από το ΝΑΤΟ, την ΕΟΚ, την αποκοπή των σχέσεων με το Πεντάγωνο, την ανάγκη «κάθαρσης» του κρατικού μηχανισμού από τα χουντικά στοιχεία, για τις επικείμενες εκλογές… Παρουσία πλήθους Ελλήνων και ξένων δημοσιογράφων, με τα μεγάφωνα του ξενοδοχείου να μεταδίδουν ολόκληρη την ομιλία του και τις απαντήσεις στη «βροχή» ερωτήσεων που ακολούθησε, κάλεσε τις λαϊκές δυνάμεις του τόπου σε αυτοοργάνωση. Στην πιο γνωστή ίσως στα πέρατα του κόσμου φωτογραφία του, παρά τις επί μακρόν μετέπειτα θητείες του ως πρωθυπουργός και τα άπειρα ενσταντανέ με σχεδόν όλους τους ηγέτες της εποχής ανά τον πλανήτη, σήκωσε το χαρτί που κρατούσε στα χέρια του και παρουσίασε την ιδρυτική διακήρυξη του νέου φορέα. Σκοπός της δράσης του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος ήταν να φέρει στη χώρα Εθνική Ανεξαρτησία, Λαϊκή Κυριαρχία, Κοινωνική Απελευθέρωση και Δημοκρατική Διαδικασία. Αυτές ήταν και οι αρχές του. Το ΠΑΣΟΚ ήταν γεγονός. Χωρίς ακόμα αυτό το όνομα, που δεν αναφερόταν πουθενά στο κείμενο –που μετέπειτα εξελίχθηκε στη διακήρυξη- μια και το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κόμμα, αρχικά περιγραφόταν ως ΠΣΚ, κατά πολλούς απόρροια του ΠΑΚ. Της πολιτικής αντιδικτατορικής οργάνωσης που έφερε τον τίτλο «Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα» και είχε ιδρυθεί από τον Ανδρέα Παπανδρέου στη Στοκχόλμη της Σουηδίας το 1968, με στόχο την αντίσταση στη Δικτατορία που είχε επιβληθεί στην Ελλάδα. Ηγετικά στελέχη του ΠΑΚ, όπως ο Ιωάννης Ζαφειρόπουλος, ο Μανώλης Παπαθωμόπουλος και ο Δαμιανός Βασιλειάδης, ανέλαβαν να συγγράψουν και την ίδια τη «Διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη», σημαντικό μέρος της οποίας πάντως συνέγραψε και ο νεαρός τότε, πολιτικός, Κώστας Σημίτης. Ανδρέας Παπανδρέου : Ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ Ανδρέας Παπανδρέου. Ένα όνομα, μια ιστορία. Για την ακρίβεια, ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής ιστορίας από τη Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα. Ηγέτης με ευρύτατη λαϊκή αποδοχή, έχαιρε εκτιμήσεως ακόμα και από τους πολιτικούς του αντιπάλους ή ξένους ηγέτες που «πολεμούσε» πολιτικά, εντός και εκτός συνόρων. Ιδρυτής του ΠΑΚ και αργότερα του ΠΑΣΟΚ, του οποίου η ιδρυτική διακήρυξη συμπυκνώνεται στο τρίπτυχο «Εθνική Ανεξαρτησία – Λαϊκή Κυριαρχία – Κοινωνική Απελευθέρωση», διετέλεσε πρωθυπουργός τις περιόδους 1981-1989 και 1993-1996, συμπληρώνοντας ρεκόρ διάρκειας στο αξίωμα για τη μεταπολιτευτική Ελλάδα. Γιος του «Γέρου της Δημοκρατίας» Γεωργίου Παπανδρέου και της Σοφίας Μινέικο, αρνήθηκε να «κληρονομήσει» την Ένωση Κέντρου, κόμμα με το οποίο κυβέρνησε την Ελλάδα προδικτατορικά ο πατέρας του. Ιστορικά, ως μέγιστες πολιτικές του πράξεις έχουν καταγραφεί η κατάργηση του πολιτικού διαχωρισμού των πολιτών σε εθνικόφρονες και κομμουνιστές, η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, ο εκδημοκρατισμός του συνδικαλιστικού κινήματος και των Ενόπλων Δυνάμεων, η δημιουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας και του ΑΣΕΠ και η συνταγματική αναθεώρηση του 1985-1986 που περιόρισε σημαντικά τις εξουσίες του Προέδρου της Δημοκρατίας, η καθιέρωση της ισότητας των δύο φύλων, η ψήφος στα 18, η εισαγωγή του μονοτονικού συστήματος, η άδεια επιστροφής στην Ελλάδα των πολιτικών προσφύγων του Δημοκρατικού Στρατού κ.α. Γεννημένος στη Χίο το 1919 και μεγαλωμένος στην Αθήνα, δεν σταμάτησε να κρατά δεσμούς με το Καλέντζι Αχαΐας, το χωριό του πατέρα του, που μετέπειτα έγινε η εκλογική του περιφέρεια. Σε ηλικία μόλις 15 ετών, το 1934, δημιούργησε με τρεις συμμαθητές του το μαρξιστικό περιοδικό «Ξεκίνημα», όπου συχνά έγραφε για τις ιδέες του Σοσιαλισμού. Για αυτό και τιμωρήθηκαν με διαγωγή «επίμεμπτο» στο ενδεικτικό τους, μετά από ανακρίσεις που διέταξε το υπουργείο Παιδείας, παρά το γεγονός ότι δύο χρόνια νωρίτερα στην πολιτική ηγεσία του βρισκόταν ο πατέρας του, Γεώργιος Παπανδρέου. Το 1937 ο Ανδρέας Παπανδρέου εισήλθε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά δύο χρόνια αργότερα, μετά από τη σύλληψή του από τη δικτατορία του Μεταξά, αναχώρησε για τις ΗΠΑ, όπου και ολοκλήρωσε της σπουδές του. Το 1943 έλαβε το διδακτορικό του στα Οικονομικά και τη Φιλοσοφία από το Χάρβαρντ, όπου και δίδαξε στη συνέχεια ως αναπληρωτής καθηγητής. Το 1947 ήταν πια επίκουρος και στη συνέχεια τακτικός καθηγητής του πανεπιστημίου της Μινεσότα και του Μπέρκλεϊ στην Καλιφόρνια, ενώ στα χρόνια της δικτατορίας στην Ελλάδα, εκείνος εργαζόταν ως καθηγητής Οικονομικών στα πανεπιστήμια της Στοκχόλμης και του Γιορκ, ενώ παράλληλα ηγείτο του ΠΑΚ. Νωρίτερα, το 1961, οπότε και είχε επιστρέψει οικογενειακώς στην Ελλάδα, ανέλαβε πρόεδρος του νεοσύστατου τότε Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), μετά από πρόταση του τότε πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή, ενώ εργάστηκε και ως σύμβουλος στην Τράπεζα της Ελλάδος. Τρία χρόνια αργότερα, το 1964 εξελέγη βουλευτής για πρώτη φορά με την «Ένωση Κέντρου», ενώ διετέλεσε υπουργός Προεδρίας και Αναπληρωτής υπουργός Συντονισμού στην κυβέρνηση του πατέρα του. Το 1965 κατηγορήθηκε ως εμπνευστής και αρχηγός στην υπόθεση «ΑΣΠΙΔΑ» και το συνωμοτικό «Σχέδιο Ελικών». Από το 1961 μέχρι τη χούντα των συνταγματαρχών το 1967, ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν σταματούσε να καταγγέλλει το «σύστημα εξουσίας», κάνοντας λόγο για παρακράτος, συνωμοτικές οργανώσεις και τρομοκράτηση της επαρχίας από τη Χωροφυλακή και τα Τάγματα Εθνικής Ασφαλείας. Γρήγορα έγινε ιδιαιτέρως δημοφιλής ως πολιτικός και ήρθε σε σύγκρουση ακόμα και με στενούς συνεργάτες του πατέρα του. Με το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 συλλαμβάνεται και φυλακίζεται, ενώ δεν αφήνεται ελεύθερος παρά τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου, και μετά από έντονες διαμαρτυρίες ακαδημαϊκών και διανοουμένων των ΗΠΑ στον τότε Αμερικανό πρόεδρο Λίντον Τζόνσον. Τον Ιανουάριο του 1968 φεύγει από τη χώρα και τότε είναι που ιδρύει το Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα (ΠΑΚ) στη Στοκχόλμη της Σουηδίας. Επιστρέφοντας από εκεί λίγες ημέρες μετά τη Μεταπολίτευση, την αντιμετωπίζει με κάποια δυσπιστία στην αρχή. Λίγο αργότερα, όμως, ανακοινώνει την ίδρυση νέου, σοσιαλιστικού κόμματος, του ΠΑΣΟΚ. Τη «Διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη», όπως ονομάστηκε το κείμενο διακήρυξης του νέου φορέα από την ημέρα της ίδρυσής του το 1974, επιμελούνται στενοί συνεργάτες του ως τότε, μεταξύ των οποίων τρία ηγετικά στελέχη του ΠΑΚ, ο Ιωάννης Ζαφειρόπουλος, ο Δαμιανός Βασιλειάδης και ο Μανώλης Παπαθωμόπουλος, αλλά και ο μετέπειτα πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ και πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης. Ο Ανδρέας Παπανδρέου οδηγεί το ΠΑΣΟΚ στις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974, όπου λαμβάνει 13,58% και εκλέγει 12 βουλευτές, αποτέλεσμα που προκάλεσε απογοήτευση στα στελέχη του. Έναν μήνα αργότερα, όταν από το βήμα της Βουλής ο πρωθυπουργός τότε Κωνσταντίνος Καραμανλής επιλέγει να πει πως «η Ελλάς ανήκει στο δυτικό κόσμο», ο Ανδρέας Παπανδρέου απαντά «προτιμούμε να ανήκουμε στους Έλληνες», «σύνθημα» που διατηρείται μέχρι σήμερα, ελαφρώς μεταποιημένο και γνωστό ως «η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες». Ο Ανδρέας δεν το βάζει κάτω. Οδηγεί το ΠΑΣΟΚ στις εκλογές του 1977, οπότε και εκλέγει 93 βουλευτές, φέρνοντας το «νέο κόμμα» στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης με 25,34%. Από εκεί και πέρα, ξεκινά η πορεία προς την «Αλλαγή». Το σύνθημα που τον καθιέρωσε και τον ανέδειξε πρωθυπουργό το 1981, με το θεαματικό ποσοστό του 48,1%. Όσοι την έζησαν, δεν ξεχνούν την πιο εντυπωσιακή πολιτική συγκέντρωση από τη Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα, στην Αθήνα, λίγο πριν από τις εκλογές του 1981, όταν εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου, παραληρούσαν στο άκουσμα συνθημάτων όπως «Εδώ και τώρα αλλαγή» και «Η Ελλάδα στους Έλληνες». Ό,τι και αν ακολούθησε σε επίπεδο πολιτικών συγκεντρώσεων, ακόμα και στις πιο πολωμένες στιγμές της ιστορίας του τόπου, έμελε να συγκρίνεται με αυτήν… Οι «150 εκλεκτοί» της 3ης Σεπτέμβρη 1974 Στις 3 Σεπτέμβρη του 1974 ο Ανδρέας Παπανδρέου, φορώντας λευκό πουκάμισο και με φαρδιά δερμάτινη ζώνη, μπήκε στην αίθουσα (στον ημιόροφο) του «Κινγκ Παλλάς» κρατώντας στο χέρι την ιδρυτική διακήρυξη του ΠΑΣΟΚ. Είχαν προσκληθεί από τον ίδιο 150 άτομα, αλλά δεν ήταν όλοι στην αίθουσα. Κάποιοι, όπως ο Άκης Τσοχατζόπουλος, απουσίαζαν δικαιολογημένα. Άλλοι δεν προσήλθαν στο «ραντεβού με την ιστορία» ίσως επειδή δεν μπορούσαν να φανταστούν αυτό που επρόκειτο να δημιουργήσει εκείνη την ημέρα ο Ανδρέας. Η αίθουσα πάντως γέμισε καθώς στις τελευταίες σειρές και όρθιοι ήταν αρκετοί νεολαίοι με μουστάκια και μακριά μαλλιά. Οι 150 στους οποίους είχε απευθύνει πρόσκληση ο Α. Παπανδρέου και οι οποίοι θα υπέγραφαν την ιδρυτική διακήρυξη του νέου κόμματος ήταν: Σημίτης Κώστας, Ελευθεριάδης Δημήτρης, Κορωναίος Πάνος, Σακελλαρόπουλος Αλέκος, Ντίνου Εύη, Φραγκιάς Αντρέας, Φλέμιγκ Αμαλία, Ακρίτα Σύλβα, Τριαρίδης Nτίνος, Δροσογιάννης Αντώνης, Γεωργιάδης Σεραφείμ, Κατσιφάρας Γιώργος, Σκουλαρίκης Γιάννης, Νικολάου Κώστας, Λαμπρόπουλος Οδυσσέας, Κόκκινος Θεοδόσης, Αρχάκης Αλέξανδρος, Γιώτας Στάθης, Λουκάκης Χαράλαμπος, Λάμπρου Πέτρος, Χαραλαμπόπουλος Γιώργος, Θωμίδου Σούλα, Μίχα Μαρία, Κούρτη Χριστίνα, Χαραλαμπόπουλος Γιάννης, Τουλούπας Τάκης, Μαντούβαλος Ηλίας, Βγενόπουλος Νίκος, Κορωναίος Γιάννης, Πελοποννήσιος Ξενοφών, Πρόκος Απόστολος, Κουτσόγιωργας Μένιος, Λιβάνης Αντώνης, Σκουλάς Θανάσης, Κοκκόλα Αγγέλα, Βαρδάνης Μιχάλης, Ελευθεριάδης Γιώργος, Κουτσογιάννης Γιάννης, Μανδηλαρά Άσπα, Αλευράς Γιάννης, Παπασπύρου Γιάννης, Παπαδημητρίου Γεώργιος, Κουτσοχέρας Ιωάννης, Κεφαλληνός Τάλμποτ, Παπαναγιώτου Θάνος, Τσιγαρίδας Κώστας, Καβαλιώτου Χριστίνα, Τσούρας Θανάσης, Μιχαλόπουλος Νίκος, Μπουρναζάκης Νικ., Δημόπουλος Νίκος, Αλεξόπουλος Θανάσης, Τζώρτζης Γιάννης, Λαλιώτης Κώστας, Φιλίππου Κατερίνα, Απανωμεριτάκης Νίκος, Βερυβάκης Λευτέρης, Κρητικός Παναγιώτης, Ανδρουτσόπουλος Κώστας, Κασιμάτης Γρηγόρης, Καμπάνης Σταμάτης, Παπαστρατής Γιώργος, Φαρμάκης Νίκος, Κανελλόπουλος Κώστας, Κανελλόπουλος Θανάσης, Καβουνίδης Σπύρος, Λέκκας Δημήτρης, Ζερβόπουλος Γιάννης, Χαραλαμπόπουλος Χρήστος, Πρασανάκης Γιώργος, Βασιλακόπουλος Λεωνίδας, Μπουλούκος Αριστόδημος, Μπουλούκος Διονύσης, Πανταζόπουλος Στέλιος, Παπαδονικολάκης Γιάννης, Βαλασέλης Ζάνος, Κούτσικας Φοίβος, Κακλαμάνης Αποστόλης, Τόμπρας Φάνης, Τσεκούρας Γιάννης, Κουρής Χαράλαμπος, Παπανδρέου Βάσω, Παπασταύρου Μάκης, Ζιάγκας Μιχάλης, Κουλούρης Κίμων, Ζαφειρόπουλος Γιάννης, Τζουμάκας Στέφανος, Βασιλειάδης Δαμιανός, Κίσσονας Γιώργος, Οικονομίδης, Μπαρμπαγιάννη, Βουρνάς Πάνος, Παπαδήμας Τόλης, Χατζημιχελάκης Νίκος, Σάλλας Μιχάλης, Δαμβουνέλης Αριστείδης, Δέας Κώστας, Σακελλαρίου Γιάννης, Νικολόπουλος Βασίλειος, Παπανίκος Δημήτρης, Σπηλιόπουλος Σπύρος, Χρυσάφης Γιάννης, Κύργιος, Τσιρίδης Μπάμπης, Καρανάσης Χρήστος, Βούλγαρη Ελένη, Αναστασιάδης Σπύρος, Μάζης Γιάννης, Τσιμπούκης Θανάσης, Μαρασλής Αλέκος, Κούκος Γιάννης, Παππάς Αλέξανδρος, Τσαγανάς Γιάννης, Τζούβαλης Κώστας, Μίχας Θανάσης, Σπηλιοτακάρα Ρία, Ασημακόπουλος Γιώργος, Κωστούρος Γιώργος, Κόλλιας Δημήτρης, Κακουρόπουλος Αντρέας, Καραζέρης Γιώργος, Κεζήλος Νίκος, Κόης Δημ., Γιαννόπουλος Σωτήρης, Μουστάκης Γιώργος, Σόκαρης Σπύρος, Φούκας Τάσος, Τσαφούλιας Γιώργος, Κατραβάς Σωτήρης, Κουτσόγιωργας Τέλης, Μπαλάσης Θανάσης, Κουμανιώτης Κώστας, Μπίτσος Θανάσης, Λαμπρόπουλος Τάσος, Χριστοδουλιάς Θόδωρος, Αλεξόπουλος Κώστας, Παπαγιαννόπουλος Τάκης, Πανούτσος Γιάννης, Παπαγιωργόπουλος Τάκης, Ζυγογιάννης Γιώργος, Βαλυράκης Σήφης, Παπαθανασίου Χρήστος, Ζουμπογιώργος Νίκος, Κουρής Χαράλαμπος, Μωραΐτου Μαίρη, Γρίμηλα, Γιαννόπουλος Βαγγέλης, Λιβάνη Κατίνα, Λιάνης Γιώργος, Γιαννακάκης Μιχάλης, Πολυχρονόπουλος Γιάννης. Ολόκληρη η διακήρυξη της 3ης Σεπτεμβρίου Το αυθεντικό κείμενο της ιδρυτικής διακήρυξης του ΠΑΣΟΚ που παρουσιάστηκε από τον Ανδρέα Παπανδρέου στις 3 Σεπτεμβρίου του 1974 και που λίγη ως καθόλου σχέση έχει με το σημερινό ΠΑΣΟΚ του Μνημονίου, της συνεργασίας με την ΝΔ στην κυβέρνηση, του 12,5% στις εκλογές των μονοψήφιων δημοκοπικών δεδομένων, παρουσιάζει σήμερα η "Ελευθεροτυπία". Πρόκειται για την ιδρυτική διακήρυξη του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος. Παρουσιάστηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 1974 από την ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ Ανδρέα Παπανδρέου σε κεντρικό ξενοδοχείο των Αθηνών παρουσία πολλών στελεχών του ΠΑΚ και του Αντιδικτατορικού αγώνα και αργότερα κομματικών στελεχών και Υπουργών του κινήματος. 