Το όνομά του μπορεί να είναι γλωσσοδέτης, όμως η ιστορία του ακόμα πιο περίεργη: το φαράγγι του Γεκουλσαργκλουφούρ (Jökulsárgljúfur) στην Ισλανδία, στο οποίο βρίσκεται ένας από τους μεγαλύτερους καταρράκτες της Ευρώπης, δημιουργήθηκε σε διάστημα λίγων ημερών από τερατώδεις πλημμύρες.
Τα περισσότερα φαράγγια σχηματίζονται από διαβρωτικές διαδικασίες που διαρκούν εκατομμύρια χρόνια -το νερό των ποταμών σταδιακά διαλύει το γύρω πέτρωμα και κατεβάζει την κοίτη όλο και χαμηλότερα μέσα στη Γη.
Στο φαράγγι του Γεκουλσαργκλουφούρ της βορειοανατολικής Ισλανδίας η διαδικασία επιταχύνθηκε δραματικά λόγω των πολυάριθμων ρωγμών στο βασαλτικό πέτρωμα της περιοχής.
Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου χρονολόγησαν το φαράγγι εξετάζοντας ισότοπα του ήλιου που σχηματίζονται όταν τα πετρώματα έρθουν στην επιφάνεια και εκτεθούν στις εισερχόμενες κοσμικές ακτίνες.
Η εικόνα που προκύπτει προκαλεί έκπληξη: το Γεκουλσαργκλουφούρ πρέπει να σχηματίστηκε σε τρία επιμέρους στάδια λόγω σαρωτικών πλημμυρών που συνέβησαν πριν από 9, πριν από 5 και πριν από 2 χιλιάδες χρόνια.
Οι πλημμύρες προκλήθηκαν από την ενεργοποίηση ηφαιστείων πάνω στα οποία υπάρχουν παγετώνες. Διήρκεσαν μόλις μερικές μέρες η καθεμία, ήταν όμως αρκετά ισχυρές για να παρασύρουν γιγάντια βράχια και να σκάψουν τον υποκείμενο βράχο σε βάθος έως και 2 χιλιομέτρων κάθε φορά.
Λόγω της διάβρωσης, το βάθος του φαραγγιού φτάνει σήμερα τα 100 μέτρα και το μήκος του τα 28 χιλιόμετρα.
Στο φαράγγι του Γεκουλσαργκλουφούρ βρίσκεται σήμερα ο καταρράκτης Ντέτιφος, ένας από τους μεγαλύτερους της Ευρώπης. Σύμφωνα με τη νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στην ανοιχτή επιθεώρηση PNAS, ο Ντέτιφος δεν βρισκόταν πάντα στην ίδια θέση: κάθε πλημμυρικό επεισόδιο έσπρωξε τον καταρράκτη πιο ψηλά στη ροή του ποταμού κατά περίπου δύο χιλιόμετρα.
Ντέτιφος: ο πιο ισχυρός καταρράκτης στην Ευρώπη
Ο καταρράκτης Ντέτιφος-Dettifoss βρίσκεται στον Εθνικό Δρυμό Vatnajökull, που με έκταση 12.000 τετρ. χιλιομέτρων, καταλαμβάνει το 12% της επιφάνειας της Ισλανδίας. Μέσα στον δρυμό υπάρχει και ο ομώνυμος παγετώνας, που με συνολική έκταση 8.100 τετρ. χιλιόμετρα είναι ο μεγαλύτερος στην Ευρώπη.
Οι πάγοι που λιώνουν ρέουν στον ποταμό Jökulsá á Fjöllum και καταλήγουν στον καταρράκτη.
Είναι ο ισχυρότερος καταρράκτης στην Ευρώπη. Έχει πλάτος 100 μέτρα και ύψος 44 μέτρα. Ο μέσος όρος ροής του νερού είναι 193 κυβικά μέτρα το δευτερόλεπτο, ενώ σε περιόδους πλημμύρων μπορεί αν φτάσει τα 600 κυβικά μέτρα το δευτερόλεπτο.
Δείτε βίντεο με τον καταρράκτη Ντέτιφο:
