ÄåõôÝñá 23 ÌáÀïõ 2011
Βασßλης Φουρτοýνης: δÜσκαλος, αναπληρωματικüς Αιρετüς ΑΠΥΣΠΕ ΑττικÞς, Αντιπρüεδρος Συλλüγου Εκπ/κþν «Ο ΠΕΡΙΚΛΗΣ»
ΔευτÝρα, 27 ΜαÀου 1963 εßναι η μÝρα που ο αγωνιστÞς της αριστερÜς και της ειρÞνης Γρηγüρης ΛαμπρÜκης υποκýπτει στα τραýματÜ του, μετÜ τη δολοφονικÞ επßθεση που δÝχθηκε στις 22 ΜαÀου 1963 στη Θεσσαλονßκη απü τους παρακρατικοýς: Σπýρο ΓκοτζαμÜνη και Μανþλη Εμμανουηλßδη.
¼λα Ýγιναν το απüγευμα της ΤετÜρτης 22 ΜαÀου στη Θεσσαλονßκη, üπου το παρακρÜτος βρισκüταν σε παροξυσμü λüγω της προγραμματισμÝνης συγκÝντρωσης για την ειρÞνη με ομιλητÞ τον Þδη στοχοποιημÝνο Γρηγüρη ΛαμπρÜκη.
Ποιος Þταν
Ο Γρηγüρης ΛαμπρÜκης, πολιτικüς και υφηγητÞς του Πανεπιστημßου Αθηνþν, γεννÞθηκε τo 1912 στην Κερασßτσα της ΤεγÝας üπου Ýβγαλε το ΓυμνÜσιο. Στη συνÝχεια σποýδασε στην ΙατρικÞ του Πανεπιστημßου Αθηνþν. Απü τα νεανικÜ του χρüνια εßχε ιδιαßτερη κλßση στον κλασικü αθλητισμü και ανακηρýχτηκε πολλÝς φορÝς βαλκανιονßκης στο Üλμα εις μÞκος. ΜÜλιστα κατεßχε το πανελλÞνιο ρεκüρ του αθλÞματος αυτοý για εßκοσι τρßα χρüνια (1936-1959).
KατÜ την περßοδο της ΓερμανοúταλικÞς κατοχÞς Ýλαβε ενεργü μÝροςστην ΕθνικÞ Αντßσταση . Το 1943 ßδρυσε την «¸νωση των ΕλλÞνων Αθλητþν» και διοργÜνωσε αγþνες, απü τα Ýσοδα των οποßων ενßσχυσε τα λαúκÜ συσσßτια. ΜετÜ τις σπουδÝς του Ýκανε το διδακτορικü στο ΠανεπιστÞμιο της ΑθÞνας και αργüτερα Ýγινε υφηγητÞς της ΙατρικÞς ΣχολÞς στην Ýδρα της Γυναικολογßας. ΔραστÞριος, παρÜλληλα διατηροýσε κλινικÞ στην οποßα δÝχεται δωρεÜν τους φτωχοýς.
Τα γεγονüτα
Εκεßνο το βρÜδυ ο ΛαμπρÜκης θα μιλοýσε σε εκδÞλωση που διοργÜνωνε στη Θεσσαλονßκη η ΕλληνικÞ ΕπιτροπÞ για τη ΔιεθνÞ ¾φεση και ΕιρÞνη «ΕΕΔΥΕ».
Την ßδια þρα το επßσημο κρÜτος εßχε χαλαρþσει αφοý Ýνα τριÞμερο νωρßτερα εßχε αναχωρÞσει απü εκεß ο Πρüεδρος της ΓαλλικÞς Δημοκρατßας Σαρλ ντε Γκολ. ¼χι δα üτι θα τα Ýδινε üλα για την περιφροýρηση μιας συγκÝντρωσης που, εκ των πραγμÜτων, εßχε το χρþμα της ΑριστερÜς, δεδομÝνου üτι η ΕΕΔΥΕ ανÞκει στο χþρο της αριστερÜς.
Το μποúκοτÜζ εßχε ξεκινÞσει απü το μεσημÝρι üταν ξαφνικÜ -και προφανþς μετÜ τις Ýντονες πιÝσεις ενστüλων και παρακρατικþν- ο ιδιοκτÞτης του κÝντρου «Πικαντßλι» της ΑριστοτÝλους Ýκανε πßσω και δεν παραχþρησε την αßθουσα. ¸τσι, τα τοπικÜ στελÝχη της ΕΕΔΥΕ κατÝληξαν στην αßθουσα του Δημοκρατικοý Συνδικαλιστικοý ΚινÞματος, ΒενιζÝλου και Ερμοý, για να πραγματοποιÞσουν τη συγκÝντρωσÞ τους.
