Ôñßôç 8 Ìáñôßïõ 2011
Βασßλης Φουρτοýνης: δÜσκαλος, αναπληρωματικüς Αιρετüς ΑΠΥΣΠΕ ΑττικÞς, Αντιπρüεδρος Συλλüγου Εκπ/κþν «Ο ΠΕΡΙΚΛΗΣ»
Εδþ και χρüνια η ΗμÝρα της Γυναßκας γιορτÜζεται σε üλο τον πλανÞτη για να μας υπενθυμßζει üτι η γυναßκα δεν εßναι κατþτερο ον και üτι Ýχει ßσα δικαιþματα!
ΠρÜγματα που σÞμερα εßναι αυτονüητα για τις γυναßκες – στο δυτικü κüσμο τουλÜχιστον- üπως το δικαßωμα στην ψÞφο, στην Παιδεßα, στην ελευθερßα να ορßζουν οι ßδιες τη ζωÞ τους, τη σεξουαλικüτητα τους, την επιλογÞ πÜνω στη μητρüτητα, στα εργασιακÜ δικαιþματα και τüσα Üλλα, δεν Þταν πÜντα αυτονüητα. Αυτü Ýρχεται να μας θυμßσει αυτÞ η μÝρα.
Η πρþτη ΗμÝρα της Γυναßκας εορτÜστηκε στις ΗΠΑ στις 28 Φεβρουαρßου του 1909. Καθιερþθηκε απü το Σοσιαλιστικü Κßνημα ως τιμÞ στις γυναßκες – απεργοýς της βιομηχανßας ενδυμÜτων – οι οποßες αξßωσαν καλýτερες εργασιακÝς συνθÞκες και «ßση αμοιβÞ για ßση εργασßα» με τους Üνδρες. Στις ΗΠΑ για πρþτη φορÜ οι γυναßκες οργανþθηκαν σε συνδικÜτα – καθþς τüτε το κýριο συνδικÜτο AFL (American Federation of Labor) δεν εκπροσωποýσε γυναßκες εργÜτριες, οýτε μαýρους, παρÜ μüνο λευκοýς Üνδρες.
Ο διεθνÞς χαρακτÞρας της ΗμÝρας της Γυναßκας καθιερþθηκε το 1910 στην πρþτη διεθνÞ διÜσκεψη Γυναικþν στα πλαßσια της ΣοσιαλιστικÞς Διεθνοýς, στην ΚοπεγχÜγη. Η πρüταση για μßα ΔιεθνÞ ΗμÝρα της Γυναßκας Ýγινε απü την σημαντικÞ Σοσιαλßστρια πολιτικü ΚλÜρα ΖÝτκιν. Η ΖÝτκιν πρüτεινε η ημÝρα αυτÞ να αφιερωθεß στις αμερικανßδες εργÜτριες – για τους σημαντικοýς τους αγþνες – και η πρüταση Ýγινε δεκτÞ ομüφωνα απü τις περισσüτερες απü 100 γυναßκες – εκπροσþπους (απü 17 χþρες) οι οποßες συμμετεßχαν. Μεταξý τους Þταν οι πρþτες γυναßκες – βουλευτÝς στο Κοινοβοýλιο της Φινλανδßας.
Την επüμενη χρονιÜ η ΗμÝρα γιορτÜστηκε στις 19 Μαρτßου με μεγÜλες πορεßες να πραγματοποιοýνται στην Αυστρßα, τη Δανßα, τη Γερμανßα και την Ελβετßα. ΑιτÞματα Þταν να επεκταθεß το δικαßωμα ψÞφου και το δικαßωμα του εκλÝγεσθαι και στις γυναßκες , ßσα εργασιακÜ δικαιþματα, η καταπολÝμηση των διακρßσεων κ.α.