39 χρόνια μετά, το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται στα όρια της κοινοβουλευτικής του επιβίωσης, διασπασμένο αλλά ακόμη στην εξουσία, σε δικομματική κυβέρνηση συνεργασίας με τη Νέα Δημοκρατία, την παραδοσιακή αντίπαλη δύναμη τα χρόνια του δικομματισμού. *Ολόκληρο το κείμενο:* Η τραγωδία της Κύπρου καθώς και οι κίνδυνοι που έχουν προκύψει για το έθνος, τόσο από την αδίστακτη επεκτατική πολιτική του Πενταγώνου στα πλαίσια του ΝΑΤΟ όσο και από την προσπάθεια της αμερικανοκίνητης χούντας να μετατραπούν οι ένοπλες δυνάμεις μας αποκλειστικά σε όργανο αστυνόμευσης του ελληνικού χώρου, κυριαρχούν στη σκέψη κάθε Ελληνα. Ομως η ενότητα του Λαού στην απόφασή του να αντιμετωπίσει ανυποχώρητα τον εξωτερικό κίνδυνο και κάθε επιβουλή ενάντια στην ακεραιότητα της εθνικής μας παρουσίας, δεν δικαιώνει την απραξία της κυβέρνησης σε τρεις κρίσιμους τομείς: την τιμωρία των ενόχων της επταετίας, της σφαγής του Πολυτεχνείου και της Κυπριακής τραγωδίας, την κάθαρση του κρατικού μηχανισμού και την πλέρια αποκατάσταση των θυμάτων της κατοχής. Είναι βαθιά η ανησυχία του ελληνικού Λαού, γιατί οι επαγγελίες της κυβέρνησης για την αποκατάσταση ομαλής πολιτικής ζωής θα αποτελέσουν λόγια κενά περιεχομένου αν δεν συνοδευτούν -το γρηγορότερο δυνατό- από την τιμωρία, την κάθαρση και την αποκατάσταση. Λέγεται ότι δεν ήρθε η ώρα. Οτι τώρα προέχει το εθνικό θέμα. Μα το επιχείρημα δεν ευσταθεί. Πώς είναι δυνατό να παραμένουν σε θέσεις κρίσιμες για το έθνος εκείνοι που ευθύνονται για την εθνική συμφορά; Ακριβώς γιατί η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα σε αποφασιστική καμπή, ακριβώς γι' αυτό το λόγο, πρέπει να προχωρήσουμε με θάρρος στην τιμωρία, την κάθαρση και την αποκατάσταση. Για να προστατέψουμε το έθνος, για να ανοίξουμε το δρόμο που οδηγεί στην αδέσμευτη λαϊκή κυριαρχία και τη δημοκρατία. Σ' αυτά τα πλαίσια πρέπει να ερμηνευτεί και η δικιά μας απόφαση να προχωρήσουμε σήμερα σε μια πολιτική πράξη, στη διακήρυξη των βασικών αρχών και στόχων ενός νέου πολιτικού Κινήματος, του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος. Μόνο με την ενεργό πολιτική παρουσία των πολιτών, απ' άκρου εις άκρον της Ελλάδας, θα εξασφαλιστούν τόσο η εθνική μας ανεξαρτησία όσο και η λαϊκή κυριαρχία. Ηρθε η ώρα να περάσουμε από την παθητική αναμονή στην ενεργό λαϊκή παρουσία για τη διαμόρφωση του μέλλοντος της χώρας μας. Η ρίζα της συμφοράς βρίσκεται στην εξάρτηση της Πατρίδας μας. Τα επτά μεσαιωνικά χρόνια που πέρασαν με τη στυγνή στρατιωτική δικτατορία και η τραγωδία της Κύπρου δεν αποτελούν παρά μια ιδιαίτερα σκληρή έκφραση της εξάρτησης της Ελλάδας από το ιμπεριαλιστικό κατεστημένο των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ. Μεταβλήθηκε η Ελλάδα σε προχωρημένο πυρηνικό φυλάκιο του Πενταγώνου, για να εξυπηρετηθούν πιο αποτελεσματικά τα στρατιωτικά και οικονομικά συμφέροντα των μεγάλων μονοπωλίων. Διαβρώθηκε ο κρατικός μηχανισμός, οι ένοπλες δυνάμεις, τα κόμματα, ο συνδικαλισμός, η πολιτική ηγεσία του τόπου έτσι, ώστε να καταστεί δυνατή η επιβολή ξενοκίνητης στρατιωτικής δικτατορίας, όταν αυτό κρίθηκε πως συνέφερε την Ουάσιγκτον. Επιβλήθηκε η στρατιωτική δικτατορία για να ανακοπεί η πορεία του Λαού μας προς τη λαϊκή κυριαρχία και την εθνική ανεξαρτησία. Προκλήθηκε το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου και ακολούθησε η βάναυση τουρκική εισβολή στην Κύπρο, για να διχοτομηθεί η Μεγαλόνησος και να αποτελέσει τελικά ένα νέο στρατιωτικό ορμητήριο των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Μεσόγειο. Μεταβλήθηκε η πατρίδα μας σε ξέφραγο αμπέλι, για να διαβρωθεί η οικονομία μας από τις πολυεθνικές επιχειρήσεις των ΗΠΑ και της Δύσης, με τη συνεργασία πάντα του ντόπιου μεταπρατικού κεφαλαίου. Για να μαραθεί η ελληνική ύπαιθρος, για να μην αποδίδει ο ιδρώτας του αγρότη, για να συνεχιστεί η μετανάστευση, η προσφορά φτηνής εργασίας στην πρωτεύουσα, μα και στην ξενιτιά, την Ευρώπη, την Αυστραλία, τον Καναδά. Η πορεία προς την υποτέλεια, την υπονόμευση των εθνικών μας συμφερόντων, τη διάβρωση της λαϊκής κυριαρχίας, τον οικονομικό μαρασμό και την εκμετάλλευση του Ελληνα εργαζόμενου πρέπει να ανακοπεί. Αντίθετα, πρέπει να προχωρήσουμε με θάρρος και αποφασιστικότητα στη θεμελίωση μιας νέας Ελλάδας. Ανακοινώνουμε σήμερα την εκκίνηση ενός νέου πολιτικού Κινήματος, που πιστεύουμε ότι εκφράζει τους πόθους και τις ανάγκες του απλού Ελληνα, ενός Κινήματος που να ανήκει στον αγρότη, τον εργάτη, το βιοτέχνη, το μισθωτό, τον υπάλληλο, στη θαρραλέα και φωτισμένη νεολαία μας. Τους καλούμε να πυκνώσουν τις τάξεις του. Να στελεχώσουν και να συμμετάσχουν στην κατεύθυνση ενός Κινήματος που θα προωθήσει ταυτόχρονα την εθνική μας ανεξαρτησία, τη λαϊκή κυριαρχία, την κοινωνική απελευθέρωση και τη δημοκρατία σ' όλες τις φάσεις της δημόσιας ζωής. Βασικός κυριαρχικός στόχος του Κινήματος είναι η δημιουργία πολιτείας απαλλαγμένης από ξένο έλεγχο ή επεμβάσεις, πολιτείας απαλλαγμένης από έλεγχο ή επιρροή της οικονομικής ολιγαρχίας, πολιτείας ταγμένης στην προστασία του Εθνους και στην υπηρεσία του Λαού. Η εθνική ανεξαρτησία είναι αναπόσπαστα δεμένη με τη λαϊκή κυριαρχία, με τη δημοκρατία σε κάθε φάση της ζωής του τόπου, με την ενεργό συμμετοχή του πολίτη σ' όλες τις αποφάσεις που τον αφορούν. Μα είναι ταυτόχρονα συνυφασμένη με την απαλλαγή της οικονομίας μας από τον έλεγχο του ξένου μονοπωλιακού και ντόπιου μεταπρατικού κεφαλαίου, που διαμορφώνει την οικονομική, την κοινωνική, την πολιτική και την πολιτιστική μας πορεία σύμφωνα με τα συμφέροντα όχι του Λαού, αλλά της οικονομικής ολιγαρχίας. Και βέβαια πρέπει η Ελλάδα να αποχωρήσει και από το στρατιωτικό και από το πολιτικό ΝΑΤΟ. Και βέβαια πρέπει να ακυρωθούν όλες οι διμερείς συμφωνίες που έχουν επιτρέψει στο Πεντάγωνο να μετατρέψει την Ελλάδα σε ορμητήριο για την προώθηση της επεκτατικής του πολιτικής. Μα πίσω από το ΝΑΤΟ, πίσω από τις αμερικάνικες βάσεις είναι οι μονοπωλιακές πολυεθνικές επιχειρήσεις και τα ντόπια υποκατάστατά τους. Γι' αυτό η κοινωνική απελευθέρωση, ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός, αποτελεί το θεμέλιο λίθο του Κινήματός μας. Για να απολαμβάνει ο αγρότης το προϊόν του ιδρώτα του και της γης του, για να απολαμβάνει ο εργάτης, ο βιοτέχνης, ο μισθωτός, ο υπάλληλος, ο απλός Ελληνας, το προϊόν του μόχθου του. Για να καταπολεμηθεί αποτελεσματικά η εντυπωσιακή εισοδηματική ανισότητα ανάμεσα σε γεωγραφικές περιφέρειες και κοινωνικά στρώματα που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη Ελλάδα. Για να πάψει η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Για να συμμετέχει ενεργά ο Λαός στον προγραμματισμό της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής πορείας της Χώρας. Για να εξασφαλιστεί η εργασία και η κατοικία σε όλους τους Ελληνες. Για να καταργηθούν τα προνόμια των λίγων στην ιατρική, νοσοκομειακή και φαρμακευτική περίθαλψη. Για να προστατευτούν η μητέρα, το παιδί, τα γερατειά. Για να κατοχυρωθεί η κοινωνική και η οικονομική ισότητα των δύο φύλων. Για να ελευθερωθεί η σκέψη και να γίνει η παιδεία κτήμα όλων των Ελλήνων. Η σημερινή διακήρυξη των αρχών του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος αποτελεί εκκίνηση για την ίδρυση, στελέχωση και θεμελίωση ενός Κινήματος που θέλουμε να αποτελέσει το φορέα όλων των γνήσια προοδευτικών και δημοκρατικών δυνάμεων της χώρας. Κάνουμε έκκληση αυτές οι δυνάμεις ενωμένες να προχωρήσουν στον αγώνα. Θεμελιακή αρχή του Κινήματος είναι η απόλυτα κατοχυρωμένη δημοκρατική διαδικασία -από τη βάση μέχρι την ηγεσία-, με απόλυτη ισοτιμία όλων των μελών που θα το στελεχώσουν. Και το πρόγραμμα και τα οργανωτικό σχήμα θα συναποφασιστούν στην πορεία, με την ισότιμη συμμετοχή όλων των μελών του πρώτου συνεδρίου που γρήγορα θα συγκληθεί. Και αυτό στα πλαίσια μιας κατοχυρωμένης δημοκρατικής διαδικασίας. Εχει ο Λαός μας πικρή πείρα από τους κομματικούς σχηματισμούς του παρελθόντος, που στηρίζονταν στη φεουδαρχική σχέση ανάμεσα σε ηγέτες και βουλευτές, ανάμεσα σε βουλευτές και κομματάρχες, ανάμεσα σε κομματάρχες και ψηφοφόρους. Από κομματικούς μηχανισμούς που είχαν αντικαταστήσει τις αρχές, το πρόγραμμα και τις δημοκρατικές διαδικασίες με το ρουσφέτι και το παρασκήνιο. Καθολικό είναι το αίτημα για πολιτικούς οργανισμούς αρχών, που να τους διακρίνει η ελεύθερη δημοκρατική έκφραση της βάσης, για να δεσμεύεται η ηγεσία στις πολιτικές αποφάσεις και για να υπάρχει συνέπεια και συνέχεια. Η σημερινή διακήρυξή μας είναι μια διακήρυξη που είμαστε βέβαιοι ότι αντικατοπτρίζει το πιστεύω, τους πόθους, τις απαιτήσεις, το όραμα του Ελληνικού Λαού. Εχει σκοπό να παρακινήσει συζήτηση και προβληματισμό σε εθνικό επίπεδο. Η σημερινή μας διακήρυξη αποτελεί την πυξίδα που θα καθοδηγεί την πορεία μας προς μια νέα, αναγεννημένη, ανθρώπινη, σοσιαλιστική και δημοκρατική Ελλάδα, μια Ελλάδα που να ανήκει στους Ελληνες. Το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα είναι πολιτικό Κίνημα που αγωνίζεται για τους ακόλουθους στόχους: ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ, ΛΑΪΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ, ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ. Ο αγώνας του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος για την εθνική μας αναγέννηση, για μια σοσιαλιστική και δημοκρατική Ελλάδα, στηρίζεται στην αρχή πως η εθνική μας ανεξαρτησία αποτελεί προϋπόθεση για την πραγμάτωση της λαϊκής κυριαρχίας, πως η λαϊκή κυριαρχία αποτελεί προϋπόθεση για την πραγμάτωση της κοινωνικής απελευθέρωσης, πως η κοινωνική απελευθέρωση αποτελεί προϋπόθεση για την πραγμάτωση της πολιτικής δημοκρατίας. Για το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα το στρατιωτικό καθεστώς της χούντας, που επιβλήθηκε με το πραξικόπημα της 21 Απρίλη 1967, δεν ήταν παρά μια ιδιαίτερη στυγνή μορφή αποικιοποίησης της Ελλάδας από το Πεντάγωνο και το ΝΑΤΟ, με τη συνεργασία του εξαρτημένου δυτικοευρωπαϊκού και ντόπιου μεταπρατικού κεφαλαίου. Ως στόχο είχε την εξυπηρέτηση των στρατηγικών και οικονομικών επιδιώξεων του αμερικάνικου κεφαλαίου στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου. Γι' αυτό ο αγώνας του Λαού μας αποβλέπει πρώτιστα στην οριστική εξάλειψη των αιτίων που οδήγησαν στη στυγνή δικτατορία της επταετίας. Κι αυτός ο αγώνας δεν μπορεί να δικαιωθεί αν δεν υπάρξει: α) Τιμωρία των ενόχων και των βασανιστών της χουντικής επταετίας και των υπεύθυνων της προδοσίας της Κύπρου. β) Πλήρης αποκατάσταση των θυμάτων της δικτατορίας. γ) Αμεση ακύρωση όλων των ανελεύθερων και καταπιεστικών έκτακτων μέτρων της χουντικής επταετίας, καθώς και των παρόμοιων νομοθετημάτων των προδικτατορικών κυβερνήσεων. δ) Εξασφάλιση της ελεύθερης επιστροφής των πολιτικών προσφύγων στην πατρίδα. ε) Εξυγίανση όλου του κρατικού μηχανισμού. στ) Εξάλειψη του παρακράτους και του κομματικού κράτους. ζ) Αμεση ένταξη των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας στην υπηρεσία του Εθνους και του Λαού και υποβολή τους σε αποτελεσματικό, πλήρη και συνεχή έλεγχο από τη νόμιμα εκλεγμένη πολιτική ηγεσία. Για την εξάλειψη του συστήματος που οδήγησε στην ιμπεριαλιστική κατοχή της πατρίδας μας και των συνθηκών που το δημιούργησαν, το διατηρούν και το προστατεύουν, για τη θεμελίωση μιας γνήσιας, αβασίλευτης, αναγεννημένης και σοσιαλιστικής Ελληνικής Δημοκρατίας, το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα θέτει ως προϋπόθεση την επίτευξη των ακόλουθων συγκεκριμένων στόχων: 1 Κάθε εξουσία πηγάζει από το Λαό, εκφράζει το Λαό και υπηρετεί το Λαό. Η κοινωνική, οικονομική και πολιτική δομή της δύναμης στη χώρα μας διαρθρώνεται με τρόπο που να αποκλείει την παραβίαση της λαϊκής θέλησης με οποιοδήποτε τρόπο. 