Μούρκου Γιαννούλα

Σάββατο, 8 Μαρτίου 2008

Τρίκορφο Ναυπακτίας

Κυρίες και κύριοι,

Σας καλησπερίζω στην εκδήλωση που διοργανώνεται για δεύτερη φορά στο Τρίκορφο, για τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας που έχει καθιερωθεί να εορτάζεται την 8^η Μαρτίου κάθε χρόνο.

Αρχικά θα ήθελα να ευχηθώ χρόνια πολλά σε όλες τις γυναίκες για την ημέρα τους.

Η 8η Μαρτίου σε ολόκληρο τον κόσμο είναι ημέρα μνήμης των αγώνων των γυναικών, ημέρα αποτίμησης των κατακτήσεων και αφετηρία νέων στόχων για την ουσιαστική κατοχύρωση των σκοπών και των στόχων του παγκόσμιου φεμινιστικού κινήματος.

Ας δούμε κατ' αρχήν τι σημαίνει ο όρος φεμινισμός;

Φεμινισμός είναι η υπεράσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών που βασίζεται στην αρχή ότι τα φύλα είναι διαφορετικά αλλά ίσα. Στηρίζεται στην αντίληψη ότι η συμπεριφορά της κοινωνίας απέναντι στις γυναίκες είναι άδικη και καταπιεστική. Επιχειρεί να αναλύσει τις αιτίες και τις διαστάσεις της καταπίεσης των γυναικών, να αφυπνίσει και να ενεργοποιήσει τις γυναίκες για να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους και να κερδίσουν την απελευθέρωσή τους.

Τα πάντα - θρησκεία, νόμοι, έθιμα, οικονομικές συνθήκες, εργασία και καταμερισμός της εργασίας, ιστορία... - επηρεάζουν και διαμορφώνουν τη ζωή των γυναικών. Έτσι, τα πάντα γίνονται ζητήματα και των γυναικών. Για τα πάντα υπάρχει μια γυναικεία άποψη και οπτική, μια φεμινιστική ερμηνεία και δράση. Έτσι, εκτός από την υπεράσπιση απελευθέρωσης των γυναικών, ο φεμινισμός είναι και ένα κίνημα αναδιοργάνωσης όλης της κοινωνίας.

Ο φεμινισμός εμφανίστηκε αρχικά στην Ευρώπη κατά τον 18^ο αιώνα, την περίοδο της Γαλλικής Επανάστασης.

Το 1789, η Φελισιτέ ντε Κεραλιό παρουσίασε ένα Τετράδιο παραπόνων των γυναικών και ακολούθησε η Ολέμπ ντε Γκουζ το 1791 με μια Διακήρυξη των δικαιωμάτων των γυναικών στην οποία υποστηριζόταν το αίτημα όλων των αστικών και πολιτικών δικαιωμάτων και προβάλλονταν οι ιδεολογικοί λόγοι που βρίσκονταν στη βάση των διεκδικήσεων αυτών. Την περίοδο εκείνη εμφανίστηκαν στη Γαλλία πολλές γυναικείες λέσχες, οι οποίες αντιπροσώπευαν τις πρώτες τολμηρές εκδηλώσεις της φεμινιστικής ιδέας, που άρχιζε να επιβάλλεται ως κίνημα.

Στο μεταξύ, η φεμινιστική ιδέα άρχισε να κερδίζει έδαφος και στην Αγγλία. Το 1792 η Μαίρη Ούλστονκραφτ έγραψε το βιβλίο «Διεκδίκηση των δικαιωμάτων των γυναικών». Οι ιδέες από τις οποίες εμπνεόταν η συγγραφέας υποστηρίχτηκαν ξανά και διαδόθηκαν, στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα από τον Τζων Στούαρτ Μιλ.

Ο Τζων Στούαρτ Μιλ ήταν ο πρώτος άγγλος βουλευτής που παρουσίασε στο Κοινοβούλιο (1866) ένα υπόμνημα μιας γυναικείας επιτροπής για την αναγνώριση του δικαιώματος της ψήφου στις γυναίκες.

