Ο ζωτικής σημασίας ναυτιλιακός κλάδος της Ελλάδας έχει καταφέρει να επιβιώσει μέσα από έξι χρόνια οικονομικής αναταραχής, αγγίζοντας το 7,5% της οικονομικής παραγωγής της χώρας. Η Ελλάδα ελέγχει το 19% πλοίων χύδην φορτίου και σχεδόν το ένα τέταρτο των πετρελαιοφόρων – τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο στον κόσμο. Αλλά στον Πειραιά, το κέντρο ελληνικής ναυτιλίας, η διάθεση έχει αλλάξει. Η δρομολογούμενη αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης των επιχειρήσεων, έχει κάνει εδώ και καιρό τους Έλληνες εφοπλιστές να αναλύουν το σχέδιο Β, δηλαδή την μεταφορά της έδρας τους στο εξωτερικό.
Τα καρφιά Γιούνκερ
Ο πρόεδρος της ΕΕ, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ σε ομιλία του στο Ε.Κ. τον Ιούλιο , στο οποίο παρέστη ο πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας, αναφέρθηκε, εκ νέου, στην ανάγκη πρόσθετης φορολόγησης των Ελλήνων εφοπλιστών. Μάλιστα, εννόησε ότι η πρόσθετη φορολόγηση των Ελλήνων εφοπλιστών, αντί (θεωρητικά) να ήταν πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης, τέθηκε στις διαπραγματεύσεις από τους… δανειστές.
Ο υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας Θοδωρής Δρίτσας τον Ιανουάριο είχε πει στους πλοιοκτήτες ότι θα πρέπει να ετοιμαστούν να σηκώσουν μεγάλα βάρη για να βοηθήσουν τη χώρα να βγει από την οικονομική κρίση.
Για τον Aλέξη Τσίπρα πάντως, ο ναυτιλιακός κλάδος αποτελεί πολιτικό… αίνιγμα. Ο ίδιος ανέβηκε στην εξουσία τον Ιανουάριο με την υπόσχεση να αποσπάσει περισσότερους φόρους από την ελίτ της χώρας και τους «ολιγάρχες». Αλλά πρέπει επίσης να κινηθεί πάνω σε μια λεπτή γραμμή, προσπαθώντας μεν να τραβήξει περισσότερα χρήματα από τις μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες, χωρίς ωστόσο να πιέσει ένα ζωτικής σημασίας κλάδο που είναι υπεύθυνος για – άμεσα και έμμεσα – περίπου 200.000 καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας.
Γερμανικός δάκτυλος
Περιπλέκοντας την πολιτική ακόμη περισσότερο, οι Έλληνες εφοπλιστές διαμηνύουν ότι η φορολογική επιβάρυνση της ελληνικής ναυτιλίας κρύβει… γερμανικό δάκτυλο καθώς το Βερολίνο θέλει να χτυπήσει τον ανταγωνισμό και σαφώς της ελληνική ναυτιλία. Η Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών, έχει διαμηνύσει ότι ενώ τα μέλη της δεν έχουν καμία επιθυμία να φύγουν, άλλες χώρες της ΕΕ τα έχουν ενθάρρυνε να μεταφέρουν την έδρα τους. Ο Θεόδωρος Βενιάμης, ο πρόεδρος της ένωσης, σε ομιλία του τον περασμένο μήνα είπε ότι η βιομηχανία είναι ιδιαίτερα ευάλωτη αυτή τη στιγμή λόγω της ευρύτερης αδυναμίας του παγκόσμιου τομέα της μεταφοράς εμπορευμάτων. Ο ίδιος είπε ότι η προτεραιότητα θα πρέπει να είναι «να διασφαλιστεί και να ενισχύσει περαιτέρω την ανταγωνιστικότητα του ελληνικού στόλου».
Η Κύπρος το νέο «λιμάνι»
Οι ελληνικές ναυτιλιακές εταιρείες δεν χρειάζεται να κοιτάξουν μακριά για την μεταφορά της έδρας του. Η Κύπρος μπορεί να αποτελέσει το επόμενο σπίτι τους. Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα του ΚΥΠΕ, οι ελληνικές εταιρίες υποβάλουν σε εταιρείες παροχής ναυτιλιακών υπηρεσιών και σε ναυτιλιακούς φορείς ερωτήσεις για φορολογικά ζητήματα αλλά και για το ευρύτερο διοικητικό σύστημα που σχετίζεται με τη ναυτιλία.
Τις πληροφορίες επιβεβαίωσε ο Γενικός Διευθυντής του Κυπριακού Ναυτιλιακού Επιμελητηρίου, Θωμάς Καζάκος, εντάσσοντας τις όλες επαφές στο πλαίσιο του ανοικτού κυπριακού νηολογίου. «Ενόψει των εξελίξεων στην Ελλάδα είναι φυσιολογικό επακόλουθο κάποιοι πλοιοκτήτες να κάνουν διερευνητικές αποστολές για να δουν αν, ο μη γένοιτο, να έχουν μια δεύτερη βάση στην Κύπρο, καθώς, πέραν της εθνικής, κοινωνικής και θρησκευτικής διασύνδεσης, υπάρχει και η σχέση της ναυτιλίας που υφίσταται εδώ και χρόνια», είπε προσθέτοντας πως «δίνουμε στοιχεία και η επιλογή ανήκει σε αυτούς».