Σκοπüς της Þταν να διατηρηθεß η ανÜμνηση της πρþτης διαδÞλωσης των Αμερικανßδων, που εßχε γßνει 53 χρüνια νωρßτερα, το 1857. Τüτε στις 8 Μαρτßου του 1857, στη Νεα Υüρκη, οι εργαζüμενες γυναßκες ντυμÝνες στα Üσπρα Ýκανα απεργßα με αßτημα την ßση αμοιβÞ με τους Üνδρες. Η συγκÝντρωση Þταν πρωτοποριακÞ και επαναστατικÞ για την εποχÞ και σαν αποτÝλεσμα εßχε να γεμßσει η πüλη με αßμα! ΤελικÜ, üμως, ο δρüμος για ßσα δικαιþματα των δýο φýλων Üνοιξε και τουλÜχιστον στο δυτικü κüσμο τα πρÜγματα Üλλαξαν προς το θετικüτερο.
Απü τüτε η μÝρα αυτÞ δεν Ýπαψε να συμβολßζει τους αγþνες των γυναικþν για τα δικαιþματÜ τους και τη διεθνÞ αγωνιστικÞ αλληλεγγýη τους. ¸τσι η 8η Μαρτßου δßνει την ευκαιρßα στις γυναßκες üλων των χωρþν μαζß και κÜθε χþρας χωριστÜ να προβÜλουν τις γενικÝς και τις ιδιαßτερες διεκδικÞσεις τους και να σφυρηλατοýν τους δεσμοýς της φιλßας και της αλληλεγγýης τους, στον αγþνα για Ýνα ευτυχÝστερο μÝλλον.
Αυτü το οποßο χαρακτηρßζει το γυναικεßο κßνημα εßναι το γεγονüς üτι το ευρý αυτü κßνημα Ýπαψε να εßναι ξεκομμÝνο απü τα προβλÞματα που αντιμετωπßζουν τα λαúκÜ προοδευτικÜ κινÞματα, και üτι διοχετεýτηκε μÝσα στο μεγÜλο κανÜλι των λαúκþν και εθνικþν αγþνων, αλλÜ και αυτþν για την υπερÜσπιση της Παγκüσμιας ΕιρÞνης, για την αποτροπÞ του πυρηνικοý αφανισμοý.
Απü το 1910 μÝχρι σÞμερα η 8η Μαρτßου αποτελεß ακριβþς το σýμβολο αυτÞς της πÜλης. Δεν εßναι ημÝρα κοýφιων πανηγυρισμþν, αλλÜ ημÝρα αγþνων δρÜσης και προβολÞς των γενικþν και ειδικþν γυναικεßων αιτημÜτων. Ας θυμηθοýμε μερικÜ χαρακτηριστικÜ γεγονüτα:
• Μαρτßου 1911: Τον πρþτο χρüνο μετÜ την καθιÝρωση της γιορτÞς, οι γυναßκες της ΑμερικÞς και της Γερμανßας, διαδηλþνουν διεκδικþντας καλýτερες συνθÞκες εργασßας.
• Μαρτßου 1913: Οι γυναßκες της ΤσαρικÞς Ρωσßας ξεσηκþνονται με την κραυγÞ «ΚÜτω η πεßνα – ΚÜτω ο πüλεμος». Τον επüμενο ακριβþς χρüνο οι γυναßκες των λαúκþν συνοικιþν του Παρισιοý κÜνουν διαδηλþσεις και απαιτοýν να ελευθερωθεß η επαναστÜτρια Ρüζα Λοýξεμπουργκ, που εßχε συλληφθεß στη Γερμανßα για τους αγþνες της κατÜ του επερχüμενου πολÝμου.
• Μαρτßου 1917: Οι εργÜτριες της Πετροýπολης, του σημερινοý ΛÝνιγκραντ, ξεχýνονται στους δρüμους και ζητοýν ΕιρÞνη και Ψωμß.
• Μαρτßου 1923: Ο πρþτος παγκüσμιος πüλεμος Ýχει τελειþσει, 5 χρüνια πριν. ΑλλÜ η κατÜληξη του Ροýρ απειλεß να ανÜψει νÝα πολεμικÞ φωτιÜ. Δýο χιλιÜδες Γαλλßδες συγκεντρþνονται και απαιτοýν: «¼χι Üλλο πüλεμο».