Το 1903 σχηματίστηκε μια πραγματική γυναικεία οργάνωση, με πρωτοβουλία της Έμελιν Πάνκχερστ. Μετά τον Α` Παγκόσμιο πόλεμο (1918) οι Αγγλίδες απόκτησαν δικαίωμα ψήφου και γι' αυτό χρειάστηκαν αγώνες 50 ετών. Στο μεταξύ είχαν ήδη κερδίσει δικαίωμα ψήφου οι γυναίκες κάποιων σκανδιναβικών χωρών και της Ρωσίας. Μετά τις Αγγλίδες, πέτυχαν το δικαίωμα της ψήφου και οι Αμερικανίδες (1920). Ακολουθούν και οι γυναίκες άλλων χωρών.

Επίσης στις Η.Π.Α. επίσης η πάλη για το δικαίωμα της ψήφου ήταν μακροχρόνια. Η γέννηση του φεμινιστικού κινήματος έγινε το 1848, όταν στην Νέα Υόρκη μια ομάδα γυναικών, με επικεφαλής τη Λουκριτία Μοτ και την Ελίζαμπεθ Κάντυ Στάντον, συγκάλεσαν το πρώτο συνέδριο στην ιστορία του φεμινιστικού κινήματος για να παρουσιάσουν μια Διακήρυξη Αισθημάτων (κατά το πρότυπο της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας), αληθινό πρόγραμμα του μελλοντικού φεμινιστικού κινήματος, στην οποία, εκτός από το αίτημα της πολιτικής ψήφου, παρουσιάζονταν οι περιορισμοί που επιβάλλονταν στις γυναίκες στις σπουδές, στην εργασία, στο γάμο κλπ.

Το 1869 η Ελίζαμπεθ Κάντυ Στάντον και η Σούζαν Άντονυ ίδρυσαν την «Εθνική Οργάνωση για τη γυναικεία ψήφο». Συγχρόνως μια άλλη φεμινιστική ομάδα ίδρυσε την «Αμερικανική Οργάνωση για τη γυναικεία ψήφο», που επιδίωκε την κατάκτηση του δικαιώματος της ψήφου με τις τροποποιήσεις των συνταγμάτων των διαφόρων Πολιτειών.

Τον Αύγουστο του 1854 η Φρειδερίκη Μπρέμερ δημοσίευσε στους «Τάιμς» μια έκκληση για διεθνή συνεργασία των γυναικών. Έτσι, προετοιμάστηκε το πρώτο Διεθνές Συνέδριο Γυναικών στην Ουάσιγκτον, το 1888. Η Εκτελεστική Επιτροπή του έθεσε τις βάσεις της παραπέρα πορείας του διεθνούς φεμινιστικού κινήματος.

Η 8 του Μάρτη 1857 είναι μέρα ορόσημο για το παγκόσμιο φεμινιστικό κίνημα. Την ημέρα εκείνη οι εργάτριες ιματισμού της Νέας Υόρκης ξεσηκώθηκαν για πρώτη φορά σαν εργαζόμενες γυναίκες, έκαναν απεργία και διαδήλωσαν στους δρόμους διαμαρτυρόμενες για τους άθλιους όρους δουλειάς. Η αστυνομία τις χτύπησε.

Το 1910 η Γερμανίδα επαναστάτρια Κλάρα Τσέτκιν πρότεινε στο Σοσιαλιστικό Συνέδριο της Κοπεγχάγης να κηρυχθεί η 8 του Μάρτη σαν παγκόσμια αγωνιστική μέρα της γυναίκας. Κι από τότε γιορτάζεται σ' όλο τον κόσμο.

Στην Ευρώπη η είσοδος συνεχώς περισσότερων γυναικών στη βιομηχανία παρουσίασε έντονα το πρόβλημα της γυναικείας χειραφέτησης στα εργατικά κόμματα. Ο Καρλ Μαρξ και κυρίως αργότερα ο Μπέμπελ υποστήριζε την ανάγκη της αναγνώρισης των αστικών πολιτικών δικαιωμάτων των γυναικών.

