Γιάννης Ν. Κουμέντος

Dr Παιδαγωγικής

Διευθυντής 12ου Δημ.Σχ. Ν. Σμύρνης

Τετάρτη, 26 Μαρτίου 2008

Στη σημερινή εποχή των νέων τεχνολογιών, όλοι εξυμνούν την αναγκαιότητα της χρήσης τους και υπογραμμίζουν την μελλοντική κυριαρχία τους.

Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι οι νέες τεχνολογίες επιρεάζουν τον καθημερινό τρόπο ζωής των σύγχρονων ανθρώπων, αλλά και τις παραγωγικές διαδικασίες. Ουσιαστικά, όλοι βρίσκουν ένα μικρό υπολογιστή καθημερινά μπροστά τους. Από τη χρήση των κινητών τηλεφώνων έως τις τραπεζικές συναλλαγές, από τις μεταφορές - συγκοινωνίες, έως τα στοιχηματικά παιχνίδια, από τη συγκέντρωση πληροφοριών έως τον τρόπο διασκέδασης.

Όπως υποστηρίζει ο R. Richta «η επιστημονική, τεχνολογική επανάσταση είναι από την ουσία της ένας καθολικός και συνεχής μετασχηματισμός όλων των παραγωγικών δυνάμεων της κοινωνίας και της ανθρώπινης ζωής, όλης της δομής τους.»

Αυτός λοιπόν ο μετασχηματισμός που αλλάζει τις συνθήκες και επεμβαίνει στις δομές και στον χαρακτήρα των εργασιακών σχέσεων και της παραγωγής, δεν μπορεί «ν' αφεθεί στην τύχη του». Οι σοβαρές πολιτειακές οντότητες, οι σοβαρές κοινωνίες οφείλουν να εντάξουν τις νέες τεχνολογίες στο εκπαιδευτικό σύστημα και να προγραμματίσουν τις απαραίτητες διδακτικές και παιδαγωγικές πολιτικές.

Η ανυπαρξία της εκπαιδευτικής στρατηγικής

Στη χώρα μας στα πλαίσια των προσπαθειών της για να ενταχθεί στη λεγόμενη «κοινωνία της πληροφορίας» ανακοινώθηκε πρόσφατα από την κυβέρνηση η ψήφιση νόμου κύρωσης της Συμφωνίας Στρατηγικής Συνεργασίας μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και των εταιρειών της Microsoft.

Οι υπουργοί Οικονομίας και Παιδείας από κοινού ανακοίνωσαν την αγορά και διάθεση Η/Υ-laptop για τους μαθητές των σχολείων της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Το πρώτο άκουσμα αυτής της είδησης δημιουργεί αισθήματα ικανοποίησης. Ομως η προσεκτικότερη ανάγνωση της είδησης δημιουργεί προβληματισμούς και καχυποψίες.

Ο προβληματισμός αφορά την απουσία εκπαιδευτικού σχεδιασμού για τις νέες τεχνολογίες και η καχυποψία την καταβολή δισεκατομμυρίων δολλαρίων για άδειες (licences) που θα πληρώσει η χώρα μας στη Microsoft.

Η διανομή Η/Υ-laptop στους μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μοιάζει με ανέκδοτο. Και αυτό γιατί οι εκπρόσωποι της πολιτείας που σχεδίασαν αυτή την ενέργεια θα έπρεπε να γνωρίζουν πως στο Δημοτικό σχολείο - δυστυχώς - δεν διδάσκονται οι μαθητές της χρήση Η/Υ, ενώ στο Γυμνάσιο το εβδομαδιαίο πρόγραμμα προβλέπει μια ώρα μάθημα για τους Η/Υ.

Ταυτόχρονα η ενέργεια αυτή δημιουργεί σειρά ερωτημάτων εκπαιδευτικού χαρακτήρα τα οποία οδηγούν στο συμπέρασμα της ανυπαρξίας εκπαιδευτικής στρατηγικής για τα ελληνικά σχολεία.

Η χρήση των νέων τεχνολογιών απαιτεί τη γνώση της παιδαγωγικής των μέσων. Φυσικά και δεν αρκεί η εθελοντική ταχύρυθμη επιμόρφωση των εκπαιδευτικών.