• Μαρτßου 1936: Ενþ οι γυναßκες της Ισπανßας διαδηλþνουν στη Μαδρßτη κατÜ του φασισμοý, στη Γερμανßα η χιτλερικÞ τρομοκρατßα οργιÜζει. ΧιλιÜδες γυναßκες ρßχνονται στις φυλακÝς. Ο παγκüσμιος πüλεμος προετοιμÜζεται για δεýτερη φορÜ στον ßδιο αιþνα, απü τους Γερμανοýς μιλιταριστÝς. ΠολλÝς γυναικεßες οργανþσεις τÜσσονται στο πλευρü εκεßνων που αγωνßζονται να σþσουν την ΕιρÞνη. Ο πüλεμος, üμως, ξεσπÜ για να προκαλÝσει στην ανθρωπüτητα αμÝτρητη καταστροφÞ και τελικÜ να καταλÞξει στην Þττα των χιτλερικþν υποκινητþν του.
Το νικηφüρο τÝρμα του πολÝμου βρßσκει τις γυναßκες αποφασισμÝνες να μην επιτρÝψουν Üλλη φορÜ το ξÝσπασμα πολÝμου. Το ΝοÝμβριο του 1945 ιδρýεται η Παγκüσμια Ομοσπονδßα Δημοκρατικþν Γυναικþν, που θα συσπειρþσει γýρω της 80 εκατομμýρια γυναßκες και θα γßνει κυριüτερος εκφραστÞς των πüθων τους για την ισüτητα των δýο φýλων και για την Παγκüσμια ΕιρÞνη.
Θα Þταν παρÜλειψÞ μας αν την þρα τοýτη, που γιορτÜζεται η Παγκüσμια ΗμÝρα της Γυναßκας, δεν ξαναθυμüμαστε μερικÝς γυναßκες, εκτüς απü την ΚλÜρα ΤσÝτκιν, που με τον αγþνα τους και τα λüγια τους μÝνουν αθÜνατες στην ιστορßα του Παγκüσμιου γυναικεßου ΚινÞματος. Μßα τÝτοια γυναßκα εßναι η Ολυμπßα Ντε Γκοýς, που ακüμη απü τα χρüνια της ΓαλλικÞς ΕπανÜστασης, στη διακÞρυξÞ της για τα δικαιþματα της γυναßκας Ýλεγε:
«Η γυναßκα γεννιÝται ελεýθερη και Ýχει τα ßδια δικαιþματα με τον Üνδρα. ¼λοι οι πολßτες, Üντρες και γυναßκες, εßναι ßσοι απÝναντι στο νüμο. ΠρÝπει να δοθεß η δυνατüτητα να φορεß την τÞβεννο και να κÜθεται στη δικαστικÞ Ýδρα. Γυναßκες ξυπνÞστε».
Η Φλþρα ΤριστÜν Ýλεγε, το 1843, απευθυνüμενη σε εργÜτες: «Ζητþντας δικαιοσýνη για τον εαυτü σας αποδεßξτε πρþτα εσεßς πως εßσθε δßκαιοι. Διακηρýξατε σεις üτι αναγνωρßζετε την γυναßκα σαν ßση σας».
ΑλλÜ και ο ΓÜλλος ουτοπιστÞς φιλüσοφος ΦουριÝ, Ýλεγε πως «η αρμονßα δεν θα αποκατασταθεß üσο αποκλεßουμε τις γυναßκες απü τις επιστÞμες και τις κρατÜμε σκλÜβες της βελüνας και του νοικοκυριοý».
Μια Üλλη αγωνßστρια του γυναικεßου κινÞματος στÜθηκε η ΚουβανÝζα ¶ννα ΜπÝτανκουρτ. Στις 14 Απριλßου 1869 συνÞλθε η ιστορικÞ συνÝλευση του ΓκουúμÜρο και διακÞρυξε το πρþτο ΚουβενÝζικο σýνταγμα. Τüτε η περßφημη ΚουβανÝζα ¶ννα ΜπÝτανκουρτ, που αγωνιζüταν για την κοινωνικÞ απελευθÝρωση της γυναßκας, ανÝπτυξε για πρþτη φορÜ τις αρχÝς του γυναικεßου κινÞματος, λÝγοντας ανÜμεσα στ’ Üλλα:
«Πολßτες: Η ΚουβανÝζα γυναßκα, κλεισμÝνη στο σκοτεινü και Þσυχο σπßτι της, περßμενε υπομονετικÜ και καρτερικÜ αυτÞ την ιερÞ þρα, κατÜ την οποßα η ΕπανÜσταση θα της επιτρÝψει να χειραφετηθεß. ΖητÜμε ßσα δικαιþματα για τη γυναßκα, γιατß τüτε μüνον η Ελευθερßα θα εßναι πλÞρης».