Πέρα από το δυτικό κόσμο, εμφανίζεται ο φεμινισμός και στην Κίνα. Η Κίου Τζιν που έζησε στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, αναπτύσσει πλούσιο και πολύπλευρο έργο. Η τολμηρή Κινέζα απευθύνεται στις συμπατριώτισσές της δίνοντας εξαιρετική σημασία στην αλληλεγγύη μεταξύ των γυναικών σαν κινητήρια δύναμη της πάλης τους για τη χειραφέτηση. Χειραφέτηση που δεν πρόκειται ποτέ να τους την παραχωρήσουν οι άντρες, αν οι ίδιες δεν παλέψουν για να την επιβάλουν.

Από το 1900 ιδρύονται σ' όλη την Κίνα σύλλογοι ενάντια στο δέσιμο των ποδιών, που στόχο είχε να δημιουργήσει γυναίκες παλλακίδες για τους κινέζους άρχοντες. Το έργο αυτών των συλλόγων προβάλλεται από τον προοδευτικό Τύπο που αφιερώνει όλο και περισσότερο χώρο στην ισότητα των φύλων.

Η Ελλάδα δεν έμεινε ανεπηρέαστη απ' όλη αυτή την φεμινιστική κίνηση. Στις 8 του Μάρτη του 1887 κυκλοφόρησε το πρώτο φύλλο της «Εφημερίδος των Κυριών» από την Καλλιρρόη Παρρέν που υπήρξε και η πρώτη Ελληνίδα δημοσιογράφος. Το 1911 η Παρρέν πρωτοστάτησε στην ίδρυση του «Λυκείου των Ελληνίδων», που είναι και η πρώτη συστηματική προσπάθεια στην Ελλάδα γυναικείας δράσης και χειραφέτησης.

Ο οργανωμένος αγώνας για την πολιτική χειραφέτηση της Ελληνίδας άρχισε το 1920 με την ίδρυση του «Συνδέσμου για τα δικαιώματα της γυναικός», με αποκλειστικό σκοπό ν' αγωνιστεί για την πολιτική, κοινωνική και οικονομική εξύψωση της γυναίκας με τον άντρα. Ο Σύνδεσμος ήταν τμήμα της μεγάλης διεθνούς οργάνωσης υπέρ της γυναικείας ψήφου «International Woman Suffrage Alliance». Πρόεδρος του Συνδέσμου εξελέγη η Μαρία Νεγρεπόντη και Αντιπρόεδρος η Αύρα Θεοδωροπούλου. Κάθε Δευτέρα συγκεντρώνονταν και έκαναν ομιλίες και συζητήσεις, στις οποίες έπαιρναν μέρος όχι μόνο γυναίκες αλλά και άντρες φεμινιστές.

Το 1924 κυκλοφόρησε ο «Αγώνας της Γυναίκας». Μηνιαίο δελτίο του Συνδέσμου Ελληνίδων υπέρ των δικαιωμάτων της Γυναικός. Στην πρώτη σελίδα του πρώτου φύλλου γράφει: «ΖΗΤΟΥΜΕ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ, ΑΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΙΣΑ ΚΑΙ ΟΛΑ ΓΙΑ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΝΔΡΑ». Πρόεδρος Διοικητικού Συμβουλίου η Αύρα Θεοδωροπούλου.

Το 1926 ιδρύεται η «Σοσιαλιστική Οργάνωση Γυναικών», τμήμα του «Σοσιαλιστικού Κόμματος της Ελλάδος» και του «Διεθνούς Συμβουλίου Σοσιαλιστριών». Απευθύνεται κυρίως στις εργαζόμενες γυναίκες και εκδίδει το περιοδικό «Σοσιαλιστική Ζωή».

Το δεύτερο κύμα του Φεμινισμού εμφανίζεται σε Αμερική και Ευρώπη τη δεκαετία του `60 και στην Ελλάδα το 1975. Οι γυναίκες ονόμασαν το δικό τους κίνημα «Κίνημα για την Απελευθέρωση των Γυναικών». Οι φεμινίστριες συγκροτούνται σε μικρές αυτόνομες ομάδες χωρίς ιεραρχία, αδέσμευτες από κάθε κομματικό έλεγχο και από πολιτική ή άλλη οργάνωση. Είναι ελεύθερες ομάδες δράσης και θεωρίας που εμφανίζονται σε χώρους δουλειάς, στα Πανεπιστήμια, σε γειτονιές, σε πόλεις, σε σχολές.

Όπως σε άλλα μέρη, έτσι και στην περιοχή μας, η θέση της γυναίκας στην κοινωνία πέρασε με αργό ρυθμό από διάφορα στάδια για να φτάσει στο σημείο που βρίσκεται σήμερα.

Στην Ελλάδα για το σύνολο των γυναικών ο άνεμος της αναγνώρισης άρχισε να φυσάει όταν απέκτησαν - όσες είχαν συμπληρωμένο το 30ο έτος της ηλικίας τους - το δικαίωμα του εκλέγειν στις δημοτικές και κοινοτικές εκλογές.

Αποφασιστικές πρόοδοι όμως πραγματοποιήθηκαν μετά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο.

Μόνο το 1952 εξεδόθη νόμος που καθιέρωσε την ισοπολιτεία των γυναικών τόσο ως προς το εκλέγειν όσο και ως προς το εκλέγεσθαι.

Για πρώτη φορά οι Ελληνίδες ψήφισαν το 1953. Πρώτη Ελληνίδα μέλος του Κοινοβουλίου, εκλέχθηκε η Ελένη Σκούρα και πρώτη Ελληνίδα Υπουργός το 1956, η Λένα Τσαλδάρη.

Γυρίζοντας πολλά χρόνια πίσω, θα δούμε ότι η απόρριψή της άρχιζε από τη γέννησή της. Τον ερχομό της στον κόσμο τον αντιμετώπιζαν με κατήφεια οι άνδρες της οικογενείας, αλλά και μερικές γυναίκες, οι οποίες είχαν μεγαλώσει μ' αυτήν την νοοτροπία. Η δε μάνα αισθανόταν πολύ άβολα βλέποντας αυτήν την κατάσταση και έφτανε στο σημείο να θεωρεί τον εαυτό της ένοχο γιατί γέννησε κορίτσι.

Καθώς το κορίτσι μεγάλωνε, δεν υπήρχε περίπτωση να πάει στο σχολείο εκτός από μερικές εξαιρέσεις. Άλλωστε το δημοτικό λειτουργούσε ως την τετάρτη τάξη. Να προχωρήσει πιο πέρα σε σπουδές, ούτε λόγος - όσο έξυπνο κι αν ήταν, με συνέπεια να αδικείται κατάφωρα, να βυθίζεται στο πνευματικό σκοτάδι, να καθίσταται πνευματικά ανελεύθερο και να ενστερνίζεται πολύ εύκολα προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες. Επίσης, δεν μπορούσε να παρακολουθήσει τα κοινωνικά δρώμενα, ωθούνταν στην απομόνωση και στην εξάρτησή του από άλλους, που το υποχρέωναν πολλές φορές να υπομένει τη σκληρότητά τους.

Βλέπουμε λοιπόν και στην περιοχή μας, τη γυναίκα ως κόρη εξαρτημένη από τον πατέρα της, ως έγγαμη από τον σύζυγό της και ως χήρα από τους συγγενείς ή από τον ενήλικο γιο της.

Ως κοπέλα, δεν είχε το δικαίωμα να βγει από το σπίτι, παρά μόνο για να εκκλησιαστεί ή να πάει σε κάποια γιορτή συγγενούς ή σε γάμο ή σε πανηγύρι και σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, μόνο αν συνοδευόταν από κάποιο συγγενικό της πρόσωπο.