Είναι αναγκαίο να υπογραμμιστεί ότι οι νέες τεχνολογίες δεν υποκαθιστούν το ρόλο του δασκάλου. Οι νέες τεχνολογίες είναι ένα ακόμα εργαλείο της μάθησης και πρέπει να είναι ενταγμένες στη μαθησιακή διαδικασία. Η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, η γνώση της μεθοδολογίας του «πως να μαθαίνεις» και πώς να επιλέγεις και ν' αξιολογείς τις πληροφορίες, είναι η ουσία της σύγχρονης παιδαγωγικής και διδακτικής, η οποία οφείλει να διαπερνά το σύνολο της μαθησιακής διαδικασίας.

Η ανάπτυξη των δεξιοτήτων των μαθητών , η αυτογνωσία, η οικοδόμηση νέων γνώσεων, η ψυχική τους ισορροπία απαιτούν την ορθή χρησιμοποίηση όλων των εργαλείων της παιδαγωγικής και διδακτικής επιστήμης.

Ως εκ τούτου, οι νέες τεχνολογίες θα πρέπει να διδάσκονται ολοκληρωμένα μέσα στο σχολείο και να ενταχθούν στο Αναλυτικό Ωρολόγιο Πρόγραμμα.

Ταυτόχρονα θα πρέπει να γίνει κατανοητό πως οι κίνδυνοι που ελοχεύουν από την κακή χρήση των Η/Υ, θα πρέπει να περιορισθούν ή και εξαλειφθούν, εάν αυτό είναι δυνατό, με τη σωστή εκπαίδευση των παιδιών. Η πορνογραφία και οι «κακές» ηλεκτρονικές παρέες είναι εξ ίσου επικίνδυνες με τον τεχνολογικό αυτισμό, τον εθισμό και την εξάρτηση.

Υπάρχουν όμως κρίσιμα ερωτήματα για απάντηση. Γιατί άραγε το εκπαιδευτικό σύστημα δε δημιουργεί και δε λειτουργεί αίθουσες εργαστηρίων σε κάθε σχολείο, αλλά μοιράζει laptop στους μαθητές;

Ποιος άραγε θα χρεωθεί το κόστος συντήρησης και λειτουργίας του μαθητικού laptop;

Πώς μπορεί να γίνεται έλεγχος στην ποιότητα των συνδέσεων στο διαδίκτυο, αφού το κύκλωμα στα  laptop θα είναι ανοιχτό;

Πώς θα προστατευθεί η σχολική - κρατική περιουσία από το να μεταβληθεί από εργαλείο μάθησης σε όργανο  video-παιχνιδιών;

Είναι λοιπόν φανερό πως δεν υπάρχει σχεδιασμός για την ένταξη των νέων τεχνολογιών στην εκπαιδευτική διαδικασία ή κι αν υπάρχει στα θέματα της αγοράς κάποιας τεχνολογικής υποδομής, αυτός είναι αποσπασματικός και πρόχειρος, άρα καταδικασμένος να αποτύχει.

Αμφιβολίες για την ορθότητα της επιλογής

Η υπογραφή της σύμβασης με τη Microsoft δημιουργεί προβληματισμό και καχυποψίες. Γιατί να δεσμευτεί η χώρα με τη  Microsoft και να καταβάλει τεράστια ποσά για την αγορά χρήσης αδειών και την κατά καιρούς αναβάθμιση των προγραμμάτων της, ενώ υπάρχει και άλλη λύση;

Το ελληνικό δημόσιο αναλαμβάνει την υποχρέωση έως το τέλος του 2008 να αγοράσει 70.000 άδειες χρήσης και αναλόγως των ποσοτήτων η MIOL (Microsoft Ireland Operation Limited) θα προσφέρει προνομιακές τιμές και όρους.

Γιατί άραγε τώρα που διάφορες χώρες προσπαθούν να απαλλαγούν από το μονοπώλιο και την εξάρτηση από τη Microsoft και στρέφονται στο λογισμικό Linux και στα προγράμματα ανοιχτού κώδικα (open source), η χώρα μας δεσμεύεται μονομερώς;

Ο εκπαιδευτικός Δ. Παπαϊωάννου σ' ένα εξαίρετο άρθρο του στην Ελευθεροτυπία (9-2-08) υπογραμμίζει για το φαινόμενο Linux και τη Microsoft:

«Σε διάφορα Πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας μας και με τη συμβολή οραματιστών καθηγητών δημιουργούνται ομάδες Linux από φοιτητές, αλλά και σε ΤΕΙ όπως το ΤΕΙ Λάρισας, όπου μετά το σεμινάριο διανέμονται στο κοινό CD Ubuntu, Kubuntu  και Xubuntu.»