Ο πρüεδρος της συνÝλευσης την συνεχÜρη και της εßπε: «Κυρßα, το üνομÜ σας θα γραφεß στην εθνικÞ ιστορßα της Κοýβας ως μοναδικü φαινüμενο του δÝκατου Ýνατου αιþνα».
Στις 9 Απριλßου 1871, η αταλÜντευτη ¶ννα ΜπÝτανκουρτ συλλαμβÜνεται απü τις ΙσπανικÝς αρχÝς και κλεßνεται στις φυλακÝς για επαναστατικÞ δραστηριüτητα. Για να την εκβιÜσουν ψυχολογικÜ της εßπαν μÝσα στη φυλακÞ üτι ο σýζυγüς της αξßωνε να υποσχεθεß πως θα σταματÞσει κÜθε επαναστατικÞ δραστηριüτητα, οπüτε και θα την Üφηναν να επιστρÝψει σπßτι της. Τüτε η ¶ννα ΜπÝτανκουρτ διαμαρτυρÞθηκε ζωηρÜ και εßπε:
«Προτιμþ να εßμαι χÞρα ενüς υπερÞφανου και τßμιου Üντρα, παρÜ γυναßκα ενüς συζýγου που μου ζητεß να προδþσω τον αγþνα για την χειραφÝτηση της ΚουβανÝζας γυναßκας».
Ιδιαιτερüτητα παρουσßασε ο γιορτασμüς της Παγκοσμßου ΗμÝρας της Γυναßκας, στις 8 Μαρτßου 1946. Η Παγκüσμια ΟργÜνωση Δημοκρατικþν Γυναικþν κÜλεσε τις γυναßκες να υπερασπιστοýν τα παιδιÜ θýματα του πολÝμου. Την ßδια ημÝρα οι Αμερικανßδες διακÞρυτταν: «ΑναλÜβαμε την υποχρÝωση να οικοδομÞσουμε, μαζß με τις γυναßκες των Üλλων ηπεßρων, Ýναν καλýτερο κüσμο για τα παιδιÜ μας».
¸τσι με την διακÞρυξη αυτÞ ιδρýθηκε το αμερικÜνικο τμÞμα της οργÜνωσης.
Μßα Üλλη σημαδιακÞ γιορτÞ, στον Ελληνικü χþρο τþρα εßναι η γιορτÞ της 8ης Μαρτßου 1947. Τüτε η ΠανελλÞνια ¸νωση Γυναικþν, η οποßα εßχε σημειþσει λαμπροýς αγþνες για ζητÞματα των γυναικþν και της δημοκρατßας στην ΕλλÜδα, γιüρτασε την ημÝρα της γυναßκας για τελευταßα φορÜ. Λßγο αργüτερα στον πυρετü του εμφýλιου πολÝμου διατÜχτηκε η διÜλυσÞ της. Η συμμετοχÞ των γυναικþν στην ΠανελλÞνια ΟργÜνωση θεωρÞθηκε αδßκημα και πÜρα πολλÝς γυναßκες καταδικÜστηκαν. Το γυναικεßο κßνημα εßχε υποστεß σκληρü πλÞγμα.
Στα επüμενα χρüνια των πολÝμων της ΚορÝας και της Ινδοκßνας, η Παγκüσμια ΟργÜνωση Δημοκρατικþν Γυναικþν παρÝχει την υποστÞριξÞ της στις δυνÜμεις που αγωνßζονται για να ρυθμιστοýν οι διαφορÝς κατÜ τρüπο ειρηνικü και περιÝλαβε στα συνθÞματα του εορτασμοý της 8ης Μαρτßου την αξßωση για τον τερματισμü της αιματοχυσßας.
Στη διÜρκεια της δεκαετßας του ψυχροý πολÝμου και της προετοιμα σßας ενüς νÝου θερμοπυρηνικοý πολÝμου, η 8η Μαρτßου Þταν ημÝρα δρÜσης των γυναικþν üλων των χωρþν για την διÜσωση της ΕΙΡΗΝΗΣ.