2 Κατοχυρώνεται συνταγματικά το δικαίωμα άμυνας κάθε πολίτη σε κάθε προσπάθεια κατάλυσης της νόμιμης εξουσίας, κατάργησης του Συντάγματος και υποδούλωσης του Λαού μας. 3 Για τα βασικά δικαιώματα του πολίτη ισχύει ο Χάρτης των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Η ελευθερία γνώμης και έκφρασης, η ελευθερία οργάνωσης για την επίτευξη συλλογικών σκοπών στα πλαίσια του Συντάγματος, το απαραβίαστο των δικαιωμάτων του ατόμου, όχι μόνο κατοχυρώνονται συνταγματικά αλλά και προστατεύονται αποτελεσματικά από τη Δικαιοσύνη, που είναι ανεξάρτητη. Η Ελληνική ιθαγένεια δεν αφαιρείται. 4 Εξασφαλίζεται η συνταγματικά κατοχυρωμένη κοινωνική και οικονομική ισότητα των δύο φύλων. 5 Εξασφαλίζεται με γνήσιες δημοκρατικές διαδικασίες η άμεση και ενεργός συμμετοχή όλων των πολιτών στην πολιτική ζωή του τόπου. 6 Κατοχυρώνεται συνταγματικά το δικαίωμα εργασίας για όλους τους πολίτες, άντρες και γυναίκες. 7 Ο συνδικαλισμός αποδεσμεύεται από την εξάρτηση της οικονομικής ολιγαρχίας και από την κηδεμονία του κράτους, κατοχυρώνεται ως ελεύθερο και αυτόνομο κίνημα και τίθεται στην υπηρεσία των συμφερόντων του εργαζόμενου Λαού. 8 Διαχωρίζεται οριστικά η εκκλησία από το κράτος και κοινωνικοποιείται η μοναστηριακή περιουσία. 9 Η Ελλάδα αποσυνδέεται από τους στρατιωτικούς, πολιτικούς και οικονομικούς συνασπισμούς, που υπονομεύουν την εθνική μας ανεξαρτησία και το κυριαρχικό δικαίωμα του Ελληνικού Λαού να προγραμματίζει αυτός την κοινωνική, οικονομική, πολιτική και πολιτιστική πορεία της χώρας. 10 Η Ελλάδα ακολουθεί δυναμική ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική με στόχους: την εγγύηση της εδαφικής ακεραιότητας, την κατοχύρωση της αδέσμευτης λαϊκής κυριαρχίας και την καλύτερη δυνατή πραγμάτωση των επιδιώξεων του Ελληνικού Λαού. Ως χώρα που είναι ταυτόχρονα στην Ευρώπη, τα Βαλκάνια και τη Μεσόγειο κάνει την παρουσία της αισθητή και στους τρεις αυτούς χώρους. Η αποπυρηνικοποίηση του μεσογειακού και βαλκανικού χώρου, η ουδετεροποίηση της Μεσογείου από τους στρατιωτικούς συνασπισμούς, η σύσφιγξη των οικονομικών και πολιτιστικών σχέσεων με τους λαούς όλης της Ευρώπης και της Μεσογείου, ως προσφορά και στη διεθνή ειρήνη, η συναδέλφωση των λαών και η δομή όλων των χωρών σε μια πανανθρώπινη και πανελεύθερη Κοινότητα με ίση μεταχείριση και ίσα δικαιώματα όλων των ανθρώπων, αποτελούν μόνιμες επιδιώξεις της. 11 Ακυρώνονται οι διεθνείς συμβάσεις και συμφωνίες που έχουν οδηγήσει την Ελλάδα σε οικονομική, πολιτική και στρατιωτική εξάρτηση από τα μονοπωλιακά συγκροτήματα της Δύσης και ιδιαίτερα του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. 12 Επιδιώκεται η κοινωνική απελευθέρωση του εργαζόμενου Ελληνικού Λαού, που μακροπρόθεσμα ταυτίζεται με το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας. Αυτή η πορεία προϋποθέτει για το σήμερα ορατό μέλλον: α) Την κοινωνικοποίηση του χρηματοδοτικού συστήματος στο σύνολό του, των βασικών μονάδων παραγωγής, καθώς και του μεγάλου εισαγωγικού και εξαγωγικού εμπορίου. Ταυτόχρονα προωθείται συστηματικά η ένταξη των αγροτικών επιχειρήσεων σε συνεταιρισμούς νέας μορφής, με δραστηριότητα που θα επεκτείνεται στην προμήθεια πρώτων υλών και στην επεξεργασία, συσκευασία και διάθεση των προϊόντων τους. Οι οργανισμοί αυτοί θα καταργήσουν το μεσάζοντα, που εκμεταλλεύεται το προϊόν του ιδρώτα και της γης του αγρότη. Στη βιοτεχνία προωθείται επίσης η συνεταιριστική εκμετάλλευση. β) Τον περιφερειακά αποκεντρωμένο κοινωνικό προγραμματισμό της οικονομίας, που συνδυάζεται με τον έλεγχο των παραγωγικών μονάδων από τους εργαζόμενους (δηλαδή με την αυτοδιαχείριση) και από τους αρμόδιους κοινωνικούς φορείς. Αρμόδιος κοινωνικός φορέας είναι το κράτος, η περιφέρεια, ο δήμος ή η κοινότητα, ανάλογα με το μέγεθος, τον τύπο και τη σημασία της παραγωγικής μονάδας. γ) Τη διοικητική αποκέντρωση με ενίσχυση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. δ) Το συστηματικό και προοδευτικό κλείσιμο του ανοίγματος ανάμεσα στα κατώτερα και τα ανώτερα εισοδήματα κατά περιφέρεια και επάγγελμα. ε) Μια οικιστική και πολεοδομική πολιτική που να εξασφαλίζει πολιτισμένη κατοικία σε κάθε Ελληνική οικογένεια. στ) Μια καινούργια παιδεία για να καταργηθούν οι φραγμοί που εμποδίζουν το πλάτεμα της γνώσης και για να δημιουργηθούν ελεύθερα σκεπτόμενοι και κοινωνικά υπεύθυνοι πολίτες. Η παιδεία είναι ευθύνη του κοινωνικού συνόλου. Η ιδιωτική εκπαίδευση καταργείται. Η δωρεάν και υποχρεωτική παιδεία εξασφαλίζεται ανεξαίρετα για όλους τους Ελληνες, θεσπίζεται εκπαιδευτική πολιτική που να εξασφαλίζει την πλατιά συμμετοχή όλων των λαϊκών στρωμάτων, καθώς και τη συμμετοχή των σπουδαστών στον προγραμματισμό της παιδείας και στη διοίκηση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. ζ) Την κοινωνικοποίηση της υγείας, που συνεπάγεται τη δωρεάν ιατρική, φαρμακευτική και νοσοκομειακή περίθαλψη, την προληπτική υγιεινή για όλους τους Ελληνες, την κατάργηση των ιδιωτικών κλινικών και όλων των προνομίων στην παροχή ιατρικών και νοσοκομειακών υπηρεσιών. η) Ενα σύστημα κοινωνικής ασφάλισης για υγεία, ατυχήματα, γερατειά και ανεργία, που να επεκταθεί σε όλους τους Ελληνες. θ) Την προστασία της μητέρας και του παιδιού. ι) Την προστασία του περιβάλλοντος, τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής σε συνδυασμό με την αξιοποίηση των εθνικών λαϊκών παραδόσεων και τη συμμετοχή ολόκληρου του Λαού στην πολιτιστική εξέλιξη. Οι οικονομικές, πολιτικές, κοινωνικές και πολιτιστικές επιδιώξεις του εργαζόμενου Ελληνικού λαού -εργατών, αγροτών, μισθωτών, υπαλλήλων, νεολαίας, μικροεπαγγελματιών και βιοτεχνών-, η θεμελίωση μιας κοινωνίας χωρίς αλλοτρίωση και γραφειοκρατία, θα πραγματοποιηθούν με τη συνεχή λαϊκή επαγρύπνηση, έλεγχο και κινητοποίηση. Το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα καλεί τον Ελληνικό Λαό να οργανωθεί στις τάξεις του, σε οργανώσεις βάσης, να συμμετάσχει άμεσα στην παραπέρα διαμόρφωση του προγράμματός του, στη λήψη όλων των αποφάσεων και στην ανάδειξη των στελεχών του σε όλα τα επίπεδα. Ετσι θα συνεχίσουμε με νέα ένταση και αποφασιστικότητα τον αγώνα για μια ανεξάρτητη, σοσιαλιστική και δημοκρατική Ελλάδα. Πώς το αντιμετώπισε ο Τύπος της εποχής Την ίδρυση του νέου κόμματος προανήγγειλε στο φύλλο της 3ης Σεπτεμβρίου 1974 η εφημερίδα «Ακρόπολις», συντηρητικών πεποιθήσεων, που «κάλυπτε» ασφαλώς το ίδιο γεγονός και στο επόμενο φύλλο της. «Η εξαγγελία της πολιτικής κινήσεως αποτελεί κατά την άποψιν εμπείρων πολιτικών παρατηρητών την έναρξιν, την δραστηριοποίησιν, της πολιτικής ζωής της χώρας και την επάνοδον στην ομαλότητα, που τελικώς θα υλοποιηθεί με την προσφυγήν στον λαόν», σχολίαζε η εφημερίδα, εστιάζοντας κυρίως στην απάντηση του Ανδρέα Παπανδρέου όταν ρωτήθηκε για τις εκλογές. «Η διεξαγωγή των εκλογών δεν είναι θέμα χρόνου, αλλά καθάρσεως του κρατικού μηχανισμού, που πρέπει να πάψει να είναι χουντικός», είχε πει, επιμένοντας πως μόνο τότε θα είχαν νόημα οι εκλογές. Στην επιμονή του Ανδρέα Παπανδρέου ότι η κάθαρση πρέπει να γίνει πριν από τις εκλογές, έδινε έμφαση και η εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ», αναδεικνύοντας και τον αποκλεισμό της συνεργασίας με άλλους πολιτικούς φορείς. «Δεν καλούμε άλλες δυνάμεις να κάνουν προσχώρηση στο Κίνημα, αλλά να συμμετάσχουν στην ίδρυσή του από την αρχή», είχε πει ο Ανδρέας και η εφημερίδα το μετέφερε αυτολεξεί. «Βασικά συνθήματα του νέου κινήματος, που προδιαγράφουν και τις αρχές του, είναι: Εθνική Ανεξαρτησία, Λαϊκή Κυριαρχία, Κοινωνική Απελευθέρωση, Δημοκρατία, στον αγώνα για τη δημιουργία μιας καινούργιας πολιτικής ζωής», συνέχιζε το ρεπορτάζ, που περιέγραφε ως κυρίαρχο στόχο του κινήματος την απάντηση του Ανδρέα Παπανδρέου περί δημιουργίας μιας Πολιτείας απαλλαγμένης από τον ξένο έλεγχο ή την επιρροή της οικονομικής ολιγαρχίας… Αναλυτικό ρεπορτάζ με όλα όσα είχαν διαδραματιστεί την προηγούμενη μέρα στο «Κινγκ Πάλας» υπήρχε στις σελίδες της εφημερίδας «ΤΟ ΒΗΜΑ», που πλην της ομιλίας του ιδρυτή του κόμματος, τόνιζε την αναφορά του διευθυντή του Γραφείου Τύπου Κ. Νικολάου –που τον είχε προλογίσει- περί ενός κινήματος που θα ήταν συλλογική προσπάθεια και όχι προσωποπαγές κόμμα. Υπό τον τίτλο «Σοσιαλιστική πολιτική κίνηση εξήγγειλε χθες ο κ. Παπανδρέου. Αρχές, στόχοι και οργανωτική διάρθρωση», η εφημερίδα παρέθετε αναλυτικά την ομιλία του προέδρου του νέου κόμματος και το κείμενο της Ιδρυτικής Διακήρυξης, ενώ κωδικοποιούσε τις απαντήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου που έκρινε ως σημαντικότερες, ως εξής : - Η Ελλάδα να αποχωρήσει όχι μόνο από το στρατιωτικό, αλλά και το πολιτικό σκέλος του ΝΑΤΟ. - Να ακυρωθούν όλες οι διμερείς συμφωνίες, που έχουν επιτρέψει στο Πεντάγωνο να μετατρέψει την Ελλάδα σε ορμητήριο για την προώθηση της επεκτατικής του πολιτικής. - Η κοινωνική απελευθέρωση –αναφέρει η Διακήρυξη- και ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός αποτελούν τον θεμέλιο λίθο του Κινήματός μας. Ως γεγονός «που δεσπόζει στο προσκήνιο των πολιτικών ζυμώσεων» περιέγραφε την πρώτη δημόσια εμφάνιση του Ανδρέα Παπανδρέου η «Απογευματινή» της 4ης Σεπτέμβρη 1974. «Αδέσμευτη Ελλάδα και κοινωνικοποιήσεις διακήρυξε ο Ανδρέας Παπανδρέου», ήταν ο τίτλος του σχετικού ρεπορτάζ. «Με ακραίο σοσιαλισμό και καινούρια στελέχη. Ο Ανδρέας αποσπάται και βάλλεται από Κέντρο και Άκρα Αριστερά», ήταν ο τίτλος της «Βραδυνής», που αναδείκνυε το γεγονός ότι με την κίνησή του αυτή, ο Ανδρέας Παπανδρέου ξεκαθάριζε πως δεν θα ήταν ο συνεχιστής του πατέρα του Γεωργίου στο τιμόνι της «Ένωσης Κέντρου». Σχολιάζοντας ότι η άρνησή του να συμμετάσχει στην αναβίωση της Ενώσεως Κέντρου και ο παραμερισμός των πρώην βουλευτών, είχε προκαλέσει την αντίδραση πολλών πολιτικών, η εφημερίδα –που είχε κλείσει η Χούντα όταν είχε δημοσιεύσει ανοιχτή επιστολή του Κωνσταντίνου Καραμανλή- σημείωνε πως «ο Ανδρέας Παπανδρέου θέλησε να αποσυνδέσει το νέον του κίνημα από τους κομματικούς μετασχηματισμούς του παρελθόντος, που στηρίζονταν όπως υποστήριξε στη φεουδαρχική σχέση ανάμεσα σε ηγέτες και βουλευτές και κομματάρχες, ανάμεσα σε κομματάρχες και ψηφοφόρους και που είχαν αντικαταστήσει τις αρχές, τα προγράμματα και τις δημοκρατικές διαδικασίες με το ρουσφέτι και το παρασκήνιο». Στο αναλυτικό ρεπορτάζ της, ανέφερε ακόμα μεταξύ άλλων πως «γραμμή πορείας προς μια αβασίλευτη, σοσιαλιστική Δημοκρατία, με μακροπρόθεσμο πρόγραμμα ευρύτατων εθνικοποιήσεων -ή μάλλον κοινωνικοποιήσεων, σύμφωνα με τον όρο που χρησιμοποιήθηκε- εχάραξε χθες ο Ανδρέας Παπανδρέου με την αναγγελία της κινήσεως του Πανελληνίου Σοσιαλιστικού Κινήματος». Ιστορικές φωτογραφίες-ντοκουμέντα του Ανδρέα Παπανδρέου Πενήντα επτά ιστορικές φωτογραφίες-ντοκουμέντα παρουσιάζουμε σήμερα, στο πλαίσιο του αφιερώματος για την 3η Σεπτέμβρη του 1974 και τα 39 χρόνια από την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ Οι σπάνιες αυτές φωτογραφίες, αποτελούν χαρακτηριστικά στιγμιότυπα από τη μακρόχρονη πορεία του ΠΑΣΟΚ και του ιδρυτή του Ανδρέα Παπανδρέου, συνυφασμένες με την σύγχρονη ελληνική ιστορία. Μέσα από το σπάνιο αυτό φωτογραφικό υλικό που προέρχεται από το προσωπικό αρχείο του πρώην Γενικού Γραμματέα του ΠΑΣΟΚ Μιχάλη Καρχιμάκη, παρουσιάζονται στιγμές από την πορεία του Ανδρέα Παπανδρέου που σφράγισαν την ιστορία της χώρας μετά την στρατιωτική χούντα και μέχρι σήμερα. Φαίνεται μέσα από τις φωτογραφίες, που πολλές φορές είναι περισσότερες κι από χίλιες λέξεις, η ευρύτατη λαϊκή αποδοχή που συγκέντρωνε ο Παπανδρέου, καταφέρνοντας να «πλανέψει» εκατομμύρια οπαδούς στις ομιλίες του, καθώς και η ευρύτατη αποδοχή που τύγχανε από πολλούς Ευρωπαίους και διεθνείς ηγέτες.