Πράγματι η Γαλλική αστυνομία για ν' απεξαρτηθεί από τον έλεγχο της Microsoft και να εξοικονομήσει 7 εκ. Ευρώ το χρόνο, ανακοίνωσε ότι τα επόμενα τρία χρόνια 70.000 υπολογιστές της θα περάσουν από τα Windows XP σε Ubuntu.

Στη Γερμανία 360.000 μαθητές και 33 Πανεπιστήμια αρχίζουν να χρησιμοποιούν Linux, στην Ολλανδία ξεκίνησε πρωτοβουλία με τίτλο «ανοιχτά πρότυπα στην εκπαίδευση», ενώ στη Ρωσία ανακοινώθηκε η σταδιακή μεταβολή όλων των σχολικών υπολογιστών σε Linux.

Η Κίνα χρησιμοποιεί Linux στο δημόσιο τομέα «τα 2/3 των server   του World wide web υποστηρίζεονται από το πρόγραμμα του server Apache,  ένα πρόγραμμα συνεργατικό, μη εμπορικό, μη ιεραρχικό, αποτελούμενο από εθελοντές και το οποίο σε αντίθεση με τη  Microsoft , δεν έχει ιδιοκτήτες, δεν πληρώνεται, είναι απολύτως ελεύθερο και ανοιχτό σ' οποιοδήποτε».

Αλλά και χώρες του «τρίτου κόσμου» χρησιμοποιούν Linux. Το 40% των επιχειρήσεων στη Λατινική Αμερική, ενώ Βραζιλία, Βενεζουέλα, Ινδιά, Φιλιππινες χρησιμοποιούν  Linux και στο εκπαιδευτικό τους σύστημα.

Και ολοκληρώνει το άρθρο του ο Δ. Παπαϊωάννου υποστηρίζοντας. «Η οριζόντια οργάνωση, πλήρως συμβατή με την ανοιχτή τεχνολογία και το «άναρχο» του Ελληνα, δημιουργεί θέσεις πρωτοτυπίας και καινοτομίας. Τόσα ανοιχτά μυαλά της νέας γενιάς, τόσοι νέοι άνθρωποι, σ' ένα πρωτότυπο κόσμος, που μπορεί κάποτε στο μέλλον να οδηγήσει στην πλήρη τεχνολογική ανεξαρτοποίηση της χώρας, κι εμείς επιδιώκουμε να τους προσδέσουμε σ' ένα κλειστό και ελεγχόμενο λειτουργικό σύστημα, που αντί να τους καθοδηγεί στην πρωτότυπη σκέψη, τους μετατρέπει σε χρήστες προϊόντων..»

Πράγματι, παρ' ότι προσωπικά δεν γνωρίζω πολλά για τη σύγχρονη τεχνολογία, είναι παράλογο να δεσμεύουμε το μέλλον της χώρας σ' ένα Προκρούστειο κρεβάτι με πρώτα θύματα τα σημερινά παιδιά του εκπαιδευτικού μας συστήματος.

Η εισαγωγή και χρήση νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση απαιτεί στρατηγικό σχεδιασμό ως όχι πρόχειρα και αποσπασματικά μέτρα, τα οποία «τεντώνουμε ή κονταίνουμε» ανάλογα με τη συγκυρία, τις συντεχνιακές λογικές και τα οικονομικά συμφέροντα.

Είναι καθοριστικό να οδηγήσουμε τα νέα παιδιά με σωστό τρόπο, με σωστή εκπαιδευση, μ' ενα ολοκληρωμένο εκπαιδευτικό σχεδιασμό στη νέα εποχή της τεχνολογίας. Σήμερα πρέπει να σχεδιάσουμε και να οικοδομήσουμε το εκπαιδευτικό σύστημα του 2020 και την παραγωγική αναπτυξιακή λειτουργία της χώρας του 2030. Εαν δεν το κάνουμε εμείς, δηλαδή  ο εκπαιδευτικός κόσμος και η συντεταγμένη πολιτεία, τότε κάποιοι άλλοι με άλλα συμφέροντα, θα το κάνουν για μας.

Προσωπικά εξακολουθώ να πιστεύω στη ρήση πως το «Μέλλον ανήκει σ' αυτούς που το προετοιμάζουν».

Το οφείλουμε λοιπόν στα παιδιά μας.