Στη σταδιοδρομία ενός ηγέτη έρχονται στιγμές που πρέπει να αποφασίσει αν θα επωμισθεί ακέραιες τις ευθύνες του αξιώματός του, με το κόστος που συνεπάγονται, ή αν θα τις αποσείσει, εκπίπτοντας ουσιαστικά, αν όχι και τυπικά, από αυτό.
Σε αυτή την κατάσταση βρίσκεται σήμερα ο κ. Τσίπρας, ύστερα από τις νέες δηλώσεις ενός μαινόμενου Ερντογάν, ότι το καλοκαίρι του έταξε να του στείλει πακέτο τους οκτώ ικέτες τούρκους αξιωματικούς, και τώρα αθετεί την υπόσχεσή του.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τις βάσεις του σημερινού του προβλήματος τις έβαλε ο ίδιος ο κ. Τσίπρας τον Ιούλιο, όταν έγιναν οι πρώτες δηλώσεις Ερντογάν περί «ταξίματος». Ο Πρωθυπουργός τότε, κακώς, κάκιστα δεν τις διέψευσε. Με την πράξη του αυτή, έσπειρε ανέμους. Την Πέμπτη, που η πραγματικότητα τον προσγείωσε ανώμαλα σε μια δημοκρατική χώρα όπου τις εκδόσεις τις αποφασίζουν τα δικαστήρια, όχι οι πρωθυπουργοί, καλείται να θερίσει θύελλες.
Σα να μην έφτανε το ατόπημά του Ιουλίου —τονίζω: το ατόπημα δεν είναι τι είπε ο Ερντογάν, είναι τι δεν είπε ο κ. Τσίπρας— ο Πρωθυπουργός δήλωσε τον Σεπτέμβριο, πλάι-πλάι στον τούρκο ηγέτη, ότι «οι πραξικοπηματίες δεν είναι ευπρόσδεκτοι στη χώρα μας». Ερχόμενη μετά τα σχόλια του Ερντογάν περί αιτήματος έκδοσης, η δήλωση αυτή λίγο απείχε από ευθεία επιβεβαίωση των όσων είχαν ειπωθεί, και ουδέποτε διαψευσθεί, τον Ιούλιο: ότι οι Οκτώ ήταν «ταγμένοι».
Η δήλωση αυτή αποτελούσε επιπλέον, από μόνη της, διπλή προσβολή στο κράτος δικαίου: αφ’ ενός, ο πρωθυπουργός της χώρας εξέφρασε έμμεσα πεποίθηση περί της ενοχής ανθρώπων που δεν έχουν δικαστεί —στις συνθήκες που έγινε η δήλωση, ήταν σαφές ότι οι «πραξικοπηματίες» ήταν οι Οκτώ— και αφ’ ετέρου έβαζε στη συζήτηση ένα κριτήριο ανάρμοστο σε μια δημοκρατία. Ευπρόσδεκτους ή μη μπορεί να ξεδιαλέγει ο κ. Τσίπρας τους ανθρώπους για το σπίτι του, το γραφείο του ή την κυβέρνησή του. Όχι για τη χώρα. Κατά το Δίκαιό μας ένας άνθρωπος βρίσκεται στην Ελλάδα νομίμως ή παρανόμως. Κι αυτό το ορίζουν τα δικαστήρια, όχι ο Πρωθυπουργός.