Αφιέρωμα για τα 39 χρόνια ΠΑΣΟΚ

Βασίλης Φουρτούνης, δάσκαλος

Τρίτη 3 Σεπτεμβρίου 2013

39 χρόνια Μεταπολίτευση, 39 χρόνια ΠΑΣΟΚ, 20 χρόνια ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, 3 πρωθυπουργοί, Ανδρέας Παπανδρέου 10 χρόνια, Κώστας Σημίτης 8 χρόνια, Γιώργος Παπανδρέου 2 χρόνια.. Και από το 48% στο 12,5% και τώρα πιο κάτω.

Μπορεί η Μεταπολίτευση να ήρθε με τον Κώστα Καραμανλή στο τιμόνι, στη συνείδηση όμως του κόσμου η Μεταπολίτευση με τα καλώς και κακώς κείμενα είναι μια πολιτική έννοια ταυτισμένη με το ΠΑΣΟΚ παρά με την «επάρατο Δεξιά».

Εμείς αποφασίσαμε να σας παρουσιάσουμε ένα αφιέρωμα στο τότε κραταιό ΠΑΣΟΚ, στην ίδρυσή του, στον μεγάλο Ανδρέα Παπανδρέου, στους στόχους του, στα παλιά στελέχη του κ.λπ.

Επίσης παρουσιάζουμε σπάνιες φωτογραφίες από το προσωπικό αρχείο του πρώην Γενικού Γραμματέα του ΠΑΣΟΚ Μιχάλη Καρχιμάκη,

3 Σεπτέμβρη 1974: Η ίδρυση του ΠΑΣΟΚ

3 Σεπτέμβρη 1974. Δεν είχαν συμπληρωθεί ούτε δύο μήνες από την πτώση της Χούντας, όταν το λόμπι του ξενοδοχείου «Κινγκ Πάλας» υποδεχόταν κατά δεκάδες πλήθος κόσμου, κυρίως νέων ανθρώπων, που έφταναν για να βιώσουν από κοντά το γεγονός. Ο Ανδρέας Παπανδρέου, γιος του Γέρου της Δημοκρατίας και νέος πολιτικός στην χώρα στα 55 του χρόνια, αλλά με μακρά ήδη ακαδημαϊκή καριέρα στο εξωτερικό, θα εξήγγειλε την ίδρυση νέου κόμματος. Ενός σοσιαλιστικού κόμματος, στην Ελλάδα, που μετρούσε ημέρες από την Μεταπολίτευση και ο συντηρητικός πολιτικός Κωνσταντίνος Καραμανλής, άρτι αφηχθείς από το Παρίσι, φάνταζε η μόνη λύση για ομαλή μετάβαση στη Δημοκρατία.