Πριν 30 χρüνια, στα 1959, το πρüβλημα της ΕιρÞνης Ýμπαινε με μεγÜλη οξýτητα. Στις 8 Μαρτßου 1959 η Παγκüσμια ΟργÜνωση Δημοκρατικþν Γυναικþν σÞμανε συναγερμü των γυναικþν του κüσμου. Μοναδικü σýνθημα του εορτασμοý στÜθηκε το σταμÜτημα των ατομικþν δοκιμþν και ο αφοπλισμüς.
Οι γυναικεßες οργανþσεις üλων των χωρþν ανταποκρßθηκαν στην Ýκκληση του Παγκüσμιου ΟργÜνου τους με παντοειδεßς εκδηλþσεις και εκκλÞσεις προς τους αντιπροσþπους των τριþν μεγÜλων δυνÜμεων, που συνεδρßαζαν στην Γενεýη για το σταμÜτημα των ατομικþν δοκιμþν.
Η ΠανελλÞνια ¸νωση Γυναικþν σ’ αυτü τον εορτασμü συμμετεßχε ολüψυχα και δραστÞρια στην Παγκüσμια κινητοποßηση. ΠÝρα απü αυτü, üμως, κινητοποßησε τις γυναßκες και για τα ειδικÜ προβλÞματα, που απασχολοýσαν τüτε τις γυναßκες του Ελληνικοý χþρου.
ΤÝτοια προβλÞματα Þταν οι διεκδικÞσεις τους για ßση αμοιβÞ, για ßση εργασßα. Η κατÜργηση των διακρßσεων, που υφßσταντο σε βÜρος τους, τüσο στο δημüσιο üσο και στον ιδιωτικü βßο. Την οργÜνωση ενüς αποτελεσματικοý συστÞματος για την προστασßα της εργαζüμενης μητÝρας και του παιδιοý. Την κοινωνικÞ ασφÜλιση τüσων και τüσων κλÜδων εργαζομÝνων γυναικþν και πολλÜ Üλλα.
Στην πατρßδα μας υπÞρξαν, κατÜ καιροýς, üπως υπÜρχουν και σÞμερα μεγÜλες Ελληνßδες πρωτοπüρες του Γυναικεßου ΚινÞματος. ΒÝβαια η πρþτη που κατÝχει τα σκÞπτρα εßναι η Καλλιρüη ΠαρÝν. ¹ταν η πρþτη που σÞκωσε το βÜρος του αγþνα για τα δικαιþματα και τη χειραφÝτηση της γυναßκας. ΤÝτοιες Üξιες γυναßκες υπÞρξαν, μÝχρι σÞμερα, πÜρα πολλÝς. Η Αýρα Θεοδωροποýλου, η Μαρßα Σβþλου, η Ρüζα Ιμβριþτη, η ΑγνÞ Ρουσοποýλου, η ΘÜλεια ΚολυβÜ, η ΛιλÞ Ιακωβßδη, η ΑλεξÜνδρα Γραικιþτου και Üλλες.
ΣÞμερα στον εορτασμü της Παγκüσμιας ΗμÝρας της Γυναßκας τις ξαναθυμüμαστε και τις τιμÜμε. Τα Ýργα τους, τα λüγια τους αποτελοýν ιερÞ παρακαταθÞκη για τις σημερινÝς γυναßκες και τις γυναßκες των επüμενων γενεþν.
Στα 1962 στον εορτασμü της Παγκüσμιας ΗμÝρας της Γυναßκας, η μεγÜλη Ελληνßδα παιδαγωγüς και απü τις πιο θαρραλÝες πρωτοπüρους του γυναικεßου κινÞματος Ρüζα Ιμβριþτη, σε εφημερßδα της εποχÞς Ýγραφε:
«ΣÞμερα üπως κÜθε χρüνο στις 8 του ΜÜρτη γιορτÜζουμε την ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ. Πιο σωστü εßναι να ποýμε πως αυτÞ την ημÝρα κÜνουμε απολογισμü της δουλειÜς μας, οι γυναßκες. Σκεφτüμαστε το δρüμο που περÜσαμε και το δρüμο που ξανοßγεται μπροστÜ μας. Ο απολογισμüς του γυναικεßου μüχθου εßναι πÜντα βαρýς και πολýμορφος και επιβεβαιþνει τη μεγÜλη αλÞθεια που εßπε ο Γκüρκι: “Οι λαúκÝς μÜζες εßναι οι πραγματικοß, οι συνειδητοß δημιουργοß μιας νÝας ζωÞς”.