Να πω, κάπως παρενθετικά, ότι με την αδιάψευστη δήλωση Ερντογάν του Ιουλίου, και τον μετέπειτα περί «ευπρόσδεκτων» χαρακτηρισμό, ο κ. Τσίπρας εκφράζει μια ιδιότροπη σχέση με την αλήθεια που επί πρωθυπουργίας του έχει γίνει κυρίαρχη. Το αγαπημένο μέσο έκφρασης του Μαξίμου είναι τα λεγόμενα σε δημοσιογραφικούς κύκλους «paper/non-paper», δηλαδή κείμενα που ενώ μεν αποστέλλονται από εκεί κανονικά, διατηρούν για τον εαυτό τους όλη την αβεβαιότητα του non-paper: το Μαξίμου τα παρουσιάζει ως τις επίσημες, τρόπον τινά, απόψεις του, αλλά αν κάποιος τα επικαλεστεί ως αληθινά, διατηρεί το δικαίωμα να τα διαψεύδει. Όχι δηλαδή «είπα-ξείπα», αλλά «είπα» και «ξείπα» ταυτόχρονα, για το ίδιο θέμα. Παρατηρήστε το ίδιο στυλ τον Ιούλιο και τον Σεπτέμβριο: είπε ή δεν είπε ο Πρωθυπουργός ότι θα εκδώσει τους Οκτώ, αφού το είπε ο Ερντογάν και δεν το διέψευσε; Είπε ή δεν είπε ότι είναι πραξικοπηματίες οι συγκεκριμένοι Οκτώ; Αν του πεις για το ένα ή το άλλο ότι το είπε, μπορεί να πει «δεν το είπα». Αν του πεις ότι δεν το είπε, μπορεί να ισχυριστεί ότι το είπε.
Ευτυχώς για την εθνική μας αξιοπρέπεια, ο Άρειος Πάγος απέρριψε τελεσίδικα το αίτημα της Τουρκίας για την έκδοση των Οκτώ. Ευτυχώς και για τον κ. Τσίπρα, πιστεύω: γιατί αν το ανώτατο δικαστήριο, αψηφώντας τη λογική και το Δίκαιο, αποφάσιζε να εκδώσει τους Οκτώ, θα είχε εδραιωθεί στη μεγάλη μερίδα των πολιτών η πεποίθηση ότι έγινε σκοτεινή συναλλαγή και ο Πρωθυπουργός ανάγκασε τη Δικαιοσύνη να υποκύψει στη θέλησή του, για να μην αθετήσει στην υπόσχεσή του στον Ερντογάν. Ο Άρειος Πάγος έσβησε το σοβαρό ατόπημα του καλοκαιριού.
Κάθε θαύμα τρεις μέρες, λένε. Το προχθεσινό, για τον κ. Τσίπρα, κράτησε τρεις ώρες.
Το κακό κλίμα το προετοίμασαν αρχικά οι αγριάδες της τούρκικης Γενικής Εισαγγελίας, με νέο αίτημα έκδοσης των Οκτώ, λίγες ώρες αφού ο Άρειος Πάγος είχε απορρίψει το προηγούμενο! Αναρωτιέμαι, γιατί περνούν τους δικαστές μας οι εισαγγελείς του Ερντογάν, για κορόιδα; Ή νομίζουν ότι θα μάς δημιουργήσουν πρόβλημα, με θρασείες προκλήσεις; Ας διαβάσουν την απόφαση του Αρείου Πάγου, που το λέει ξεκάθαρα: η Τουρκία δεν παρέχει εγγυήσεις δίκαιης δίκης και δεν σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Όσα λοιπόν κι αν μας στείλουν καινούργια «στοιχεία» για τους Οκτώ (ξέρουμε πως κατασκευάζονται οι ομολογίες σε χώρες όπου γίνονται βασανιστήρια), κι όσες νέες κατηγορίες, για «τρομοκρατία» ή ό,τι άλλο, η ελληνική Δικαιοσύνη θα τα απορρίψει από τη γρανιτένια βάση της απόφασης της περασμένης Πέμπτης: δεν εκδίδουμε ανθρώπους σε χώρα που έχει καταπατήσει τις αρχές του Δικαίου. Τελεία και παύλα.
Αλλά έπειτα ήρθε το χτύπημα στην κορυφή, δυστυχώς αναμενόμενο ύστερα από τη στάση του κ. Τσίπρα το καλοκαίρι. Ο Ερντογάν του το χρώσταγε, τρόπον τινά. Κι έτσι προχθές, έξαλλος, με ύφος αυταρχικού αφεντικού που βρίζει υπάλληλο που δεν έκανε καλά τη δουλειά του, κατηγόρησε τον έλληνα πρωθυπουργό: «Μου είχε υποσχεθεί τους προδότες, και δεν τους έδωσε!».