Οι δυσκολίες για «αποκατάσταση» - και σαν τέτοια την εποχή εκείνη θεωρούνταν ο γάμος - ήταν μεγαλύτερες σε οικογένειες που είχαν πολλά κορίτσια. Μόλις άρχιζαν να φτάνουν σε ηλικία γάμου, άρχιζε και η αγωνία των γονιών και ιδιαίτερα της μάνας. Ο λόγος ήταν ότι έπρεπε να εξασφαλιστεί η αναγκαία η προίκα και αυτό αποτελούσε μεγάλο πρόβλημα για τις φτωχές οικογένειες που είχαν κορίτσια.

Η γυναίκα έπρεπε καθημερινά, με πενιχρά και πρωτόγονα μέσα, να κάνει ένα σωρό δουλειές, που οι σημερινές νοικοκυρές θα κουράζονταν και μόνο στο άκουσμά τους.

Άναβε το τζάκι, ετοίμαζε καφέ του άντρα της, μαγείρευε μεσημέρι και βράδυ, ανάβοντας φωτιά με ξύλα, φρόντιζε να υπάρχει πόσιμο νερό που η ίδια κουβαλούσε, φρόντιζε τα ζώα του σπιτιού, σκούπιζε, καθάριζε και πήγαινε και για δουλειά στο χωράφι.

Κάθε εβδομάδα ζύμωνε συνήθως τέσσερα πέντε μεγάλα ψωμιά, αφού η βάση της διατροφής ήταν το ψωμί, αν το είχαν κι αυτό Ακόμα το πλύσιμο των ρούχων γινόταν με τα χέρια και ακολουθούσε το σίδερο που περιείχε χωνεμένα κάρβουνα. Έπρεπε επίσης να μπαλώσει και να υφάνει τα απαραίτητα για την οικογένειά της ρούχα στον αργαλειό

Τιμούμε στο πρόσωπο κάθε γυναίκας την μάνα, την σύζυγο, την επιστήμονα, την αγρότισσα, την νοικοκυρά , την εργαζόμενη που πολλές φορές υπερβαίνει τον εαυτό της μέσα από αυτούς τους πολυσύνθετους ρόλους που επιτελεί καθημερινά, για να διδάξει αρχές, αξίες, οράματα και αρετές στην οικογένεια και στην κοινωνία γενικότερα.

Είναι γεγονός ότι, ο ρόλος της γυναίκας τα τελευταία χρόνια έχει εξελιχθεί με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Με ρυθμούς που έχουν οδηγήσει σε σοβαρές κοινωνικές μεταβολές. Η γυναίκα σήμερα έχει ξεπεράσει τα παλιά, κατεστημένα στερεότυπα. Είναι σαφές ότι οι γυναίκες έχουν διεκδικήσει και έχουν κατακτήσει πολλά προνόμια που τα δικαιούνταν αλλά δεν τους παρέχονταν.

Η 8^η του Μάρτη, ως παγκόσμια ημέρα της Γυναίκας, επιβεβαιώνει τον κυρίαρχο και σημαντικό ρόλο, που κατείχε, κατέχει και θα κατέχει σε κάθε κοινωνία η Γυναίκα. Και θα υπενθυμίζει σε όλους μας, τους Αγώνες των γυναικών για να κατοχυρώσουν τα δικαιώματά τους και να καταξιωθούν σε εποχές και κοινωνίες, που τις αντιμετώπισαν και δυστυχώς κάποιες εξ΄ αυτών συνεχίζουν να τις αντιμετωπίζουν με περιφρόνηση, προκατάληψη και δυσπιστία. Ο όρος το «ασθενές φύλο», όταν αναφερόμαστε στις γυναίκες, νομίζω ότι μόνο χάριν αστεϊσμού μπορεί πλέον να χρησιμοποιηθεί. Η σύγχρονη γυναίκα με τον τρόπο ζωής της, την επιστημονική της κατάρτιση, την επαγγελματική της σταδιοδρομία και την οικονομική της αυτοτέλεια, μόνο ανίσχυρη δε μπορεί να είναι. Ξέρει να μάχεται. Να διεκδικεί και το κυριότερο: να κρατά τις ισορροπίες και να είναι πολυσύνθετη. Μία μοναδική ικανότητα. Ένα χάρισμα, που της επιτρέπει να ανταποκριθεί σε παράλληλες υποχρεώσεις και ρόλους. Να είναι μητέρα, σύζυγος, εργαζόμενη κάτω μάλιστα από συνθήκες δύσκολες και αντίξοες. Αυτή είναι η γυναίκα του σήμερα, στην οποία είναι αφιερωμένη η σημερινή βραδιά, και αξίζει τον έπαινο και την αναγνώριση όλων μας.