¼σο παρακολουθεß κανεßς τις σκÝψεις και τις πρÜξεις τα συναισθÞματα του Λαοý μÝσα στην ΚατοχÞ και κατοπινÜ βλÝπει πüσο οι Üντρες μα κυρßως οι γυναßκες, υπερπηδþντας καθυστÝρηση αιþνων, μπüρεσαν να οικειοποιηθοýν τις προοδευτικÝς ιδÝες της ανθρωπüτητας και βοÞθησαν και βοηθοýν με βÜση αυτÝς, στην αποκατÜσταση της ΕθνικÞς Ανεξαρτησßας και την ανοικοδüμηση της ΕθνικÞς ζωÞς. ΜÝσα σε τÝτοιες στιγμÝς νοιþθει κανεßς üτι η Ελληνßδα πραγματþνει μιαν αθÜνατη μορφÞ üπως αθÜνατος εßναι και ο λαüς μας».
Σε Üλλο σημεßο, η αξÝχαστη παιδαγωγüς και αγωνßστρια Ρüζα Ιμβριþτη γρÜφει:
«Η Ελληνßδα δßνει μÝσα στην ΚατοχÞ κι Ýπειτα πÜλι μια παγκüσμια ηθικÞ μορφÞ τη γυναßκα της Πßνδου, üπως Ýδωσε παλιüτερα την Σουλιþτισα και στην αρχαιüτητα την ΣπαρτιÜτισσα. ΣτÝκει η Ελληνßδα η “Üνοιξη” της εθνικÞς ζωÞς. Δεν εßναι αυτÜ που λÝμε απλοß διθýραμβοι οýτε καυχησιολογßες. Εßναι η ßδια η πραγματικüτητα. Προσπαθοýν κÜποιοι εχθροß, να σβÞσουν απü τη μνÞμη μας τα μαθÞματα της ιστορßας, τους αγþνες του Λαοý για τη ΛευτεριÜ και την Ανεξαρτησßα. Δεν κüπηκε το σχοινß ανÜμεσα στους αιþνες. Η τελευταßα σýγκρουση με το φασισμü μας Üφησε βαριÝς επιταγÝς. Νßκησε ο Λαüς το φασισμü και δεν Üντεξε να ταπεινþνεται απü τους ξÝνους καταχτητÝς. ΟργÜνωσε την ΕθνικÞ Αντßσταση και αυτü στÜθηκε το “σχολεßο” του Λαοý».
Στη δικιÜ μας κοινωνßα, την ΕλληνικÞ, η θÝση της γυναßκας αναβαθμßστηκε θεσμικÜ τουλÜχιστον, το 1952, üταν βÜσει νüμου οι Ελληνßδες απÝκτησαν το δικαßωμα του «εκλÝγειν και εκλÝγεσθαι». ΒÝβαια νωρßτερα εßχαν αποκτÞσει το δικαßωμα αυτü απü την κυβÝρνηση του βουνοý το 1944. ΜετÜ απü αυτüν το νüμο ακολοýθησαν αρκετοß νüμοι που «Ýδειχναν» πως Üντρας και γυναßκα εßναι ßσοι και Ýχουν τα ßδια δικαιþματα! Το 1982 ψηφßστηκε νüμος για την αγροτικÞ σýνταξη, το 1984 ασκÞθηκε η πρþτη δßωξη για το βιασμü και το 1986 νομιμοποιÞθηκε το δικαßωμα τους στις αμβλþσεις. ¼πως üμως και να Ýχει, την ισοτιμßα μεταξý των δýο φýλων τη φÝρνουν οι νüμοι Þ οι ßδιοι οι Üνθρωποι με τις πρÜξεις τους;
ΠηγÝς:
1. http://cosmeticsavon.blogspot.com
2. http://xeimwniatikhliakada.wordpress.com/