Ξεκινþντας η εκδÞλωση πλÞθος, παρακρατικþν και αστυνομικþν με πολιτικÜ εßχαν καταλÜβει τα γειτονικÜ πεζοδρüμια, κραυγÜζοντας συνθÞματα και προπηλακßζοντας üσους προσÝρχονταν στην αßθουσα για να πÜρουν μÝρος σε αυτÞ. ¶λλοι αστυνομικοß, Ýνστολοι, αν και παρüντες σε μεγÜλο αριθμü δεν λÜμβαναν κανÝνα μÝτρο για την αποτροπÞ των παρακρατικþν ενεργειþν, παρÜ τις διαμαρτυρßες των οργανωτþν και του ßδιου του ΛαμπρÜκη, ενüς μÝλους δηλαδÞ του ελληνικοý κοινοβουλßου.
Πιστοß στη λογικÞ των αντισυγκεντρþσεων, εισηγητÞς των οποßων φερüταν ο Γεþργιος ΓεωργαλÜς, μÝλος της ΕπιτροπÞς για την αντιμετþπιση του κομμουνιστικοý κινδýνου που εßχε συστÞσει ο πρωθυπουργüς Κωνσταντßνος ΚαραμανλÞς μετÜ τις εκλογÝς του 1958 και μετÝπειτα κυβερνητικüς εκπρüσωπος του καθεστþτος της 21ης Απριλßου, παρατÜχθηκαν απÝναντι απü την αßθουσα.
Με το που Ýφτασε ο ΛαμπρÜκης üρμησαν πÜνω του, με την ανοχÞ των οργÜνων της «εννüμου τÜξεως». Το ßδιο Ýκαναν λßγο μετÜ και σε Ýναν Üλλο βουλευτÞ της ΕΔΑ, τον Γιþργη ΤσαρουχÜ.
Τον ΤσαρουχÜ τον παρÝλαβε ασθενοφüρο αλλÜ οι παρακρατικοß, εκεßνη τη μοιραßα για τον ΛαμπρÜκη βραδιÜ, κατÜφεραν να βγÜλουν το φορεßο Ýξω για να τον χτυπÞσουν πιο βαριÜ στο κεφÜλι. ΤελικÜ το ασθενοφüρο αναχþρησε. Το μοιραßο για εκεßνον θα συνÝβαινε πÝντε χρüνια μετÜ, üταν βασανßστηκε Üσχημα στις 9 ΜαÀου 1968 απü τα κρατικÜ üργανα της Χοýντας, με αποτÝλεσμα να φýγει απü τη ζωÞ
Η συγκÝντρωση Ýχει ολοκληρωθεß. ¶παντες οι παριστÜμενοι «γαλονÜδες» εßχαν διαβεβαιþσει τον ΛαμπρÜκη üτι τßποτα δεν επρüκειτο να συμβεß.
Τßποτα εκτüς απü τη δολοφονßα του! Με το που εξÞλθε απü το χþρο της συγκÝντρωσης, μüλις που πρüλαβε να βαδßσει κÜποια μÝτρα. Το μοιραßο τρßκυκλο της ιστορßας Ýκανε την εμφÜνισÞ του κι Ýπεσε πÜνω του με üση ταχýτητα διÝθετε. Οι χωροφýλακες, καμιÜ διακοσαριÜ τον αριθμü, δεν το… εßδαν. Οýτε üταν Ýφτασε οýτε üταν Ýφυγε!
Ο ΛαμπρÜκης εßχε δεχθεß χτýπημα στο κεφÜλι με λοστü και στις 27 ΜαÀου, Ýπειτα απü 99 þρες στην εντατικÞ, Üφηνε την τελευταßα του πνοÞ. Και μπορεß τα «üργανα της τÜξεως» να μην εßδαν το τρßκυκλο, αλλÜ το εßδε και το παραεßδε ο «Τßγρης» και δεν Ýχασε καιρü. ΠÞδηξε πÜνω στο τρßκυκλο και χτυπþντας τον οδηγü Σπýρο ΓκοτζαμÜνη και το συνεπιβÜτη Μανþλη Εμμανουηλßδη κατÜφερε να τους παραδþσει στην ιστορßα! «Τßγρης» Þταν το παρατσοýκλι του 34χρονου πλασιÝ Μανþλη Χατζηαποστüλου.