Το ζήτημα, όμως, είναι ότι στη σημερινή εποχή το γυναικείο φύλο έρχεται αντιμέτωπο με πολύ σοβαρά προβλήματα. Και φυσικά, αναφέρομαι στα κρούσματα βίας, μέσα και έξω από την οικογένεια, στην κακοποίηση, στην πορνεία, στην εκμετάλλευση, στην ανεργία, προβλήματα που αποτελούν ανοιχτές πληγές και δυστυχώς καμία παγκόσμια ημέρα δε μπορεί να τα επουλώσει αν δε γίνει κάτι ουσιαστικό και αποτελεσματικό από την κοινωνία, από όλους εμάς. Γιατί αυτά τα φαινόμενα ντροπής πρέπει επιτέλους να σταματήσουν. Και πρέπει να συμβάλλουμε όλοι μας σε αυτή την προσπάθεια.

Σήμερα, όπως συμβαίνει με όλες τις Ελληνίδες, έτσι και οι γυναίκες της περιοχής μας μορφώνονται, γίνονται επιστήμονες, έμποροι, επιχειρηματίες, καταλαμβάνουν άξια θέσεις που κάποτε ήταν προνόμιο μόνο των αντρών, ασχολούνται ενεργά με τα κοινά του τόπου μας, απολαμβάνουν όλα τα αγαθά του πολιτισμού και της τεχνολογίας και μεγαλώνουν τα παιδιά τους με άνεση και πολλές ευκολίες.

Το γυναικείο κίνημα πέτυχε πολλά, όμως οι προσπάθειες πρέπει να συνεχιστούν. Πρέπει να γίνουν περισσότερα. Οι γυναίκες συνεχίζουν να προσπαθούν να δικαιωθούν σε σχέση με τους άντρες, όσον αφορά τα κοινωνικά και οικονομικά δικαιώματά τους. Με συνεχείς αγώνες η σύγχρονη γυναίκα απαιτεί τον τερματισμό της αντρικής καταπίεσης ώστε να επέλθει κοινωνική ισορροπία.

Φαίνεται ότι στην εποχή μας η ανθρωπότητα έχει μεγαλύτερη ανάγκη από την παρουσία άξιων γυναικών. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα και οι ξεχωριστές ικανότητες της γυναίκας, μπορούν να συμβάλλουν στη δημιουργία μιας πιο ανθρώπινης κοινωνίας.

Ο πλούσιος συναισθηματικός της κόσμος, η ευγένεια της ψυχής της, η ηπιότητα του χαρακτήρα της, μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση προβλημάτων, που ίσως θα διαιωνίζονταν, αν αντιμετωπίζονταν μόνο με τον ανδρικό τρόπο σκέψης.

Τελειώνοντας, θα ήθελα να σημειώσω ότι, η ιδιαίτερη ευαισθησία που δείχνει η γυναίκα σε κάθε καταπιεσμένη ύπαρξη - χαρακτηριστικό που απέκτησε μέσα από τους αγώνες της - μπορεί να ευνοήσει την εξανθρώπιση των σημερινών ηθών και να βελτιώσει την εικόνα της κοινωνίας.

Η ευαισθησία, ο σεβασμός, η αναγνώριση στο σημαντικό ρόλο της γυναίκας είναι στοιχεία τα οποία μπορούν να επιδράσουν για μια ήρεμη οικογενειακή ζωή. Γνωρίζουμε όλοι ότι μια ήρεμη, μια καλύτερη και δημιουργική οικογένεια, σημαίνει και μια καλύτερη κοινωνία.

Σας ευχαριστώ πολύ