Μετά από αυτό, το Γραφείο Τύπου του Πρωθυπουργού —προσέξτε: όχι ο ίδιος ο Πρωθυπουργός— με μία μέρα καθυστέρηση από την έκδοση της απόφασης του Αρείου Πάγου, διένειμε δελτίο που λέει ότι, πρώτο, στην Ελλάδα «δεν είναι ευπρόσδεκτοι οι υπαίτιοι του πραξικοπήματος» και, δεύτερο, ότι «οι αποφάσεις της Δικαιοσύνης είναι αυτονόητα δεσμευτικές».
Και ο πρώτος και ο δεύτερος ισχυρισμός κινούνται πάλι στη μη-λογική του «paper/non-paper»: τι εννοεί άραγε το δελτίο Τύπου αλλάζοντας το «πραξικοπηματίες», σε «υπαίτιοι»; Είναι η δήλωση του Σεπτεμβρίου περί του ποιος δεν είναι «ευπρόσδεκτος», ειπωμένη με άλλα λόγια, ή μια καινούργια, που λέει «εγώ τον Σεπτέμβριο εννοούσα τους υπαίτιους, όχι τούτους τους μικρούς, τους Οκτώ». Αλλά και το δεύτερο μέρος της δήλωσης, απευθυνόμενο ουσιαστικά στον Ερντογάν, μπορεί να σημαίνει δυο διαφορετικά πράματα: ή «οι αποφάσεις της Δικαιοσύνης είναι δεσμευτικές», άρα η Ελλάδα κρατά σθεναρή στάση, ή «δε φταίω εγώ, Ρετζέπ, εγώ ήθελα να στους δώσω, αλλά δε με άφησαν οι δικαστές».
Αντίθετα όμως με αυτές τις αμφίσημες, σιβυλλικές δηλώσεις, τα λόγια του Ερντογάν είναι, δυστυχώς, ξεκάθαρα: «Ο Τσίπρας με κορόιδεψε. Μου υποσχέθηκε τα οκτώ «καθάρματα», — όπως τους χαρακτήρισε χτες, τους «προδότες» (εξαρχής) και «τρομοκράτες» (τώρα)— και δεν μου τους δίνει».
Κάθε τύραννος κρύβει μέσα του ένα κακομαθημένο παιδί, που του πήραν το παιχνίδι του και ουρλιάζει ότι θα τα σπάσει όλα: δείτε ομιλίες του Χίτλερ, του Μουσολίνι, του Παπαδόπουλου. Είναι όλοι τους οργισμένοι, όλοι λες και κάποιος τους έκανε κάτι. Αλλά ο Ερντογάν εμφανίζεται στις πρόσφατες φωτογραφίες του πιο έξαλλος κι απ’ αυτούς ακόμη. Είναι έξαλλος γενικώς, αλλά τώρα ειδικώς με τον Πρωθυπουργό μας. Λέει ότι του υποσχέθηκε το καλοκαίρι ανθρώπινο κρέας, οκτώ κομματάρες, και τώρα δεν του το δίνει. Γκρρρρρ!
Για τον κ. Τσίπρα, τώρα έφτασε ο κόμπος στο χτένι. Σε μια χώρα όπου αποδείχθηκε ότι λειτουργούν οι θεσμοί, τώρα ακριβώς τελείωσε ο ρόλος του κατά περίπτωση αδιάφορου, πεισματάρη, ή οργισμένου, που τον διατηρούσε, από αδράνεια, από την αντιπολίτευση. Είναι η στιγμή που δεν μπορεί να προσποιείται τον αρχηγό κόμματος διαμαρτυρίας, τον ακτιβιστή, ή τον υπάλληλο του Μαξίμου. Είναι ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας. Την Πέμπτη ο Άρειος Πάγος μάς έκανε όλους περήφανους. Σήμερα εξευτελιζόμαστε με την επίμονη αδυναμία του Πρωθυπουργού να αποκαταστήσει το δίκιο απέναντι σε έναν αυταρχικό δυνάστη, που από το καλοκαίρι προσβάλλει τη χώρα μας διαλαλώντας ότι έκανε μαζί του σκοτεινές συναλλαγές.
Πρέπει να καταλάβει επιτέλους ο κ. Τσίπρας, πριν είναι αργά, το βάρος των ευθυνών του αξιώματος που με τόσο πάθος κυνήγησε. Κατηγορώντας τον ο Ερντογάν ως ψεύτη που αθέτησε την υπόσχεσή του, δεν κατηγορεί έναν κολλητό του που τού έφαγε τα κέρδη στην πρέφα, κατηγορεί τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας.
Δεν είμαι οπαδός του κ. Τσίπρα, αλλά είναι Πρωθυπουργός της χώρας μου, και δεν ανέχομαι να τον προσβάλλει ένας μαινόμενος τύραννος.
Ο κ. Τσίπρας έχει μόνον να κερδίσει αν ξεπεράσει επιτέλους τον εθισμό στην αλήθεια/μη-αλήθεια του «paper/non-paper», και πει ξεκάθαρα στον Ερντογάν, αλλά και σε εμάς, ο ίδιος, το τι έγινε. Αν μεν δεν έδωσε τέτοια υπόσχεση στον Ερντογάν τον Ιούλιο, πρέπει να τον καταγγείλει επιτέλους. Στο κάτω-κάτω του κ. Τσίπρα δεν του λείπει η παρρησία, ενίοτε και το θράσος, όταν κατηγορεί τους αντιπάλους του στην Ελλάδα. Όταν μιλάει για τον κ. Μητσοτάκη και τον κ. Βενιζέλο εξαπολύει μύδρους, βόμβες, πυραύλους. Δεν χρειάζεται, προς Θεού, τέτοιο οπλοστάσιο για τον Ερντογάν. Ας του πει απλά, ξεκάθαρα: «εγώ ουδέποτε σου έταξα ότι θα εκδώσουμε τους Οκτώ». Στη δε αντίθετη περίπτωση, αν τότε πράγματι υποσχέθηκε τους Οκτώ στον Ερντογάν, εν αγνοία της σχετικής νομοθεσίας, ας βγει ίσια κι όμορφα και παλικαρίσια να το παραδεχτεί. Έτσι κι αλλιώς, τις πρώτες μέρες επικρατούσε χάος περί του τι γίνεται στην Τουρκία. Δεν είναι ντροπή να μην ξέρεις το δίκαιο της έκδοσης, και ότι δεν αποφασίζει γι αυτήν ο Πρωθυπουργός —στο κάτω-κάτω μηχανικός είναι, δεν είναι νομικός. Ας παραδεχτεί το λάθος, κι ας πει στον Ερντογάν ότι αποφάνθηκε η Ελληνική Δικαιοσύνη, και να μας κάνει τη χάρη.
Η δικαστική εξουσία αποκατέστησε προχθές την τιμή της με τον καλύτερο τρόπο. Ας αποκαταστήσει την τιμή της εκτελεστικής ο κ. Τσίπρας, λέγοντας την αλήθεια για το τι έγινε καλοκαίρι. Το θέμα είναι εθνικό. Μόνο καλό στη χώρα θα κάνει, βάζοντας στη θέση του τον Ερντογάν. Αλλά και καλό στον εαυτό του, πιστεύω.
Κύριε Πρωθυπουργέ, σε δύσκολους καιρούς, όταν η χώρα δοκιμάζεται πολλαπλά, το ψέμα οδηγεί στη διάλυση. Η αλήθεια είναι δύναμη.
Άρθρο του Απόστολου Δοξιάδη, από την ιστοσελίδα protagon.gr
Προηγούμενοo άρθρο του Απόστολου Δοξιάδη