Ανάμεσα στο πλήθος, τέσσερις μόνον προδικτατορικοί βουλευτές. Ο Ι. Χαραλαμπόπουλος, ο Ι. Παπασπύρου, ο Τ. Κεφαλληνός και ο Ι. Κουτσοχέρας. Παρόντες όμως και όλοι οι νεαροί τότε στην πλειοψηφία τους, άγνωστοι σύντροφοι του Ανδρέα, που έμελε να γράψουν την ιστορία του ΠΑΣΟΚ και μαζί του, σε μεγάλο βαθμό, ολόκληρης της χώρας. Κ. Λαλιώτης, Κ. Σημίτης, Α. Λιβάνης, Βάσω Παπανδρέου, Σύλβα Ακρίτα, Θαν. Τσούρας, Στ.Τζουμάκας, Α. Κακλαμάνης, Α. Κουτσόγιωργας, Αμαλία Φλέμινγκ, Ν. Βγενόπουλος, Α. Δροσογιάννης, Σ. Βαλυράκης, Π. Κρητικός, ήταν όλοι εκεί. Κυρίως, όμως παρόντες ήταν στελέχη του ΠΑΚ, αγωνιστές διωχθέντες από τη χούντα των συνταγματαρχών, νεολαίοι από την εξέγερση του Πολυτεχνείου και νεολαίοι της Γενιάς του 1-1-4.

Ο Ανδρέας άργησε να κατέβει από το δωμάτιό του. Μέχρι την τελευταία στιγμή συνομιλούσε με τους συνεργάτες του για να ελέγξει αν ήταν όλοι εκεί. Δεν ήταν. Κατέβηκε. Μπήκε στην αίθουσα, κρατώντας ένα φύλλο χαρτί. Και μίλησε επί τρεις ώρες. Μίλησε για την Ελλάδα που ανήκει στους Έλληνες, για την ανάγκη αποχώρησής της από το ΝΑΤΟ, την ΕΟΚ, την αποκοπή των σχέσεων με το Πεντάγωνο, την ανάγκη «κάθαρσης» του κρατικού μηχανισμού από τα χουντικά στοιχεία, για τις επικείμενες εκλογές…

Παρουσία πλήθους Ελλήνων και ξένων δημοσιογράφων, με τα μεγάφωνα του ξενοδοχείου να μεταδίδουν ολόκληρη την ομιλία του και τις απαντήσεις στη «βροχή» ερωτήσεων που ακολούθησε, κάλεσε τις λαϊκές δυνάμεις του τόπου σε αυτοοργάνωση.

Στην πιο γνωστή ίσως στα πέρατα του κόσμου φωτογραφία του, παρά τις επί μακρόν μετέπειτα θητείες του ως πρωθυπουργός και τα άπειρα ενσταντανέ με σχεδόν όλους τους ηγέτες της εποχής ανά τον πλανήτη, σήκωσε το χαρτί που κρατούσε στα χέρια του και παρουσίασε την ιδρυτική διακήρυξη του νέου φορέα. Σκοπός της δράσης του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος ήταν να φέρει στη χώρα Εθνική Ανεξαρτησία, Λαϊκή Κυριαρχία, Κοινωνική Απελευθέρωση και Δημοκρατική Διαδικασία. Αυτές ήταν και οι αρχές του.

Το ΠΑΣΟΚ ήταν γεγονός. Χωρίς ακόμα αυτό το όνομα, που δεν αναφερόταν πουθενά στο κείμενο –που μετέπειτα εξελίχθηκε στη διακήρυξη- μια και το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κόμμα, αρχικά περιγραφόταν ως ΠΣΚ, κατά πολλούς απόρροια του ΠΑΚ. Της πολιτικής αντιδικτατορικής οργάνωσης που έφερε τον τίτλο «Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα» και είχε ιδρυθεί από τον Ανδρέα Παπανδρέου στη Στοκχόλμη της Σουηδίας το 1968, με στόχο την αντίσταση στη Δικτατορία που είχε επιβληθεί στην Ελλάδα.

Ηγετικά στελέχη του ΠΑΚ, όπως ο Ιωάννης Ζαφειρόπουλος, ο Μανώλης Παπαθωμόπουλος και ο Δαμιανός Βασιλειάδης, ανέλαβαν να συγγράψουν και την ίδια τη «Διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη», σημαντικό μέρος της οποίας πάντως συνέγραψε και ο νεαρός τότε, πολιτικός, Κώστας Σημίτης.

Ανδρέας Παπανδρέου : Ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ

Ανδρέας Παπανδρέου. Ένα όνομα, μια ιστορία. Για την ακρίβεια, ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής ιστορίας από τη Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα. Ηγέτης με ευρύτατη λαϊκή αποδοχή, έχαιρε εκτιμήσεως ακόμα και από τους πολιτικούς του αντιπάλους ή ξένους ηγέτες που «πολεμούσε» πολιτικά, εντός και εκτός συνόρων.

Ιδρυτής του ΠΑΚ και αργότερα του ΠΑΣΟΚ, του οποίου η ιδρυτική διακήρυξη συμπυκνώνεται στο τρίπτυχο «Εθνική Ανεξαρτησία – Λαϊκή Κυριαρχία – Κοινωνική Απελευθέρωση», διετέλεσε πρωθυπουργός τις περιόδους 1981-1989 και 1993-1996, συμπληρώνοντας ρεκόρ διάρκειας στο αξίωμα για τη μεταπολιτευτική Ελλάδα. Γιος του «Γέρου της Δημοκρατίας» Γεωργίου Παπανδρέου και της Σοφίας Μινέικο, αρνήθηκε να «κληρονομήσει» την Ένωση Κέντρου, κόμμα με το οποίο κυβέρνησε την Ελλάδα προδικτατορικά ο πατέρας του.

Ιστορικά, ως μέγιστες πολιτικές του πράξεις έχουν καταγραφεί η κατάργηση του πολιτικού διαχωρισμού των πολιτών σε εθνικόφρονες και κομμουνιστές, η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, ο εκδημοκρατισμός του συνδικαλιστικού κινήματος και των Ενόπλων Δυνάμεων, η δημιουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας και του ΑΣΕΠ και η συνταγματική αναθεώρηση του 1985-1986 που περιόρισε σημαντικά τις εξουσίες του Προέδρου της Δημοκρατίας, η καθιέρωση της ισότητας των δύο φύλων, η ψήφος στα 18, η εισαγωγή του μονοτονικού συστήματος, η άδεια επιστροφής στην Ελλάδα των πολιτικών προσφύγων του Δημοκρατικού Στρατού κ.α.

Γεννημένος στη Χίο το 1919 και μεγαλωμένος στην Αθήνα, δεν σταμάτησε να κρατά δεσμούς με το Καλέντζι Αχαΐας, το χωριό του πατέρα του, που μετέπειτα έγινε η εκλογική του περιφέρεια. Σε ηλικία μόλις 15 ετών, το 1934, δημιούργησε με τρεις συμμαθητές του το μαρξιστικό περιοδικό «Ξεκίνημα», όπου συχνά έγραφε για τις ιδέες του Σοσιαλισμού. Για αυτό και τιμωρήθηκαν με διαγωγή «επίμεμπτο» στο ενδεικτικό τους, μετά από ανακρίσεις που διέταξε το υπουργείο Παιδείας, παρά το γεγονός ότι δύο χρόνια νωρίτερα στην πολιτική ηγεσία του βρισκόταν ο πατέρας του, Γεώργιος Παπανδρέου.

Το 1937 ο Ανδρέας Παπανδρέου εισήλθε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά δύο χρόνια αργότερα, μετά από τη σύλληψή του από τη δικτατορία του Μεταξά, αναχώρησε για τις ΗΠΑ, όπου και ολοκλήρωσε της σπουδές του. Το 1943 έλαβε το διδακτορικό του στα Οικονομικά και τη Φιλοσοφία από το Χάρβαρντ, όπου και δίδαξε στη συνέχεια ως αναπληρωτής καθηγητής. Το 1947 ήταν πια επίκουρος και στη συνέχεια τακτικός καθηγητής του πανεπιστημίου της Μινεσότα και του Μπέρκλεϊ στην Καλιφόρνια, ενώ στα χρόνια της δικτατορίας στην Ελλάδα, εκείνος εργαζόταν ως καθηγητής Οικονομικών στα πανεπιστήμια της Στοκχόλμης και του Γιορκ, ενώ παράλληλα ηγείτο του ΠΑΚ. Νωρίτερα, το 1961, οπότε και είχε επιστρέψει οικογενειακώς στην Ελλάδα, ανέλαβε πρόεδρος του νεοσύστατου τότε Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), μετά από πρόταση του τότε πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή, ενώ εργάστηκε και ως σύμβουλος στην Τράπεζα της Ελλάδος. Τρία χρόνια αργότερα, το 1964 εξελέγη βουλευτής για πρώτη φορά με την «Ένωση Κέντρου», ενώ διετέλεσε υπουργός Προεδρίας και Αναπληρωτής υπουργός Συντονισμού στην κυβέρνηση του πατέρα του. Το 1965 κατηγορήθηκε ως εμπνευστής και αρχηγός στην υπόθεση «ΑΣΠΙΔΑ» και το συνωμοτικό «Σχέδιο Ελικών».

Από το 1961 μέχρι τη χούντα των συνταγματαρχών το 1967, ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν σταματούσε να καταγγέλλει το «σύστημα εξουσίας», κάνοντας λόγο για παρακράτος, συνωμοτικές οργανώσεις και τρομοκράτηση της επαρχίας από τη Χωροφυλακή και τα Τάγματα Εθνικής Ασφαλείας. Γρήγορα έγινε ιδιαιτέρως δημοφιλής ως πολιτικός και ήρθε σε σύγκρουση ακόμα και με στενούς συνεργάτες του πατέρα του.

Με το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 συλλαμβάνεται και φυλακίζεται, ενώ δεν αφήνεται ελεύθερος παρά τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου, και μετά από έντονες διαμαρτυρίες ακαδημαϊκών και διανοουμένων των ΗΠΑ στον τότε Αμερικανό πρόεδρο Λίντον Τζόνσον. Τον Ιανουάριο του 1968 φεύγει από τη χώρα και τότε είναι που ιδρύει το Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα (ΠΑΚ) στη Στοκχόλμη της Σουηδίας.

Επιστρέφοντας από εκεί λίγες ημέρες μετά τη Μεταπολίτευση, την αντιμετωπίζει με κάποια δυσπιστία στην αρχή. Λίγο αργότερα, όμως, ανακοινώνει την ίδρυση νέου, σοσιαλιστικού κόμματος, του ΠΑΣΟΚ. Τη «Διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη», όπως ονομάστηκε το κείμενο διακήρυξης του νέου φορέα από την ημέρα της ίδρυσής του το 1974, επιμελούνται στενοί συνεργάτες του ως τότε, μεταξύ των οποίων τρία ηγετικά στελέχη του ΠΑΚ, ο Ιωάννης Ζαφειρόπουλος, ο Δαμιανός Βασιλειάδης και ο Μανώλης Παπαθωμόπουλος, αλλά και ο μετέπειτα πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ και πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου οδηγεί το ΠΑΣΟΚ στις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974, όπου λαμβάνει 13,58% και εκλέγει 12 βουλευτές, αποτέλεσμα που προκάλεσε απογοήτευση στα στελέχη του. Έναν μήνα αργότερα, όταν από το βήμα της Βουλής ο πρωθυπουργός τότε Κωνσταντίνος Καραμανλής επιλέγει να πει πως «η Ελλάς ανήκει στο δυτικό κόσμο», ο Ανδρέας Παπανδρέου απαντά «προτιμούμε να ανήκουμε στους Έλληνες», «σύνθημα» που διατηρείται μέχρι σήμερα, ελαφρώς μεταποιημένο και γνωστό ως «η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες».