Όπως είπε, η κυπριακή ναυτιλιακή βιομηχανία και κατ` επέκταση η κυπριακή ναυτιλία δεν αναμένεται να επηρεαστεί από τις οποιεσδήποτε εξελίξεις στην Ελλάδα. «Η κυπριακή ναυτιλιακή υποδομή, δηλαδή το φορολογικό και το διοικητικό σύστημα που έχει σχέση με την ναυτιλία, είναι κάτι που θεωρείται από Ελλαδίτες πλοιοκτήτες ως ένα ελκυστικό, ανταγωνιστικό, νομότυπο και διάφανο σύστημα», πρόσθεσε.
Νέος ευνοϊκός νόμος στο κυπριακό κοινοβούλιο
Αξίζει να σημειώσουμε πως η Κύπρος τπέρασε πριν μερικές μέρες από το κοινοβούλιο της έναν νόμο σύμφωνα με τον οποίο, οι ξένοι που θα πάνε να κατοικήσουν στην Κύπρο θα απολαύσουν σημαντικές φορολογικές ελαφρύνσεις, όπως 0% φόρο σε μερίσματα, 0% defense contribution (το 17% που πληρώνουν οι γηγενείς) και 50% έκπτωση στον φόρο εισοδήμάτος τα πρώτα 10 χρόνια παραμονής στη χώρα.
Γενικότερα, για όλους (ιθαγενείς και μη) ισχύει αφορολόγητο όριο 20.000 ευρώ και ανώτατος φορολογικός συντελεστής 35%, ενώ για τις εταιρείες ο συντελεστής επί των καθαρών κερδών είναι 12,5%.
Τι ζητούν οι δανειστές
Βασικό σημείο διαπραγμάτευσης Ελλάδας – δανειστών ήταν η φορολογία του τονάζ των πλοίων, ένας οριζόντιος ετήσιος φόρος που βασίζεται στο μέγεθος των πλοίων και σήμερα είναι σχετικά εναρμονισμένος σε όλη την Ευρωπαϊκή Ενωση. Παράλληλα, η Ελλάδα θα πρέπει να ακυρώσει σταδιακά φοροαπαλαγές που είναι σε ισχύ σε άλλα κράτη μέλη. Αν και δεν υπάρχουν ακόμη σαφείς πληροφορίες, οι πλοιοκτήτες σημειώνουν ότι εάν εφαρμοστούν τα παραπάνω η Ελλάδα θα γίνει από τις ακριβότερες ευρωπαϊκές χώρες σε επίπεδο φορολογίας για την ιδιοκτησία πλοίων. Κάτι τέτοιο θα κάνει πολλούς να «σηκώσουν άγκυρα».
«Εάν υπάρξει αλλαγή στη φορολογία και το νομικό πλαίσιο … σίγουρα θα περίμενα μαζική έξοδο πλοιοκτητών. Εγώ αυτό θα κάνω», δήλωσε στην WSJ ο Μιχαήλ Μποδούρογλου, που ελέγχει στόχο 25 πλοίων χύδην φορτίου και μεταφοράς κοντέινερ μέσω δύο εισηγμένων στη Wall Street εταιρειών, των Box Ships και Paragon Shipping.
Οπως αναφέρει η WSJ, η συγκυρία είναι κακή για την παγκόσμια ναυτιλία, με χαμηλά ναύλα, σκληρό ανταγωνισμό και περίσσεια πλοίων στις θάλασσες. Ακόμη κι έτσι όμως, η ναυτιλία είναι από τους ελάχιστους κλάδους στην Ελλάδα που ακόμη προσλαμβάνει εργαζόμενους με καλές αποδοχές, σε μία χώρα με ανεργία άνω του 25%. Σύμφωνα με την Ενωση Ελλήνων Εφοπολιστών, ο ετήσιος τζίρος του κλάδου φτάνει τα 13 δισ. ευρώ, την στιγμή μάλιστα που πολλές ναυτιλιακές είναι αποκλειστικά ιδιωτικές και δεν ανακοινώνουν αποτελέσματα.
Την τελευταία τριετία η ναυτιλία πλήρωσε στο ελληνικό κράτος φόρο τονάζ άνω των 100 εκατ. ευρώ ετησίως, ενώ από το 2013 πληρώνει άλλα τόσα, σε μία οικειοθελή συμφωνία τετραετούς διάρκειας. Συνολικά, ως το 2017 εκτιμάται ότι θα καταβληθούν επιπλέον 420 εκατ. ευρώ. Συνυπολογίζοντας τα παραπάνω, «οι Ελληνες πλοιοκτήτες πληρώνουν τον υψηλότερο φόρο τονάζ στην Ευρώπη», υποστηρίζει ο Βασίλης Καρατζάς, σύμβουλος ναυτιλιακών με έδρα στη Νέα Υόρκη.
Για τους δανειστές της χώρας, ωστόσο, η ελληνική ναυτιλία μοιάζει από τους λίγους κλάδους που είναι άμεσα διαθέσιμοι για να αυξηθούν τα κρατικά έσοδα. Οπως αναφέρει αξιωματούχος της ΕΕ «είναι πολύ πετυχημένη και θα έπρεπε να εισφέρει περισσότερα στα κρατικά ταμεία». Πρόκειται για παρανόηση, «απαντά» ο Γιώργος Ξυδάκης, σύμβουλος ναυτιλιακών στην Αθήνα. «Αυτό που βλέπουν είναι ότι ενώ η Ελλάδα είναι σε άθλια κατάσταση, οι πλοιοκτήτες επενδύουν κάθε χρόνο δισεκατομμύρια σε νέα πλοία. Έτσι ενστικτωδώς λένε: αυτοί οι άνθρωποι βγάζουν πολλά χρήματα και πρέπει να εισφέρουν παραπάνω».