Η μαρτυρßα του Μανþλη Εμμανουηλßδη
Για την υπüθεση εκεßνη, ο Εμμανουηλßδης, με αρκετÝς καταδßκες στην πλÜτη για παιδεραστßα και σεξουαλικÝς επιθÝσεις, εßχε καταδικαστεß απü το κακουργιοδικεßο Θεσσαλονßκης, μετÜ την ολοκλÞρωση της ανÜκρισης, στην οποßα ανακριτÞς Þταν ο ΧρÞστος ΣαρτζετÜκης, σε κÜθειρξη 8,5 ετþν, ενþ η ποινÞ του ΓκοτζαμÜνη Þταν 11 χρüνια. ΑνακριτÞς της υπüθεσης, που εßχε συνταρÜξει üχι μüνο το πανελλÞνιο αλλÜ και ολüκληρο τον κüσμο, Þταν ο δικαστÞς ΧρÞστος ΣαρτζετÜκης.
Ο Εμμανουηλßδης, που απü χρüνια Ýπασχε απü την καρδιÜ του, και διατηροýνταν με μßα μικρÞ σýνταξη του ΟΓΑ, πÝθανε μüνος στη Β´ καρδιολογικÞ κλινικÞ του ΙπποκρÜτειου Νοσοκομεßου Θεσσαλονßκης. Ηταν αρκετÜ απρüσιτος τýπος και τα τελευταßα χρüνια εßχε κüψει εντελþς τις σχÝσεις με τους συγγενεßς και τους ελÜχιστους φßλους του.
Η τελευταßα συνÝντευξη, που παραχþρησε ο Εμμανουηλßδης, Þταν το 1988 στο Μακεδονικü Πρακτορεßο ΕιδÞσεων και δßνοντας μια συγκλονιστικÞ νÝα διÜσταση στις συνθÞκες της εκτÝλεσης του μαραθωνοδρüμου της ΕιρÞνης, εßχε δηλþσει üτι «δουλειÜ της χοýντας, Þταν η δολοφονßα του ΛαμπρÜκη».
Ο Üλλοτε κατ' επÜγγελμα «εθνικüφρων» ΕμμανουÞλ Εμμανουηλßδης, που μαζß με τον μεταφορÝα Σπýρο ΓκοτζαμÜνη εßχε κατηγορηθεß και καταδικαστεß σαν συμμÝτοχος στο θÜνατο του μÜρτυρα της ΕιρÞνης, στην ßδια συνÝντευξη, δημüσια επÝρριψε την ευθýνη στους επßδοξους τüτε πραξικοπηματßες για την οργÜνωση και εκτÝλεση του εγκλÞματος.
«Αν εßχα πρÜγματι εγþ σκοτþσει το ΛαμπρÜκη, σÞμερα θα Þμουνα με περιουσßα, θα τα κονüμαγα και δεν θα Ýψαχνα δεξιÜ και αριστερÜ για Ýνα πακÝτο τσιγÜρα. Αν Þμουνα ο δολοφüνος, σÞμερα θα ζοýσα Üνετα», τüνιζε ο Εμμανουηλßδης. ΠροσθÝτοντας πως «αντßθετα μ' αυτüν, üλοι üσοι μπλÝχτηκαν στην υπüθεση ΛαμπρÜκη απü τους αστυνομικοýς και τους ανθρþπους του παρακρÜτους, σÞμερα εßναι με βßλες, με περιουσßες και πολλÜ λεφτÜ. ¼ποιος ανακατεýτηκε με αυτÞ την ιστορßα και γνþριζε πρüσωπα και πρÜγματα, τον βοÞθησαν για να του κλεßσουνε το στüμα. Αντßθετα üσοι δεν γνþριζαν και τυχαßα μπλÝχτηκαν, üπως εγþ, δεν γýρισαν να μας δουν. Σπüρια πουλοýσα στην παραλßα και με κυνηγοýσαν».
«¸ριξαν σε μας üλη την ευθýνη της δολοφονßας, για να σκεπÜσουν και να προφυλÜξουν τους πραγματικοýς δολοφüνους και τους εγκεφÜλους που οργÜνωσαν το Ýγκλημα», επÝμενε ο Εμμανουηλßδης. Προσδιορßζοντας μÜλιστα σαν τον κýριο Ýνοχο στην οργÜνωση και συγκÜλυψη της δολοφονßας, τον τüτε υπομοßραρχο της ασφÜλειας ΔημÞτριο Κατσοýλη, Ýνα Üτομο με μεγÜλη πρÜγματι δραστηριüτητα στην υπüθεση ΛαμπρÜκη, που üμως, λες και κÜποιο αüρατο ισχυρü χÝρι να τον προστÜτευε, Ýμεινε στο απυρüβλητο και δεν ασχολÞθηκε καν με την περßπτωσÞ του η δικαιοσýνη.
Ο ρüλος του Κατσοýλη
«Το πρωß εκεßνο της 22 Μαúου, μας ειδοποßησε ο Καπελþνης να εßμαστε στις 5 το απüγευμα στο 5ο αστυνομικü τμÞμα, üπου μας Þθελαν για μια δουλειÜ. ΜαζευτÞκαμε εκεß καμιÜ διακοσαριÜ Üτομα και σηκþθηκε και μας μßλησε ο υπομοßραρχος Κατσοýλης, λÝγοντας πως Ýπρεπε να πÜμε και να εμποδßσουμε τους κομμουνιστÝς να κÜνουν τη συγκÝντρωση για την ΕιρÞνη και üτι εμεßς θα παριστÜναμε τους αγανακτισμÝνους πολßτες. «Στüχος μας εßναι ο ΛαμπρÜκης», εßπε ο υπομοßραρχος πριν διαλυθοýμε.
Κι üμως, συνÝχιζε ο Εμμανουηλßδης, ο Κατσοýλης δεν εßχε καμιÜ δουλειÜ στο 5ο τμÞμα, γιατß υπηρετοýσε στην ΕθνικÞ ΑσφÜλεια, στο τμÞμα "δßωξης κομμουνισμοý», ενþ αν Þθελε κÜποιος απü το 5ο να μας μιλÞσει, υπÞρχαν εκεß και ο διοικητÞς του και ο προúστÜμενος του παραρτÞματος της ΕθνικÞς ΑσφÜλειας.
Ο Κατσοýλης, συμμετεßχε επßσης με πολιτικÜ και στην αντισυγκÝντρωση δßνοντας οδηγßες, αν και τη μÝρα εκεßνη Þταν εκτüς υπηρεσßας. ¹ταν Ýνα πολý σκοτεινü Üτομο. Για τον Κατσοýλη Ýλεγαν Ýλεγαν ο Μαργαρßτης που Þταν κουμπÜρος του Καπελþνη μαζß με τον ΚολωνιÜρη κι Ýναν ακüμη αξιωματικü: «ΠÜλι μας τα Ýκανε μοýσκεμα ο Κατσοýλης».
Επßσης για τον Κατσοýλη, ο Εμμανουηλßδης πρüσθετε πως απ' üτι εßχε μÜθει, Þταν πρÜκτορας της ΚΥΠ και ο σýνδεσμος μεταξý ασφÜλειας-ΚΥΠ, παßρνοντας εντολÝς απü τον ΚαραμπÝρη που υπηρετοýσε στην ΚΥΠ Θεσσαλονßκης και μετεßχε απü τüτε στην «ΕπαναστατικÞ ΕπιτροπÞ» που εßχε δημιουργηθεß με επικεφαλÞς τον επßδοξο ακüμη τüτε δικτÜτορα Γεþργιο Παπαδüπουλο.
«Εßμαι σßγουρος üτι η παρÝα του Παπαδüπουλου οργÜνωσε τη δολοφονßα, επιδιþκοντας την αποσταθεροποßηση και την αναταραχÞ», δÞλωνε ο Εμμανουηλßδης.
ΜετÜ τη δολοφονßα του ΛαμπρÜκη, ο Κατσοýλης μετατÝθηκε στην ΑθÞνα, üπου σαν Ýμπιστο πρüσωπο τοποθετÞθηκε επικεφαλÞς της φρουρÜς στη δßκη του ΑΣΠΙΔΑ, εßχε δε δεσμοýς με τη χοýντα σ' üλη τη διÜρκεια της δικτατορßας και ενεργü ανÜμιξη στα γεγονüτα του Πολυτεχνεßου, üπως εßχε αποκαλýψει ο πρÜκτορας της ΚΥΠ Πßμπας. Αποστρατεýθηκε για τη δρÜση του αυτÞ με το βαθμü του ταγματÜρχη αμÝσως μετÜ τη μεταπολßτευση.
¼λα αυτÜ τα στοιχεßα, που επικαλοýνταν ο Εμμανουηλßδης, δημιοýργησαν κÜποιο σοβαρü προβληματισμü, δßνοντας νÝα διÜσταση στην υπüθεση, üμως δεν απÜντησαν στο κρßσιμο ερþτημα: Αν δεν ευθýνονται οι ΓκοτζαμÜνης και Εμμανουηλßδης για το Ýγκλημα, τüτε με ποιü τρüπο δολοφονÞθηκε ο ΛαμπρÜκης;
Σýμφωνα με την εκδοχÞ που επικρÜτησε στη δßκη, μüλις ο ΛαμπρÜκης βγαßνοντας απü την αßθουσα üπου γßνονταν η συγκÝντρωση των φßλων της ΕιρÞνης Ýφτασε στη γωνßα Ερμοý – ΒενιζÝλου - ΣπανδωνÞ, ξεκßνησε την ßδια στιγμÞ το τρßκυκλο που μÝχρι εκεßνη την þρα Þταν σταματημÝνο στο τÝλος της οδοý ΣπανδωνÞ, σε απüσταση 5 μÝτρων. Μüλις το τρßκυκλο Ýφτασε δßπλα στον ΛαμπρÜκη, ο Εμμανουηλßδης που Þταν πÜνω στην καρüτσα τον χτýπησε με Ýνα σιδερολοστü στο κεφÜλι, Ýπεσε ο ΛαμπρÜκης και το τρßκυκλο που οδηγοýσε ο ΓκοτζαμÜνης πÝρασε απü πÜνω του, αποτελειþνοντÜς τον.
Ο Εμμανουηλßδης, ισχυρßζονταν αντßθετα πως üταν το τρßκυκλο Ýφτασε στη γωνßα, το σþμα του ΛαμπρÜκη Þταν Þδη πεσμÝνο στο κατÜστρωμα του δρüμου και το τρßκυκλο πÝρασε απü πÜνω του. Αν εßναι σωστÞ αυτÞ η εκδοχÞ, τüτε πως βρÝθηκε πεσμÝνος ο ΛαμπρÜκης;
«Μπορεß κÜποιος να τον χτýπησε την þρα που ο ΛαμπρÜκης διαμαρτýρονταν στην αστυνομßα που Üφηνε ανενüχλητους τους τραμποýκους» επÝμενε στους ισχυρισμοýς του ο Εμμανουηλßδης. Και δυστυχþς, το μυστικü το πÞρε μαζß του.
ΠηγÝς:
1. Κþστα ΠαπαúωÜννου «ΠολιτικÞ δολοφονßα. Θεσσαλονßκη '48 - Θεσσαλονßκη '63», 2 τüμοι, ΑθÞνα 1993, εκδ. Το Ποντßκι
2. ÃéÜííç Âïýëôåøç «Õðüèåóç ËáìðñÜêç», ÁèÞíá 1988 , åêä. Áëêõþí
3. Ðáýëïõ Ðåôñßäç (åðéì), «Äïëïöïíßá ËáìðñÜêç. ÁíÝêäïôá íôïêïõìÝíôá (1963-1966)», ÁèÞíá 1995, åêä. ÐñïóêÞíéï
4. Áíôþíç ËéÜêïõ "Ïé åìöÜíéóç ôùí íåáíéêþí ïñãáíþóåùí" (åêä. Ëùôüò, ÁèÞíá 1988)
5. ÁëÝîáíäñïò ÄÜãêáò "Ï ÷áöéÝò" (ÁèÞíá 1995, åêä. ÅëëçíéêÜ ÃñÜììáôá).
6. Ðáýëïò Ðåôñßäçò (åðéì) "Äïëïöïíßá ËáìðñÜêç. ÁíÝêäïôá íôïêïõìÝíôá (1963-1966)", ÁèÞíá 1995, åêä. ÐñïóêÞíéï)
7. Ç äïëïöïíßá ËáìðñÜêç Ý÷åé êáôáãñáöåß óôï ìõèéóôüñçìá «Æ» (áðü ôï «Æåé») ôïõ Âáóßëç Âáóéëéêïý. (Ôï âéâëßï Ýãéíå ôï 1969 ôáéíßá áðü ôïí Êþóôá ÃáâñÜ, ìå ôïí Éâ ÌïíôÜí (ËáìðñÜêçò), Æáí Ëïõß ÔñåíôéíéÜí (ÓáñôæåôÜêçò) êáé ÅéñÞíç ÐáðÜ (óýæõãïò ôïõ ËáìðñÜêç).
8. http://www.newsit.gr
9. http://arcadia.ceid.upatras.gr
10. http://el.wikipedia.org
11. http://respentza.blogspot.com