Ο Ανδρέας δεν το βάζει κάτω. Οδηγεί το ΠΑΣΟΚ στις εκλογές του 1977, οπότε και εκλέγει 93 βουλευτές, φέρνοντας το «νέο κόμμα» στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης με 25,34%. Από εκεί και πέρα, ξεκινά η πορεία προς την «Αλλαγή». Το σύνθημα που τον καθιέρωσε και τον ανέδειξε πρωθυπουργό το 1981, με το θεαματικό ποσοστό του 48,1%. Όσοι την έζησαν, δεν ξεχνούν την πιο εντυπωσιακή πολιτική συγκέντρωση από τη Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα, στην Αθήνα, λίγο πριν από τις εκλογές του 1981, όταν εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου, παραληρούσαν στο άκουσμα συνθημάτων όπως «Εδώ και τώρα αλλαγή» και «Η Ελλάδα στους Έλληνες». Ό,τι και αν ακολούθησε σε επίπεδο πολιτικών συγκεντρώσεων, ακόμα και στις πιο πολωμένες στιγμές της ιστορίας του τόπου, έμελε να συγκρίνεται με αυτήν…

Οι «150 εκλεκτοί» της 3ης Σεπτέμβρη 1974

Στις 3 Σεπτέμβρη του 1974 ο Ανδρέας Παπανδρέου, φορώντας λευκό πουκάμισο και με φαρδιά δερμάτινη ζώνη, μπήκε στην αίθουσα (στον ημιόροφο) του «Κινγκ Παλλάς» κρατώντας στο χέρι την ιδρυτική διακήρυξη του ΠΑΣΟΚ. Είχαν προσκληθεί από τον ίδιο 150 άτομα, αλλά δεν ήταν όλοι στην αίθουσα. Κάποιοι, όπως ο Άκης Τσοχατζόπουλος, απουσίαζαν δικαιολογημένα. Άλλοι δεν προσήλθαν στο «ραντεβού με την ιστορία» ίσως επειδή δεν μπορούσαν να φανταστούν αυτό που επρόκειτο να δημιουργήσει εκείνη την ημέρα ο Ανδρέας. Η αίθουσα πάντως γέμισε καθώς στις τελευταίες σειρές και όρθιοι ήταν αρκετοί νεολαίοι με μουστάκια και μακριά μαλλιά. Οι 150 στους οποίους είχε απευθύνει πρόσκληση ο Α. Παπανδρέου και οι οποίοι θα υπέγραφαν την ιδρυτική διακήρυξη του νέου κόμματος ήταν:

Σημίτης Κώστας, Ελευθεριάδης Δημήτρης, Κορωναίος Πάνος, Σακελλαρόπουλος Αλέκος, Ντίνου Εύη, Φραγκιάς Αντρέας, Φλέμιγκ Αμαλία, Ακρίτα Σύλβα, Τριαρίδης Nτίνος, Δροσογιάννης Αντώνης, Γεωργιάδης Σεραφείμ, Κατσιφάρας Γιώργος, Σκουλαρίκης Γιάννης, Νικολάου Κώστας, Λαμπρόπουλος Οδυσσέας, Κόκκινος Θεοδόσης, Αρχάκης Αλέξανδρος, Γιώτας Στάθης, Λουκάκης Χαράλαμπος, Λάμπρου Πέτρος, Χαραλαμπόπουλος Γιώργος, Θωμίδου Σούλα, Μίχα Μαρία, Κούρτη Χριστίνα, Χαραλαμπόπουλος Γιάννης, Τουλούπας Τάκης, Μαντούβαλος Ηλίας, Βγενόπουλος Νίκος, Κορωναίος Γιάννης, Πελοποννήσιος Ξενοφών, Πρόκος Απόστολος, Κουτσόγιωργας Μένιος, Λιβάνης Αντώνης, Σκουλάς Θανάσης, Κοκκόλα Αγγέλα, Βαρδάνης Μιχάλης, Ελευθεριάδης Γιώργος, Κουτσογιάννης Γιάννης, Μανδηλαρά Άσπα, Αλευράς Γιάννης, Παπασπύρου Γιάννης, Παπαδημητρίου Γεώργιος, Κουτσοχέρας Ιωάννης, Κεφαλληνός Τάλμποτ, Παπαναγιώτου Θάνος, Τσιγαρίδας Κώστας, Καβαλιώτου Χριστίνα, Τσούρας Θανάσης, Μιχαλόπουλος Νίκος, Μπουρναζάκης Νικ., Δημόπουλος Νίκος, Αλεξόπουλος Θανάσης, Τζώρτζης Γιάννης, Λαλιώτης Κώστας, Φιλίππου Κατερίνα, Απανωμεριτάκης Νίκος, Βερυβάκης Λευτέρης, Κρητικός Παναγιώτης, Ανδρουτσόπουλος Κώστας, Κασιμάτης Γρηγόρης, Καμπάνης Σταμάτης, Παπαστρατής Γιώργος, Φαρμάκης Νίκος, Κανελλόπουλος Κώστας, Κανελλόπουλος Θανάσης, Καβουνίδης Σπύρος, Λέκκας Δημήτρης, Ζερβόπουλος Γιάννης, Χαραλαμπόπουλος Χρήστος, Πρασανάκης Γιώργος, Βασιλακόπουλος Λεωνίδας, Μπουλούκος Αριστόδημος, Μπουλούκος Διονύσης, Πανταζόπουλος Στέλιος, Παπαδονικολάκης Γιάννης, Βαλασέλης Ζάνος, Κούτσικας Φοίβος, Κακλαμάνης Αποστόλης, Τόμπρας Φάνης, Τσεκούρας Γιάννης, Κουρής Χαράλαμπος, Παπανδρέου Βάσω, Παπασταύρου Μάκης, Ζιάγκας Μιχάλης, Κουλούρης Κίμων, Ζαφειρόπουλος Γιάννης, Τζουμάκας Στέφανος, Βασιλειάδης Δαμιανός, Κίσσονας Γιώργος, Οικονομίδης, Μπαρμπαγιάννη, Βουρνάς Πάνος, Παπαδήμας Τόλης, Χατζημιχελάκης Νίκος, Σάλλας Μιχάλης, Δαμβουνέλης Αριστείδης, Δέας Κώστας, Σακελλαρίου Γιάννης, Νικολόπουλος Βασίλειος, Παπανίκος Δημήτρης, Σπηλιόπουλος Σπύρος, Χρυσάφης Γιάννης, Κύργιος, Τσιρίδης Μπάμπης, Καρανάσης Χρήστος, Βούλγαρη Ελένη, Αναστασιάδης Σπύρος, Μάζης Γιάννης, Τσιμπούκης Θανάσης, Μαρασλής Αλέκος, Κούκος Γιάννης, Παππάς Αλέξανδρος, Τσαγανάς Γιάννης, Τζούβαλης Κώστας, Μίχας Θανάσης, Σπηλιοτακάρα Ρία, Ασημακόπουλος Γιώργος, Κωστούρος Γιώργος, Κόλλιας Δημήτρης, Κακουρόπουλος Αντρέας, Καραζέρης Γιώργος, Κεζήλος Νίκος, Κόης Δημ., Γιαννόπουλος Σωτήρης, Μουστάκης Γιώργος, Σόκαρης Σπύρος, Φούκας Τάσος, Τσαφούλιας Γιώργος, Κατραβάς Σωτήρης, Κουτσόγιωργας Τέλης, Μπαλάσης Θανάσης, Κουμανιώτης Κώστας, Μπίτσος Θανάσης, Λαμπρόπουλος Τάσος, Χριστοδουλιάς Θόδωρος, Αλεξόπουλος Κώστας, Παπαγιαννόπουλος Τάκης, Πανούτσος Γιάννης, Παπαγιωργόπουλος Τάκης, Ζυγογιάννης Γιώργος, Βαλυράκης Σήφης, Παπαθανασίου Χρήστος, Ζουμπογιώργος Νίκος, Κουρής Χαράλαμπος, Μωραΐτου Μαίρη, Γρίμηλα, Γιαννόπουλος Βαγγέλης, Λιβάνη Κατίνα, Λιάνης Γιώργος, Γιαννακάκης Μιχάλης, Πολυχρονόπουλος Γιάννης.

Ολόκληρη η διακήρυξη της 3ης Σεπτεμβρίου

Το αυθεντικό κείμενο της ιδρυτικής διακήρυξης του ΠΑΣΟΚ που παρουσιάστηκε από τον Ανδρέα Παπανδρέου στις 3 Σεπτεμβρίου του 1974 και που λίγη ως καθόλου σχέση έχει με το σημερινό ΠΑΣΟΚ του Μνημονίου, της συνεργασίας με την ΝΔ στην κυβέρνηση, του 12,5% στις εκλογές των μονοψήφιων δημοκοπικών δεδομένων, παρουσιάζει σήμερα η "Ελευθεροτυπία".

Πρόκειται για την ιδρυτική διακήρυξη του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος. Παρουσιάστηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 1974 από την ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ Ανδρέα Παπανδρέου σε κεντρικό ξενοδοχείο των Αθηνών παρουσία πολλών στελεχών του ΠΑΚ και του Αντιδικτατορικού αγώνα και αργότερα κομματικών στελεχών και Υπουργών του κινήματος.

39 χρόνια μετά, το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται στα όρια της κοινοβουλευτικής του επιβίωσης, διασπασμένο αλλά ακόμη στην εξουσία, σε δικομματική κυβέρνηση συνεργασίας με τη Νέα Δημοκρατία, την παραδοσιακή αντίπαλη δύναμη τα χρόνια του δικομματισμού.

Ολόκληρο το κείμενο:

Η τραγωδία της Κύπρου καθώς και οι κίνδυνοι που έχουν προκύψει για το έθνος, τόσο από την αδίστακτη επεκτατική πολιτική του Πενταγώνου στα πλαίσια του ΝΑΤΟ όσο και από την προσπάθεια της αμερικανοκίνητης χούντας να μετατραπούν οι ένοπλες δυνάμεις μας αποκλειστικά σε όργανο αστυνόμευσης του ελληνικού χώρου, κυριαρχούν στη σκέψη κάθε Ελληνα.

Ομως η ενότητα του Λαού στην απόφασή του να αντιμετωπίσει ανυποχώρητα τον εξωτερικό κίνδυνο και κάθε επιβουλή ενάντια στην ακεραιότητα της εθνικής μας παρουσίας, δεν δικαιώνει την απραξία της κυβέρνησης σε τρεις κρίσιμους τομείς: την τιμωρία των ενόχων της επταετίας, της σφαγής του Πολυτεχνείου και της Κυπριακής τραγωδίας, την κάθαρση του κρατικού μηχανισμού και την πλέρια αποκατάσταση των θυμάτων της κατοχής.

Είναι βαθιά η ανησυχία του ελληνικού Λαού, γιατί οι επαγγελίες της κυβέρνησης για την αποκατάσταση ομαλής πολιτικής ζωής θα αποτελέσουν λόγια κενά περιεχομένου αν δεν συνοδευτούν -το γρηγορότερο δυνατό- από την τιμωρία, την κάθαρση και την αποκατάσταση. Λέγεται ότι δεν ήρθε η ώρα. Οτι τώρα προέχει το εθνικό θέμα. Μα το επιχείρημα δεν ευσταθεί.

Πώς είναι δυνατό να παραμένουν σε θέσεις κρίσιμες για το έθνος εκείνοι που ευθύνονται για την εθνική συμφορά; Ακριβώς γιατί η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα σε αποφασιστική καμπή, ακριβώς γι' αυτό το λόγο, πρέπει να προχωρήσουμε με θάρρος στην τιμωρία, την κάθαρση και την αποκατάσταση.

Για να προστατέψουμε το έθνος, για να ανοίξουμε το δρόμο που οδηγεί στην αδέσμευτη λαϊκή κυριαρχία και τη δημοκρατία. Σ' αυτά τα πλαίσια πρέπει να ερμηνευτεί και η δικιά μας απόφαση να προχωρήσουμε σήμερα σε μια πολιτική πράξη, στη διακήρυξη των βασικών αρχών και στόχων ενός νέου πολιτικού Κινήματος, του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος.

Μόνο με την ενεργό πολιτική παρουσία των πολιτών, απ' άκρου εις άκρον της Ελλάδας, θα εξασφαλιστούν τόσο η εθνική μας ανεξαρτησία όσο και η λαϊκή κυριαρχία. Ηρθε η ώρα να περάσουμε από την παθητική αναμονή στην ενεργό λαϊκή παρουσία για τη διαμόρφωση του μέλλοντος της χώρας μας.

Η ρίζα της συμφοράς βρίσκεται στην εξάρτηση της Πατρίδας μας. Τα επτά μεσαιωνικά χρόνια που πέρασαν με τη στυγνή στρατιωτική δικτατορία και η τραγωδία της Κύπρου δεν αποτελούν παρά μια ιδιαίτερα σκληρή έκφραση της εξάρτησης της Ελλάδας από το ιμπεριαλιστικό κατεστημένο των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ.

Μεταβλήθηκε η Ελλάδα σε προχωρημένο πυρηνικό φυλάκιο του Πενταγώνου, για να εξυπηρετηθούν πιο αποτελεσματικά τα στρατιωτικά και οικονομικά συμφέροντα των μεγάλων μονοπωλίων.

Διαβρώθηκε ο κρατικός μηχανισμός, οι ένοπλες δυνάμεις, τα κόμματα, ο συνδικαλισμός, η πολιτική ηγεσία του τόπου έτσι, ώστε να καταστεί δυνατή η επιβολή ξενοκίνητης στρατιωτικής δικτατορίας, όταν αυτό κρίθηκε πως συνέφερε την Ουάσιγκτον.

Επιβλήθηκε η στρατιωτική δικτατορία για να ανακοπεί η πορεία του Λαού μας προς τη λαϊκή κυριαρχία και την εθνική ανεξαρτησία. Προκλήθηκε το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου και ακολούθησε η βάναυση τουρκική εισβολή στην Κύπρο, για να διχοτομηθεί η Μεγαλόνησος και να αποτελέσει τελικά ένα νέο στρατιωτικό ορμητήριο των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Μεσόγειο.

Μεταβλήθηκε η πατρίδα μας σε ξέφραγο αμπέλι, για να διαβρωθεί η οικονομία μας από τις πολυεθνικές επιχειρήσεις των ΗΠΑ και της Δύσης, με τη συνεργασία πάντα του ντόπιου μεταπρατικού κεφαλαίου.

Για να μαραθεί η ελληνική ύπαιθρος, για να μην αποδίδει ο ιδρώτας του αγρότη, για να συνεχιστεί η μετανάστευση, η προσφορά φτηνής εργασίας στην πρωτεύουσα, μα και στην ξενιτιά, την Ευρώπη, την Αυστραλία, τον Καναδά.

Η πορεία προς την υποτέλεια, την υπονόμευση των εθνικών μας συμφερόντων, τη διάβρωση της λαϊκής κυριαρχίας, τον οικονομικό μαρασμό και την εκμετάλλευση του Ελληνα εργαζόμενου πρέπει να ανακοπεί. Αντίθετα, πρέπει να προχωρήσουμε με θάρρος και αποφασιστικότητα στη θεμελίωση μιας νέας Ελλάδας.

Ανακοινώνουμε σήμερα την εκκίνηση ενός νέου πολιτικού Κινήματος, που πιστεύουμε ότι εκφράζει τους πόθους και τις ανάγκες του απλού Ελληνα, ενός Κινήματος που να ανήκει στον αγρότη, τον εργάτη, το βιοτέχνη, το μισθωτό, τον υπάλληλο, στη θαρραλέα και φωτισμένη νεολαία μας.

Τους καλούμε να πυκνώσουν τις τάξεις του. Να στελεχώσουν και να συμμετάσχουν στην κατεύθυνση ενός Κινήματος που θα προωθήσει ταυτόχρονα την εθνική μας ανεξαρτησία, τη λαϊκή κυριαρχία, την κοινωνική απελευθέρωση και τη δημοκρατία σ' όλες τις φάσεις της δημόσιας ζωής.

Βασικός κυριαρχικός στόχος του Κινήματος είναι η δημιουργία πολιτείας απαλλαγμένης από ξένο έλεγχο ή επεμβάσεις, πολιτείας απαλλαγμένης από έλεγχο ή επιρροή της οικονομικής ολιγαρχίας, πολιτείας ταγμένης στην προστασία του Εθνους και στην υπηρεσία του Λαού.

Η εθνική ανεξαρτησία είναι αναπόσπαστα δεμένη με τη λαϊκή κυριαρχία, με τη δημοκρατία σε κάθε φάση της ζωής του τόπου, με την ενεργό συμμετοχή του πολίτη σ' όλες τις αποφάσεις που τον αφορούν.

Μα είναι ταυτόχρονα συνυφασμένη με την απαλλαγή της οικονομίας μας από τον έλεγχο του ξένου μονοπωλιακού και ντόπιου μεταπρατικού κεφαλαίου, που διαμορφώνει την οικονομική, την κοινωνική, την πολιτική και την πολιτιστική μας πορεία σύμφωνα με τα συμφέροντα όχι του Λαού, αλλά της οικονομικής ολιγαρχίας.

Και βέβαια πρέπει η Ελλάδα να αποχωρήσει και από το στρατιωτικό και από το πολιτικό ΝΑΤΟ. Και βέβαια πρέπει να ακυρωθούν όλες οι διμερείς συμφωνίες που έχουν επιτρέψει στο Πεντάγωνο να μετατρέψει την Ελλάδα σε ορμητήριο για την προώθηση της επεκτατικής του πολιτικής.

Μα πίσω από το ΝΑΤΟ, πίσω από τις αμερικάνικες βάσεις είναι οι μονοπωλιακές πολυεθνικές επιχειρήσεις και τα ντόπια υποκατάστατά τους. Γι' αυτό η κοινωνική απελευθέρωση, ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός, αποτελεί το θεμέλιο λίθο του Κινήματός μας.

Για να απολαμβάνει ο αγρότης το προϊόν του ιδρώτα του και της γης του, για να απολαμβάνει ο εργάτης, ο βιοτέχνης, ο μισθωτός, ο υπάλληλος, ο απλός Ελληνας, το προϊόν του μόχθου του. Για να καταπολεμηθεί αποτελεσματικά η εντυπωσιακή εισοδηματική ανισότητα ανάμεσα σε γεωγραφικές περιφέρειες και κοινωνικά στρώματα που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη Ελλάδα.

Για να πάψει η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Για να συμμετέχει ενεργά ο Λαός στον προγραμματισμό της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής πορείας της Χώρας. Για να εξασφαλιστεί η εργασία και η κατοικία σε όλους τους Ελληνες.

Για να καταργηθούν τα προνόμια των λίγων στην ιατρική, νοσοκομειακή και φαρμακευτική περίθαλψη. Για να προστατευτούν η μητέρα, το παιδί, τα γερατειά. Για να κατοχυρωθεί η κοινωνική και η οικονομική ισότητα των δύο φύλων. Για να ελευθερωθεί η σκέψη και να γίνει η παιδεία κτήμα όλων των Ελλήνων.

Η σημερινή διακήρυξη των αρχών του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος αποτελεί εκκίνηση για την ίδρυση, στελέχωση και θεμελίωση ενός Κινήματος που θέλουμε να αποτελέσει το φορέα όλων των γνήσια προοδευτικών και δημοκρατικών δυνάμεων της χώρας.

Κάνουμε έκκληση αυτές οι δυνάμεις ενωμένες να προχωρήσουν στον αγώνα. Θεμελιακή αρχή του Κινήματος είναι η απόλυτα κατοχυρωμένη δημοκρατική διαδικασία -από τη βάση μέχρι την ηγεσία-, με απόλυτη ισοτιμία όλων των μελών που θα το στελεχώσουν.

Και το πρόγραμμα και τα οργανωτικό σχήμα θα συναποφασιστούν στην πορεία, με την ισότιμη συμμετοχή όλων των μελών του πρώτου συνεδρίου που γρήγορα θα συγκληθεί. Και αυτό στα πλαίσια μιας κατοχυρωμένης δημοκρατικής διαδικασίας.

Εχει ο Λαός μας πικρή πείρα από τους κομματικούς σχηματισμούς του παρελθόντος, που στηρίζονταν στη φεουδαρχική σχέση ανάμεσα σε ηγέτες και βουλευτές, ανάμεσα σε βουλευτές και κομματάρχες, ανάμεσα σε κομματάρχες και ψηφοφόρους.

Από κομματικούς μηχανισμούς που είχαν αντικαταστήσει τις αρχές, το πρόγραμμα και τις δημοκρατικές διαδικασίες με το ρουσφέτι και το παρασκήνιο. Καθολικό είναι το αίτημα για πολιτικούς οργανισμούς αρχών, που να τους διακρίνει η ελεύθερη δημοκρατική έκφραση της βάσης, για να δεσμεύεται η ηγεσία στις πολιτικές αποφάσεις και για να υπάρχει συνέπεια και συνέχεια.

Η σημερινή διακήρυξή μας είναι μια διακήρυξη που είμαστε βέβαιοι ότι αντικατοπτρίζει το πιστεύω, τους πόθους, τις απαιτήσεις, το όραμα του Ελληνικού Λαού. Εχει σκοπό να παρακινήσει συζήτηση και προβληματισμό σε εθνικό επίπεδο.

Η σημερινή μας διακήρυξη αποτελεί την πυξίδα που θα καθοδηγεί την πορεία μας προς μια νέα, αναγεννημένη, ανθρώπινη, σοσιαλιστική και δημοκρατική Ελλάδα, μια Ελλάδα που να ανήκει στους Ελληνες.

Το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα είναι πολιτικό Κίνημα που αγωνίζεται για τους ακόλουθους στόχους: ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ, ΛΑΪΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ, ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ.

Ο αγώνας του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος για την εθνική μας αναγέννηση, για μια σοσιαλιστική και δημοκρατική Ελλάδα, στηρίζεται στην αρχή πως η εθνική μας ανεξαρτησία αποτελεί προϋπόθεση για την πραγμάτωση της λαϊκής κυριαρχίας, πως η λαϊκή κυριαρχία αποτελεί προϋπόθεση για την πραγμάτωση της κοινωνικής απελευθέρωσης, πως η κοινωνική απελευθέρωση αποτελεί προϋπόθεση για την πραγμάτωση της πολιτικής δημοκρατίας.

Για το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα το στρατιωτικό καθεστώς της χούντας, που επιβλήθηκε με το πραξικόπημα της 21 Απρίλη 1967, δεν ήταν παρά μια ιδιαίτερη στυγνή μορφή αποικιοποίησης της Ελλάδας από το Πεντάγωνο και το ΝΑΤΟ, με τη συνεργασία του εξαρτημένου δυτικοευρωπαϊκού και ντόπιου μεταπρατικού κεφαλαίου.

Ως στόχο είχε την εξυπηρέτηση των στρατηγικών και οικονομικών επιδιώξεων του αμερικάνικου κεφαλαίου στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου. Γι' αυτό ο αγώνας του Λαού μας αποβλέπει πρώτιστα στην οριστική εξάλειψη των αιτίων που οδήγησαν στη στυγνή δικτατορία της επταετίας. Κι αυτός ο αγώνας δεν μπορεί να δικαιωθεί αν δεν υπάρξει:

α) Τιμωρία των ενόχων και των βασανιστών της χουντικής επταετίας και των υπεύθυνων της προδοσίας της Κύπρου.

β) Πλήρης αποκατάσταση των θυμάτων της δικτατορίας.

γ) Αμεση ακύρωση όλων των ανελεύθερων και καταπιεστικών έκτακτων μέτρων της χουντικής επταετίας, καθώς και των παρόμοιων νομοθετημάτων των προδικτατορικών κυβερνήσεων.

δ) Εξασφάλιση της ελεύθερης επιστροφής των πολιτικών προσφύγων στην πατρίδα.

ε) Εξυγίανση όλου του κρατικού μηχανισμού.

στ) Εξάλειψη του παρακράτους και του κομματικού κράτους.

ζ) Αμεση ένταξη των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας στην υπηρεσία του Εθνους και του Λαού και υποβολή τους σε αποτελεσματικό, πλήρη και συνεχή έλεγχο από τη νόμιμα εκλεγμένη πολιτική ηγεσία.

Για την εξάλειψη του συστήματος που οδήγησε στην ιμπεριαλιστική κατοχή της πατρίδας μας και των συνθηκών που το δημιούργησαν, το διατηρούν και το προστατεύουν, για τη θεμελίωση μιας γνήσιας, αβασίλευτης, αναγεννημένης και σοσιαλιστικής Ελληνικής Δημοκρατίας, το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα θέτει ως προϋπόθεση την επίτευξη των ακόλουθων συγκεκριμένων στόχων:

1 Κάθε εξουσία πηγάζει από το Λαό, εκφράζει το Λαό και υπηρετεί το Λαό. Η κοινωνική, οικονομική και πολιτική δομή της δύναμης στη χώρα μας διαρθρώνεται με τρόπο που να αποκλείει την παραβίαση της λαϊκής θέλησης με οποιοδήποτε τρόπο.

2 Κατοχυρώνεται συνταγματικά το δικαίωμα άμυνας κάθε πολίτη σε κάθε προσπάθεια κατάλυσης της νόμιμης εξουσίας, κατάργησης του Συντάγματος και υποδούλωσης του Λαού μας.

3 Για τα βασικά δικαιώματα του πολίτη ισχύει ο Χάρτης των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Η ελευθερία γνώμης και έκφρασης, η ελευθερία οργάνωσης για την επίτευξη συλλογικών σκοπών στα πλαίσια του Συντάγματος, το απαραβίαστο των δικαιωμάτων του ατόμου, όχι μόνο κατοχυρώνονται συνταγματικά αλλά και προστατεύονται αποτελεσματικά από τη Δικαιοσύνη, που είναι ανεξάρτητη. Η Ελληνική ιθαγένεια δεν αφαιρείται.

4 Εξασφαλίζεται η συνταγματικά κατοχυρωμένη κοινωνική και οικονομική ισότητα των δύο φύλων.

5 Εξασφαλίζεται με γνήσιες δημοκρατικές διαδικασίες η άμεση και ενεργός συμμετοχή όλων των πολιτών στην πολιτική ζωή του τόπου.

6 Κατοχυρώνεται συνταγματικά το δικαίωμα εργασίας για όλους τους πολίτες, άντρες και γυναίκες.

7 Ο συνδικαλισμός αποδεσμεύεται από την εξάρτηση της οικονομικής ολιγαρχίας και από την κηδεμονία του κράτους, κατοχυρώνεται ως ελεύθερο και αυτόνομο κίνημα και τίθεται στην υπηρεσία των συμφερόντων του εργαζόμενου Λαού.

8 Διαχωρίζεται οριστικά η εκκλησία από το κράτος και κοινωνικοποιείται η μοναστηριακή περιουσία.

9 Η Ελλάδα αποσυνδέεται από τους στρατιωτικούς, πολιτικούς και οικονομικούς συνασπισμούς, που υπονομεύουν την εθνική μας ανεξαρτησία και το κυριαρχικό δικαίωμα του Ελληνικού Λαού να προγραμματίζει αυτός την κοινωνική, οικονομική, πολιτική και πολιτιστική πορεία της χώρας.

10 Η Ελλάδα ακολουθεί δυναμική ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική με στόχους: την εγγύηση της εδαφικής ακεραιότητας, την κατοχύρωση της αδέσμευτης λαϊκής κυριαρχίας και την καλύτερη δυνατή πραγμάτωση των επιδιώξεων του Ελληνικού Λαού. Ως χώρα που είναι ταυτόχρονα στην Ευρώπη, τα Βαλκάνια και τη Μεσόγειο κάνει την παρουσία της αισθητή και στους τρεις αυτούς χώρους. Η αποπυρηνικοποίηση του μεσογειακού και βαλκανικού χώρου, η ουδετεροποίηση της Μεσογείου από τους στρατιωτικούς συνασπισμούς, η σύσφιγξη των οικονομικών και πολιτιστικών σχέσεων με τους λαούς όλης της Ευρώπης και της Μεσογείου, ως προσφορά και στη διεθνή ειρήνη, η συναδέλφωση των λαών και η δομή όλων των χωρών σε μια πανανθρώπινη και πανελεύθερη Κοινότητα με ίση μεταχείριση και ίσα δικαιώματα όλων των ανθρώπων, αποτελούν μόνιμες επιδιώξεις της.

11 Ακυρώνονται οι διεθνείς συμβάσεις και συμφωνίες που έχουν οδηγήσει την Ελλάδα σε οικονομική, πολιτική και στρατιωτική εξάρτηση από τα μονοπωλιακά συγκροτήματα της Δύσης και ιδιαίτερα του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού.

12 Επιδιώκεται η κοινωνική απελευθέρωση του εργαζόμενου Ελληνικού Λαού, που μακροπρόθεσμα ταυτίζεται με το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας. Αυτή η πορεία προϋποθέτει για το σήμερα ορατό μέλλον:

α) Την κοινωνικοποίηση του χρηματοδοτικού συστήματος στο σύνολό του, των βασικών μονάδων παραγωγής, καθώς και του μεγάλου εισαγωγικού και εξαγωγικού εμπορίου. Ταυτόχρονα προωθείται συστηματικά η ένταξη των αγροτικών επιχειρήσεων σε συνεταιρισμούς νέας μορφής, με δραστηριότητα που θα επεκτείνεται στην προμήθεια πρώτων υλών και στην επεξεργασία, συσκευασία και διάθεση των προϊόντων τους. Οι οργανισμοί αυτοί θα καταργήσουν το μεσάζοντα, που εκμεταλλεύεται το προϊόν του ιδρώτα και της γης του αγρότη. Στη βιοτεχνία προωθείται επίσης η συνεταιριστική εκμετάλλευση.

β) Τον περιφερειακά αποκεντρωμένο κοινωνικό προγραμματισμό της οικονομίας, που συνδυάζεται με τον έλεγχο των παραγωγικών μονάδων από τους εργαζόμενους (δηλαδή με την αυτοδιαχείριση) και από τους αρμόδιους κοινωνικούς φορείς. Αρμόδιος κοινωνικός φορέας είναι το κράτος, η περιφέρεια, ο δήμος ή η κοινότητα, ανάλογα με το μέγεθος, τον τύπο και τη σημασία της παραγωγικής μονάδας.

γ) Τη διοικητική αποκέντρωση με ενίσχυση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

δ) Το συστηματικό και προοδευτικό κλείσιμο του ανοίγματος ανάμεσα στα κατώτερα και τα ανώτερα εισοδήματα κατά περιφέρεια και επάγγελμα.

ε) Μια οικιστική και πολεοδομική πολιτική που να εξασφαλίζει πολιτισμένη κατοικία σε κάθε Ελληνική οικογένεια.

στ) Μια καινούργια παιδεία για να καταργηθούν οι φραγμοί που εμποδίζουν το πλάτεμα της γνώσης και για να δημιουργηθούν ελεύθερα σκεπτόμενοι και κοινωνικά υπεύθυνοι πολίτες. Η παιδεία είναι ευθύνη του κοινωνικού συνόλου. Η ιδιωτική εκπαίδευση καταργείται. Η δωρεάν και υποχρεωτική παιδεία εξασφαλίζεται ανεξαίρετα για όλους τους Ελληνες, θεσπίζεται εκπαιδευτική πολιτική που να εξασφαλίζει την πλατιά συμμετοχή όλων των λαϊκών στρωμάτων, καθώς και τη συμμετοχή των σπουδαστών στον προγραμματισμό της παιδείας και στη διοίκηση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.

ζ) Την κοινωνικοποίηση της υγείας, που συνεπάγεται τη δωρεάν ιατρική, φαρμακευτική και νοσοκομειακή περίθαλψη, την προληπτική υγιεινή για όλους τους Ελληνες, την κατάργηση των ιδιωτικών κλινικών και όλων των προνομίων στην παροχή ιατρικών και νοσοκομειακών υπηρεσιών.

η) Ενα σύστημα κοινωνικής ασφάλισης για υγεία, ατυχήματα, γερατειά και ανεργία, που να επεκταθεί σε όλους τους Ελληνες.

θ) Την προστασία της μητέρας και του παιδιού.

ι) Την προστασία του περιβάλλοντος, τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής σε συνδυασμό με την αξιοποίηση των εθνικών λαϊκών παραδόσεων και τη συμμετοχή ολόκληρου του Λαού στην πολιτιστική εξέλιξη.

Οι οικονομικές, πολιτικές, κοινωνικές και πολιτιστικές επιδιώξεις του εργαζόμενου Ελληνικού λαού -εργατών, αγροτών, μισθωτών, υπαλλήλων, νεολαίας, μικροεπαγγελματιών και βιοτεχνών-, η θεμελίωση μιας κοινωνίας χωρίς αλλοτρίωση και γραφειοκρατία, θα πραγματοποιηθούν με τη συνεχή λαϊκή επαγρύπνηση, έλεγχο και κινητοποίηση.

Το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα καλεί τον Ελληνικό Λαό να οργανωθεί στις τάξεις του, σε οργανώσεις βάσης, να συμμετάσχει άμεσα στην παραπέρα διαμόρφωση του προγράμματός του, στη λήψη όλων των αποφάσεων και στην ανάδειξη των στελεχών του σε όλα τα επίπεδα. Ετσι θα συνεχίσουμε με νέα ένταση και αποφασιστικότητα τον αγώνα για μια ανεξάρτητη, σοσιαλιστική και δημοκρατική Ελλάδα.

Πώς το αντιμετώπισε ο Τύπος της εποχής

Την ίδρυση του νέου κόμματος προανήγγειλε στο φύλλο της 3ης Σεπτεμβρίου 1974 η εφημερίδα «Ακρόπολις», συντηρητικών πεποιθήσεων, που «κάλυπτε» ασφαλώς το ίδιο γεγονός και στο επόμενο φύλλο της. «Η εξαγγελία της πολιτικής κινήσεως αποτελεί κατά την άποψιν εμπείρων πολιτικών παρατηρητών την έναρξιν, την δραστηριοποίησιν, της πολιτικής ζωής της χώρας και την επάνοδον στην ομαλότητα, που τελικώς θα υλοποιηθεί με την προσφυγήν στον λαόν», σχολίαζε η εφημερίδα, εστιάζοντας κυρίως στην απάντηση του Ανδρέα Παπανδρέου όταν ρωτήθηκε για τις εκλογές. «Η διεξαγωγή των εκλογών δεν είναι θέμα χρόνου, αλλά καθάρσεως του κρατικού μηχανισμού, που πρέπει να πάψει να είναι χουντικός», είχε πει, επιμένοντας πως μόνο τότε θα είχαν νόημα οι εκλογές.

tanea akropolis Στην επιμονή του Ανδρέα Παπανδρέου ότι η κάθαρση πρέπει να γίνει πριν από τις εκλογές, έδινε έμφαση και η εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ», αναδεικνύοντας και τον αποκλεισμό της συνεργασίας με άλλους πολιτικούς φορείς. «Δεν καλούμε άλλες δυνάμεις να κάνουν προσχώρηση στο Κίνημα, αλλά να συμμετάσχουν στην ίδρυσή του από την αρχή», είχε πει ο Ανδρέας και η εφημερίδα το μετέφερε αυτολεξεί. «Βασικά συνθήματα του νέου κινήματος, που προδιαγράφουν και τις αρχές του, είναι: Εθνική Ανεξαρτησία, Λαϊκή Κυριαρχία, Κοινωνική Απελευθέρωση, Δημοκρατία, στον αγώνα για τη δημιουργία μιας καινούργιας πολιτικής ζωής», συνέχιζε το ρεπορτάζ, που περιέγραφε ως κυρίαρχο στόχο του κινήματος την απάντηση του Ανδρέα Παπανδρέου περί δημιουργίας μιας Πολιτείας απαλλαγμένης από τον ξένο έλεγχο ή την επιρροή της οικονομικής ολιγαρχίας…

apogeumatini tovima Αναλυτικό ρεπορτάζ με όλα όσα είχαν διαδραματιστεί την προηγούμενη μέρα στο «Κινγκ Πάλας» υπήρχε στις σελίδες της εφημερίδας «ΤΟ ΒΗΜΑ», που πλην της ομιλίας του ιδρυτή του κόμματος, τόνιζε την αναφορά του διευθυντή του Γραφείου Τύπου Κ. Νικολάου –που τον είχε προλογίσει- περί ενός κινήματος που θα ήταν συλλογική προσπάθεια και όχι προσωποπαγές κόμμα. Υπό τον τίτλο «Σοσιαλιστική πολιτική κίνηση εξήγγειλε χθες ο κ. Παπανδρέου. Αρχές, στόχοι και οργανωτική διάρθρωση», η εφημερίδα παρέθετε αναλυτικά την ομιλία του προέδρου του νέου κόμματος και το κείμενο της Ιδρυτικής Διακήρυξης, ενώ κωδικοποιούσε τις απαντήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου που έκρινε ως σημαντικότερες, ως εξής :

- Η Ελλάδα να αποχωρήσει όχι μόνο από το στρατιωτικό, αλλά και το πολιτικό σκέλος του ΝΑΤΟ.

- Να ακυρωθούν όλες οι διμερείς συμφωνίες, που έχουν επιτρέψει στο Πεντάγωνο να μετατρέψει την Ελλάδα σε ορμητήριο για την προώθηση της επεκτατικής του πολιτικής.

- Η κοινωνική απελευθέρωση –αναφέρει η Διακήρυξη- και ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός αποτελούν τον θεμέλιο λίθο του Κινήματός μας.

vradini Ως γεγονός «που δεσπόζει στο προσκήνιο των πολιτικών ζυμώσεων» περιέγραφε την πρώτη δημόσια εμφάνιση του Ανδρέα Παπανδρέου η «Απογευματινή» της 4ης Σεπτέμβρη 1974. «Αδέσμευτη Ελλάδα και κοινωνικοποιήσεις διακήρυξε ο Ανδρέας Παπανδρέου», ήταν ο τίτλος του σχετικού ρεπορτάζ.

«Με ακραίο σοσιαλισμό και καινούρια στελέχη. Ο Ανδρέας αποσπάται και βάλλεται από Κέντρο και Άκρα Αριστερά», ήταν ο τίτλος της «Βραδυνής», που αναδείκνυε το γεγονός ότι με την κίνησή του αυτή, ο Ανδρέας Παπανδρέου ξεκαθάριζε πως δεν θα ήταν ο συνεχιστής του πατέρα του Γεωργίου στο τιμόνι της «Ένωσης Κέντρου». Σχολιάζοντας ότι η άρνησή του να συμμετάσχει στην αναβίωση της Ενώσεως Κέντρου και ο παραμερισμός των πρώην βουλευτών, είχε προκαλέσει την αντίδραση πολλών πολιτικών, η εφημερίδα –που είχε κλείσει η Χούντα όταν είχε δημοσιεύσει ανοιχτή επιστολή του Κωνσταντίνου Καραμανλή- σημείωνε πως «ο Ανδρέας Παπανδρέου θέλησε να αποσυνδέσει το νέον του κίνημα από τους κομματικούς μετασχηματισμούς του παρελθόντος, που στηρίζονταν όπως υποστήριξε στη φεουδαρχική σχέση ανάμεσα σε ηγέτες και βουλευτές και κομματάρχες, ανάμεσα σε κομματάρχες και ψηφοφόρους και που είχαν αντικαταστήσει τις αρχές, τα προγράμματα και τις δημοκρατικές διαδικασίες με το ρουσφέτι και το παρασκήνιο». Στο αναλυτικό ρεπορτάζ της, ανέφερε ακόμα μεταξύ άλλων πως «γραμμή πορείας προς μια αβασίλευτη, σοσιαλιστική Δημοκρατία, με μακροπρόθεσμο πρόγραμμα ευρύτατων εθνικοποιήσεων -ή μάλλον κοινωνικοποιήσεων, σύμφωνα με τον όρο που χρησιμοποιήθηκε- εχάραξε χθες ο Ανδρέας Παπανδρέου με την αναγγελία της κινήσεως του Πανελληνίου Σοσιαλιστικού Κινήματος».

Ιστορικές φωτογραφίες-ντοκουμέντα του Ανδρέα Παπανδρέου

Πενήντα επτά ιστορικές φωτογραφίες-ντοκουμέντα παρουσιάζουμε σήμερα, στο πλαίσιο του αφιερώματος για την 3η Σεπτέμβρη του 1974 και τα 39 χρόνια από την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ

Οι σπάνιες αυτές φωτογραφίες, αποτελούν χαρακτηριστικά στιγμιότυπα από τη μακρόχρονη πορεία του ΠΑΣΟΚ και του ιδρυτή του Ανδρέα Παπανδρέου, συνυφασμένες με την σύγχρονη ελληνική ιστορία.

Μέσα από το σπάνιο αυτό φωτογραφικό υλικό που προέρχεται από το προσωπικό αρχείο του πρώην Γενικού Γραμματέα του ΠΑΣΟΚ Μιχάλη Καρχιμάκη, παρουσιάζονται στιγμές από την πορεία του Ανδρέα Παπανδρέου που σφράγισαν την ιστορία της χώρας μετά την στρατιωτική χούντα και μέχρι σήμερα.

Φαίνεται μέσα από τις φωτογραφίες, που πολλές φορές είναι περισσότερες κι από χίλιες λέξεις, η ευρύτατη λαϊκή αποδοχή που συγκέντρωνε ο Παπανδρέου, καταφέρνοντας να «πλανέψει» εκατομμύρια οπαδούς στις ομιλίες του, καθώς και η ευρύτατη αποδοχή που τύγχανε από πολλούς Ευρωπαίους και διεθνείς ηγέτες.